Aydın Yol gazetesi 20 Ocak 1990 yılında Bakü'ye, sivil şehre acımasızca saldıran Sovyet ordusunun yaptığının tanığı olan insanların anılarını yayınladı. Moskova basını 1990 yılında eylem yapan insanları aşırıcı adlandırdı. Bu yazıda 1990 yılının ocak ayının 19'dan 20'sine geçen gece askeri terör mağdurlarına çok ağır koşullarda yardım eden doktorların ifadeleri derlendi.

Bakü hastanelerinin doktorları o korkunç geceyi şöyle hatırlıyorlar.

Vügar Yusufzade - 1 sayılı Klinik Hastanenin (1990 yılında Semaşko adlanan Hastane) doktoru:

20 Ocak gecesi ben Salyan kışlası taraftaydım. Askeri okul taraftan tanklar geliyordu, onlarda genç askerler vardı. Biz okulun karşısındaki asfalta oturduk. O zaman askerler bizim tarafa birkaç duman bombası fırlattılar. Rüzgâr dumanı dağıttıktan sonra 50 adımlığımızda askerlerin durduğunu fark ettik. Komutanlarının emrini duyduk ve silahları şakırdayıverdi.

Eldar Aliyev - Klinik Eksperimental Cerrahiye Enstitüsü doktor - anesteziyoloji uzmanı:

20 Ocakta, gece şehirde atışma başladığında kendi arabası olan birçok hemen işe geldiler. Yaralılar gece saat 1'den sonra gelmeye başladı ve ilk ameliyat saat 2'de yapıldı. Tüm geceyi birbirinin arkasından ameliyat yaptık. Sabaha karşı şehrin diğer hastanelerinde de durumun aynı olduğunu öğrendik.  

Nüşane Asadzade - dâhiliye doktoru:

Cesetleri banyoya topluyor, sonra morga götürüyorlardı. 20 Ocakta gece her saat yaralıların sayısı daha artmaktaydı. Tüm kabinelerde, hatta sargı ve acilde ameliyatlar yapılmaktaydı. Çünkü yer kalmamıştı. 20 Ocak sabahı ve sonraki günlerde yaralı akını güçlendi.

Adalet Rüstemov - Acil Yardım Hastanesinin cerrahı:

20 Ocakta gece buçukta hastanede elektrikler gitti. Biz ameliyat yapmak için gaz lambası getirdiler. İyi ki hastanenin jeneratörü vardı.

D.Hüseyinov - cerrah:

Ben 35 yıldır ameliyat yapıyorum. Çok şey gördüm. Ama böylesine yaralılara hiç rastlamadım. 20 Ocakta getirilen yaralıların iç organları değil, hatta kemikleri tek kurşunla paramparça olmuştu.

Fuad Abdullayev - Mirgasımov adına Klinik Hastanenin doktoru:

O gece nevbetteydim. Bir baktım askerler bizim hemşire ve doktorları hasta ve yaralılara yaklaştırmıyor.

Hastanemizim karşısında ve o zamanki XI Kızıl Ordu anıtı civarında yaralı ve ölü sayısı çoktu. Şehre saldıran tanklar burada halka silah sıkmışlar.

Cihangir Atakişiyev - aynı hastanenin üroloji doktoru:

Biz Fuat'la cerrahide nevbetteydik. Atışma başladığında ben hastanenin çatısında çıktım. Oradan XI Kızıl Ordu anıtı karşısında devre atıp, ateş açarak ve insanları çiğneyerek giden tanklar net görünüyordu. Bu anıt karşısında çok insan öldü. Toplaşan insanlarca tanklara tek kurşun sıkılmadı. Kurbanların sayısı çoktu. Çünkü anıt karşısındaki meydan büyüktü ve tanklardan saklanacak yer yoktu.

M.Gasımov - 1990 yılı Cumhuriyet Hastanesi Başhekimi:

21 Ocakta hastanede sargı malzemesi, antibiyotikler, ağrıkesiciler bitti. Bir tek kan sorunu yoktu. 20 Ocak tarihinde sabah saatlerinden insanlar bölük bölük kan merkezine geldiler. Bizim hastaneye de kan vermeye gelenler vardı. Hemşire ve doktorlarımız da epey kan verdiler.

Araştırma Komisyonu

22 Ocak 1990 yılında Azerbaycan Cumhuriyeti Ali Sovyet toplantısında 20 Ocak olaylarının araştırılması amacıyla araştırma komisyonu kuruldu.

Araştırma Komisyon Başkan yardımcısı Tamerlan Garayev anlatıyor:

Komisyona Ali Sovyet vekilleri, toplum temsilcileri, tıp, adliye, içişleri bakanları, Ali Sovyet başkanı katılıyordu. Komisyona bir tek Bakü'den değil, tüm ilke çapında bilgiler gelmekteydi.

Ölüm koşulları farklıydı. Bazıları evlerinden çıkmadan öldürülmüştü.

12 yaşlı Larisa Memmedova ateş sesini duyunca balkona koşmuş ve kurşun isabet etmişti. Babası peşinden koşmuş, o da yaralanmış, bilincini kaybetmişti. Kızının öldürülmesi haberini babası hastanede almıştı.

Sonraki günlerde de çok sayıda ölen ve yaralananlar vardı. Askerler sivil halka bir tek sokağa çıkma yasağı saatlerinde değil, gündüzleri de ateş açıyorlardı.

Şirin Manafov             

Galeri