23 Mayısta Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sayın İlham Aliyev 2 Mayıs 2012 yıl 2236No’lu direktifiyle Azerbaycan Devlet Tercüme Merkezinin kurulması kararı verildi.

Azerbaycan’da çevri işinin düzenleyecek, dünya edebiyatını Azerbaycan’da ulusal edebiyatımızın dünyaya tanıtacak devlet kurumunun kurulması fikri Ulusal Lider Haydar Aliyev tarafından 1981 yılında Azerbaycan Yazarlarının 7.Kurulytayında değinildi.

Ulusal Liderin çeviri alanında verdiği büyük önem, bu alanın manevi-eğitici durumu için gerekliliği, bu bağlamda halklar, diller ve edebiyatlar arasında alışverişlerin önemine dair söylediği düşünceleri bugün de günceldir.

Haydar Aliyev’in Azerbaycan Yazarlarının 7.Kurulytayındaki Konuşmasından

Kardeş edebiyatların kalkınması ve tanıtımının çok çeşitli süreçlerde karşılıklı çevriler önemlidir. Bu ulusal kültürlerin karşılıklı öğrenilmesi, zenginleştirilmesinin sosyal-politik öneme sahip muazzam bir araçtır. Ülkede bu alanda az iş görülmedi. A.Puşkin’in ve L.Tolstoy’un, M.Lermantov’un ve A.Chehov’un, M.Gorki’nin ve V.Mayakovski’nin, A.Tvaedovski’ninve N.Tihinov’un ve diğer Rus yazarlarının eserleri Azerbaycan diline çevrildi. Ülkede kardeş halkların birçok yazarlarının eserleri yayınlandı.

Fakat bu alanda çözülmemiş sorunlar da az değildir. Ben önce bu düzensiz akın öğelerine dikkat çekmek isterim. Yayınevlerinde dünya ve Rus klasiklerinin, Sovyet edebiyatı eserlerinin seçilip Azerbaycan dilinde yayınlanması için de büyük bir plan düşünülmüş, üzün süre yürürlükte kalan plan yoktur. Azerbaycan klasik ve çağdaş edebiyatının Rusçaya çevrilmesi alanında da uzun süreli yol haritası çizilmelidir. Uzman mütercim kadroları eksik. Söz açılmışken, belirtelim ki şimdiye kadar kimse profesyonel mütercim hazırlama ve onları geliştirme işini düzenlemede ciddi çaba harcamamıştır. Bizdeki çevirmenler pek düzensiz çalışmalar yapmaktalar.

Eğitim Bakanlığı ve Azerbaycan Devlet Üniversitesi yönetimi gazetecilik bölümü öğrencilerinin değişik çeviri alanları üzere uzmanlaşmasını, onların hazırlığının gelişimini sağlamalılar. Hayatının en güzel yıllarını A.S.Puşkin’in “Yevgeni Onegin” eserinin çevrisine adamış Samet Vurgun’un sözlerini hatırlatmak isterim. O demiştir: “Ben istedim ve Puşkin ruhu, onun kahramanları Azerbaycanlılar için daha yakın olmasını, Azerbaycanlı Leyla karakterini nasıl seviyor ve ona saygı duyuyorsa, Tatyana’yı da aynen sevmesini, aynı saygıyı duymasını başardım”.

Çevrinin bu büyük ve asil görevinin bizim en büyük yazarlarımız şerefle gerçekleştirmeliler. Görev ülke yazarları kurumunun Sovyet mütercim okulunun geleneklerini geliştirerek Rus çeviri ustalarıyla kardeş cumhuriyet mütercim gelenekleriyle – gezegenimizin hayatını değiştirme, barış ve sosyal kalkınma uğruna mücadeleye yardımcı olan yabancı edebiyatın mütercimlerle ilişkisini sıkılaştırsın. Bu amaçla çevri edebiyatının sürekli yayımı için olanaklar bulmak gerekir.

Ülkemizdeki halkların edebiyatlarının ilişkilerini sağlamlaştırmakta, bunların karşılıklı etki ve zenginleştirme sürecinde Rusça çok önemlidir. Rusçanın yardımıyla edebiyatların ünlü temsilcilerinin eserleri bütün ülkede ve onun sınırları dışında çok yaygındır ve ünlenmektedir.

Dil ilişkileri hep yararlıdır, özellikle söz ustaları için. Bu ilişkiler ulusal edebiyatımızın eserlerinin Rusçaya çevrilmesi gibi önemli çalışmada büyük sanat ufukları açmaktadır. Azerbaycan ve Rus dillerini mükemmel bilen her bir yazarın, edebiyat adamının çok büyük yararı olabilir.

Dil halkın en büyük servetidir.  Yazı dil gelişmeden ulusal kültürün gelişmesi imkânsızdır.     

12 Haziran 1981