Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in direktifiyle ünlü edebiyat adamı Cafer Cabbarlı’nın doğumunun 120.yılı ülkede coşkuyla kutlanılmaktadır.

Bu bağlamda Azerbaycan Tercüme Merkezinde de bilim adamları, yazar ve çevirmenlerin katılımıyla “Cafer Cabbarlı ve Azerbaycan Tercüme Mektebi” adlı panel yapıldı. Panelde Azerbaycan çevirmenlik işi tarihi, yükseliş dönemi ve bu aşamada Cafer Cabbarlı’nın etkisi büyüktür.

Panel yöneticisi çevirmen yazar İtimat Başkeçit Cafer Cabbarlı’nın büyük yazar olması yanında, hem de çevirmen gibi de ünlendiğini belirtti: “Azerbaycan’da çeviri sanatının temelini atanlardan biri de C.Cabbarlı’dır. O Azerbaycan’da çeviri ilkelerinin, yöntemlerinin daha şekillenmediği ve oturuşmadığı bir dönemde çalışmalar yapmıştır. Onun bu alandaki hizmetleri, edebiyatımıza armağan ettiği çeviri örnekleri şimdi bile mükemmelliğiyle seçilmektedir. Hayatından da bildiğimiz gibi C.Cabbarlı değişik gazete ve dergilerde profesyonel çevirmenlik yapmış, Komünist gazetesinde baş çevirmen görevini üstlenmiştir. C.Cabbarlı’nın hepimizin bildiği gibi 1926 yılında yazdığı “Çeviri Konusuna Önem Verilmelidir” yazısında belirttiği yayınevlerinde çeviri işine duyarsızlık, profesyonel çevirmenlerin işgüzarlığa eğilimleri, değişik alanlarda çeviri işinin kusuru, fikrin net ve açık belirtilmeyişi, dilin arılığına özen gösterilmemesi vs. gibi konular bugün de güncel sorunlardandır. Ne yazık ki o dönemden 100 yıl kadar zaman geçse de biz çeviri işinde benzeri sorunlarla karşılaşmaktayız”.

Sonra Prof.Dr.Rüstem Kemal C.Cabbarlı’yı Azerbaycan milli kültürünün simgesi saydığını söyledi: “Onun olağanüstü yetenek sahibi oluşu hem yaşadığı dönemde, hem de ölümünden sonra itiraf edilmiştir. O 20 yıllık çalışma döneminde 20 oyun yazdı. 35 yaşında vefat eden bir yazarın film senaryoları, uzun şiirleri, çevirileri, nesri ve şiirleri onun büyüklüğünün habercisidir. O 20.yüzyıl Azerbaycan edebiyatında metin kurucusuydu. Sahne tekniklerini bilen, espriyi duya, görebilen oyun yazarıydı. Onun oyunlarını tüm zamanlarda günceldir”.

Daha sonra Porf.Dr.Bedirhan Ahmetli Cafer Cabbarlı’yı çeviri sanatına getiren nedenleri anlattı: “C.Cabbarlı güzel oyunlar, öyküler yazarıdır. Peki, neden o çeviri alanına geldi? 1920 yılında Azerbaycan’da Sovyet rejimi yönetime geldikten sonra edebiyat dergileri, gazeteler ünlü “Bütün dünya işçileri birleşin!” sloganıyla çalışıyordu. C.Cabbarlı müsavatçı, cumhuriyet kâtiplerinden birisiydi. Bu anlamda C.Cabbarlı’nın çevriye başvurması kaçınılmazdı. Çünkü 20’li yıllarda o yalnız çevirilerden kazandığı parayla ailesini geçindirmiş. Rusçayı iyi biliyordu, oyun yazarlığına gelişi de dünya dramaturgisini çok iyi bilmesinden kaynaklanmaktaydı. Onun oyunlarındaki monolog ve konuşmalar Shakespeare düzeyindedir. Çeviri sırasındaysa Arapça ve Farsça sözleri başarınca kullanmıyor, Türkçe sözler kullanırdı. 

Panel çevirmen Vilayet Hacıyev’in konuşmasıyla devam etti. O C.Cabbarlı’nın çeviri işine yaklaşımından söz etti: “Onun içinde çevri bir tek fikri ulaştırmak değil, hem de kelime türetme için bir araçtı.

Azerbaycan nesrine lirik psikoloji anları da C.Cabbarlı’nın getirmesi kanısındayım. Bu özellikler onun çeviri sanatına da yansımıştır. O çevirdiği eserde türün özelliklerine dikkat eder, sözü öyle seçerdi ki dinamizmi kaybolmasın. Yani C.Cabbarlı daha çok yaratıcı çevirmendi”.

Daha sonra panel Yaşar Aliyev, Mahir N.Karayev, Zahit  Sarıtoprak, Alisemit Kür, İmir Memmedli ve diğerlerinin konuşmalarıyla devam etti.

Sonra Cafer Cabbarlı’nın torunu, Tercüme Merkezinde çalışan Behlil Seyfettinoğlu ünlü yazarın hayatını ve sanatını anlatarak panel katılımcılarına böylesine bir etkinlik düzenledikleri için teşekkür etti.   

Sevinç Fedai