Devlet Tercüme Merkezi Şuşa tarihinden- Rusya ve İran arasındaki Türkmençay sözleşmesi sonucu Dağlık Karabağ’a techir edilen Ermenilerin asılsız iddia ve yalanları ile Şuşa kültürüne, tarihsel açıdan değerli olan mimari eserleri tahrip etmesini ve Azerbaycan Türklerine yaptığı acımasız katliamları yansıtan, yazılı belgelere dayanan “Şuşa Gerçekleri” başlıklı  video hazırladı. Türk, Rus, İngiliz, Alman, Arap, Fransız ve İspanyolcaya çevrilmiş yazı ilgili basın kurumları, internet siteleri ve sefirliklere gönderilecektir.

Karabağ Azerbaycan’dır!

“Şuşa Gerçekleri”

Şuşa Azerbaycan’ın klasik halk müzik ve  şiir kültürünün en eski merkezidir. Düşman saldırısına karşı inşa edilmiş, sehrin kuzeyinde bulunan Şuşa Kalesi’nin tarihi özellikle ilgi çekmekte.

1747’de Karabağ Hanlığını kuran Azerbaycan Hanı Penahali Karabağlı(1693-1763) dış saldırılardan korunmak için 1752 yılında Şuşa Kalesinin inşası için emir verdi(5.5 bin kv.km sahası olan bu yer tarihi kaynaklarda kale kurucusunun anısına Penahabad Kelesi de adlandırılmaktadır) ve “Penahabadi” adlı gümüş sikke basıldı. Karabağ’ın 2. hükümdarı İbrahimhalil Han(1721-1806) döneminde  kale çevresi kalın savunma setti ile çevrendi  ve burada çok sayıda zanaat, demircilik, silah yapım atölyeleri kuruldu. Şuşa zanaatçılarının ürettikleri el işleri, silahlar dönemin yakın ve uzak ülkelerinde büyük rağbet gördü. Şuşa şehri armasında Hazar Denizi sahil vilayetlerinin genelinde olduğu gibi, ateş, güç ve kuvveti sembolize eden kaplan ve yeşil vadide mağrur duran Karabağ atının tasvirleri vardır. 17 mahallesi olan Şuşa nufusunun tümünün adları Azerbaycan-Türk kökenlidir. Her mahallede hamam, cami ve çeşme vardır.

18.y.y’dan başlayarak şehir Azerbaycan’ın en önemli kültür merkezlerinden birine dönüştürülerek “Küçük Paris”, “Kafkasya Sanat Mabedi”, “Azerbaycan Müziğinin Merkezi”, “Güney Kafkasya Konservatuarı” gibi adlarla anılmaya başladı. O dönemi anlatan edebi ve tarihi yazılı kaynaklarda Ermeni kelimesine rastlanmamakta.

https://az.wikipedia.org/wiki/

Rusya işgali öncesi Karabağ Hanlığında Ermenilere hiç rastlanamazdı, yönetim Azerbaycan Türkleridi. Karabağ’ın Rusya İmperatorluğuna girmesini sağlayan 14 Mayıs 1805 tarihli Kürekçay Sözleşmesini Kafkasya’daki Rus askeri güçlerinin Baş Komutanı Pavel Sisianov ve İbrahimhalil Han imzaladı. Hanlığın sınırlarının dokunulmazlığı güvencesi, sözleşme süresinin devamlı olacağı ve hiçbir şeyin bunu değiştiremeyeceği 10. madde ile onaylandı. İbrahimhalil Han’ın imzası belgelerde “Şuşalı, Karabağlı İbrahim Han” olarak geçmekte.

http://www.virtualkarabakh.az/az/post-item/32/52/kurekcay-muqavilesi.html

10 şubat 1828’de imzalanan Türkmençay sözleşmesine göre Karabağ’a yerleşen Ermeniler Çarlığın Hristiyanlaşdırma politikasına uygun olarak Şuşa’nı ve diger Azerbaycan topraklarını sahiplenmeye başladı. Dönemin Ermeni kökenli Rus generali Valerian Grigoryeviç Madatov Şuşa Komutanı olarak atandıktan sonra Ermenilerin bu bölgelere yerleştirilmesi hızlandı ve süreklilik kazandı.

1865 yılın mayısında Şuşa şehrini ziyaret eden ünlü Rus ressamı Vasili Vereşşagin yaklaşık 3 ay orada kaldı. Paris’e döndükten sonra Şuşa’yla ilgili bir dizin resim yaptı. Bu resimler Şuşa’nın Azerbaycan sehri olduğunu kanıtlamakta. Resimlerin adlarından bu kolayca anlaşılmakta: “Şuşa Camisi”, “Şuşa’da Muharrem Ayı”, “Müslüman Okulu”, “Şuşa’da Zengin Tatar(Azerbaycanlı) Evinin Salonu”, “Şuşa’da Zengin Tatar Selamlığı” vs. Bu resimler “Ermitaj” müzesinde korunmaktadır.

https://ru.wikipedia.org/wiki/Шуша

8 Mayıs 1992’de Rus-Ermeni askeri güçlerinin işgalinden sonra Ermeniler Şuşa’daki Azerbaycan kültürünün izlerini yoketmek amacııyla yaklaşık 600 mimari tarihi eseri, ayrıca Penahali Han Sarayı, Yukarı Gevher Ağa Cami, Doğu’nun en ünlü bayan şairi Han kızı Hurşidbanu Natavan’ın Evi, Karabağ Hanlığı sadrazamı ünlü şair Molla Penah Vagif’in anıtı, Azerbaycan ve Müslüman Doğu’sunda ilk opera  ve Çırpınırdı Karadeniz şarkısının bestecisi Üzeyir Hacıbeyli, İtalya’da müzik eğitimi almış ünlü ses sanatçısı Bülbül, müzisyen ve ressam Mir Mövsün Nevvap ev müzelerinden 10 binden fazla sergi eşyasını, El İşleri Devlet Müzesi, Devlet Karabağ Tarihi Müzesinden 100’e yakın eseri, 60’tan fazla kütüphane, müze, müzik okulunu yağmalayarak Ermenistan’a taşıdılar.   Şehirdeki eski Müslüman mezarlığı yerle bir edildi.

Hak, Adalet En Sonunda Yerini Buldu...

28 yıldır Azerbaycan Şuşa hasretiyle yanmakta, sabır ve tahammül göstererek işgal edilmiş toprakların kansız, savaşsız, uluslararası hukuk yasaları kapsamında geri verilmesini uzun süre bekledi. Fakat bu konuda yüzeysel bir yaklaşım sergilendi, problem çözülemedi, Azerbaycan’ın diğer bölgelerinde yaşayan, sivil insanlara karşı yapılan sinsi saldırı devam etmekteydi. Sonunda Azerbaycan Cumhurbaşkanı  Başkomutan İlham Haydar oğlu Aliyev sınırı ihlal eden azmış Ermenilere haddini bildirmek için askeri çözüm dışında baska bir yolun kalmadığını belirtti ve Vatan topraklarını geri almak için askeri çözümün kaçınılmaz olduğunu ortaya koydu.

27 Eylül 2020’den başlayarak muzaffer Azerbaycan ordusu Ali Baş Komandanı İlham Aliyev komutasında işgalci Ermenilerin yerle bir ettikleri topraklarımızı köy köy, kasaba kasaba, şehir şehir geri alarak, bayrağımızı yükseltti... 8 Kasımda Azerbaycan uzun yıllar hasretinde olduğu Şuşasına kavuştu...10 Kasım Azerbaycan toprak bütünlüğünü berpa ettiği kutlu Zafer Günü’dür.