Madrid’in zengin gelenek sahibi olan “Mandala Ediciones” yayınevi çağdaş Azerbaycan’ın kurucusu, dünyaca ünlü politikacı Haydar Aliyev’in 100. Yıl Dönümü dolayısıyla Devlet Tercüme Merkezi İspanyolca hazırladığı  “Ünlü Kişilerin Hayatı – Haydar Aliyev” kitabını yayınladı.

“Ben Nahçivan’da Doğdum…”, “Burası Savaş Meydanı”, “Haydar ve Zarife”, “Bu Mesleği Genç Yaşlarımdan Seçmişim”, “Cumhurbaşkanı”, “Sen Tüm Birliğe Gereklisin”, “Ben İnsanım, Taştan, Demirden Değilim”, “Halkıyla Birlikte Olmak Hakkı”, “Doksan Üçüncü”, “Dünya Politikasında Azerbaycan Petrolü”, “Güneş Denizden Doğar”, “Cumhurbaşkanı Yılı”, “Dünyanın Gözünde” adlı on üç bölüm olarak düzenlenmiş kitabın İspanyolca’ya çevirenler – ünlü Salvador dilbilimcisi Prof. Martinez Flores César Edgardo ve İspanyolca uzmanı Nermin Hüseynli’dir.

Dünyanın Gözünde

10 Nisan Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi Azerbaycanla ilgili bildiriden sorumlu, Fransa milletvekili Jak Bomel Haydar Aliyevi ziyaret etti. Sayın Bomel Aliyevi eski Fransa Cumhurbaşkanı general Charles de Gaulle ile özdeşleştirerek: “Onun gibi sizler de  tüm gruplardan uzak kalarak tek başına siyaset yapıyorsunuz. Bu yüzden Azerbaycan’la Avrupa arasındaki  ilişkiler gelişmektedir. Avrupa sizi her bir konuda desteklemektedir. Bu Azerbaycan’ın bağımsız olmasına bir katkıdır.

Fransız konuşmacı Aliyev’i övgü yağmuruna tutarak onun şık, sağlam görünüşünden bahsetti. Haydar Aliyev de bu övgüleri yanıtsız bırakmadı: Sayın Bomel siz de iği gözükuyorsunuz, çok güzel hafızanız var. Dün akşam bizim halk danslarını nasıl ilgiyle izlediğinize tanık oldum”. Sonra şöle devam etti: “Siz her defasında general Charles de Gaulle politikasından konuşuyorsnuz. Şimdi de bu konuya deyindiniz. Charles de Gaulle tabii ki, dünyaca ünlü birisi, II. Dünya Savaşın’da ve daha sonra onun ettikleri unutulmayacak. Benim için o bir örnektir. Benim politikamın ana gayesi Azerbaycan’ın bağımsızlığıdır”.

Bu politika gerçekleşti. Aliyev kendi ülkesinin çıkarları ile yabancı ülkelerin çıkarlarını ortak bir noktaya vardırdı.

Haydar Alirıza oğlu Aliyev acaba diğer yabancı politikacıların görüşüne göre nasıldı? Onun hakkında yazılan köşe yazıları ve hatıralara bir göz atalım.

Türkiye Cumhurbaşkanı Süleyman Demrel Aliyev’e doğululara mahsus bir belagatla “Azerbacanın demokrasi gelişimine kendini feda eden kahraman kardeşim” diyordu.

UNESKO Genel Başkanı Federico Mayor Zaragoza Hadar Aliyev’e hitaben: “Siz dünya kapasitesinde bir lidersiniz”, - demişti.

Gerçekten bu böyledir. Samimi, içtenlikle söylenen sözler de az değildir. Amerika diplomasi dehası Madeleine Albright Aliyev hakkında övgüyle bahsederdi. ABD devlet sekreteri çalıştığı dönemlerde “böyle bir ilgiyle karşılanan ikinci bir cumhurbaşkanı görmediğini itiraf etmişti.

Sayın Albright’ın meslektaşı Henry Kissinger mektubunda ona kapsamlı bir yer ayırmıştır: “ABD ve Batı ülkeleri ile ilişkilerin güçlenmesini amaçlayan “Haydar Aliyev azmi” gerçekten taktire şayandır. O pazar ekonomisinin gelişimine çalışmaktadır. Haydar Aliyev bağımsızlık uğruna inatkarcasına mücadele etmektedir”.

Fransa Cumhurbaşkanı Jacques Chirac’ın söyledikleri daha bir başkadır: “Bu olağanüstü insan Azerbaycan’ın gelişmesini sağladı. Onda bulunan sağlam irade ve uzağı görme becerisine hayranım. Dağlık Karabağ problemini barış yolu ile çözümlenmesine çaba harcıyor. Haydar Aliyev gibi politik deneyime sahip devlet adamının Azerbaycan’ı yönetmesi Azerbaycan için önemlidir”.

Kesin ve kapsamlı bir değerlendirmedir. Zengin yönetim deneyimini Aliyev daha sovyetler döneminde bir devlet adamı olarak geliştiği zamanlarda kazanmıştı. Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin Aliyev’in Rusya Federasyonu’nda bir tek Azerbaycan’ın değil, tüm Sovyetler Birliği’nin ünlü politika adamı olduğunu vurguladıkta bilhassa bu özelliğini önemsemektedir.

Azerbaycan bağımsızlığı uğrunda Aliyev’in önemli hizmetlerini ilk olarak Doğu Almanya şansölyesi Gerhard Schröder ve Japon başbakanı Cuniçiro Koyzumi ayrıca vurguladı.

ABD cumhurbaşkanı George H. W. Bush fikrince, uzun süredir ki, Haydar Aliyev Güney Kafkasya’da politik önemini korumaktadır. ABD ve Azerbaycan arasında dostluk ilişkisi özellikle onun çabaları ile gerçekleşti, Azerbaycan bağımsızlığı korundu.

Avrupa Birliği Ukrayna temsilcilik kurulunun başkanı, ünlü Ukrayna şairi Boris Oleynik Haydar Aliyevi gerçek kurtarıcı adlandırdı: “Azerbaycan bağımsızlığına olan saldırıların başladığı bir dönemde milletin sadık oğlu Haydar Aliyev kontrolü eline alabildi.  Güçlü iradesi, zekası ve cesur kişiliği Azerbaycan’ı bu çetin durumdan kurtardı”...