Page 241 - "Xəzər"
P. 241
yatla bağlı, eləcə də digər çətinliklər ol- Stalin məndən Fransada əməliyyatlar 241
duğu üçün hələ də, əməliyyatın dəqiq haqqında soruşdu. O, hesab eləyirdi ki, 2017
başlanma tarixini müəyyən etmək mümkün Türkiyəyə və Fransanın cənubuna ordu
deyildi.... göndərməyimiz düzgün qərar deyil. “Over- Uinston Çörçill. Mən Rusiya ilə necə savaşdım
lord”u 1944-cü ilin baş əməliyyatı eləmək
Çoxlu sayda müxtəlif problemlər – İta- daha doğru olardı. Şəxsən Stalinin fikrin-
liyaya, Balkanlara, Egey dənizi bölgəsinə, cə, Türkiyə müharibəyə qoşulmağa razı
Türkiyəyə hücum etmək müzakirə olun- olacaqdı...
du. Konfransın əsas vəzifəsi bu variant-
lardan birini seçmək idi. İngilis-amerikan ***
ordusunun əsas vəzifəsi sovet qoşunları- Bazar günü – noyabrın 28-i prezident
nın üzərinə düşən yükü yüngülləşdirmək Ruzvelt bizi nahara dəvət elədi. Tərcümə-
idi. çiləri də saysaq, cəmi on-on bir adam idik.
Mən Polşa məsələsini müzakirəyə çıxar-
*** mağı təklif etdim. Dedim ki, müharibəyə
Sonra çıxış edən Stalin Birləşmiş Ştat- Polşaya görə başlamışıq, buna görə də
ları Sakit Okeandakı uğurlarına görə təb- bu ölkə bizim üçün böyük əhəmiyyət kəsb
rik etdi və bildirdi ki, hazırda Sovet İttifaqı edir. Rusiyanın Qərb sərhədinin təhlükə-
Yaponiya ilə müharibəyə qoşula biməz, sizliyi çox vacib məsələdir. Avropada, böyük
çünki hərbi güc ona Almaniyayla mühari- ehtimalla, 1944-cü ildə başa çatacaq müha-
bədə lazımdı və Sovet İttifaqı öz müttə- ribədən sonra Sovet İttifaqı güclənəcək və
fiqlərinə yalnız Almaniyanın məğlubiyyə- Rusiya Polşa haqqında qəbul edəcəyi is-
tindən sonra qoşula bilər... Stalin onu da tənilən qərar üçün məsuliyyət daşıyacaq.
qeyd elədi ki, Aralıq dənizi bölgəsindəki Şəxsən mən hesab eləyirdim ki, Polşa, “iki
əməliyyatları heç vaxt ikinci dərəcəli he- addım sola” əmri almış əsgər kimi Qərbə
sab eləməyib. tərəf hərəkət edə bilər.
Qarşımızda böyük bir problem durur- Ayrılmazdan əvvəl Stalin masanın o
du. Türkiyəni müharibəyə qoşulmağa ne- tərəfindən mənə baxdı və dedi: “Mən baş
cə inandırmaq olardı? Müharibəyə qoşul- nazirə “Overlord” əməliyyatı ilə bağlı bir-
sa, ondan nə istəməliyik? Türkiyə öz ba- başa sual vermək istəyirəm. Baş nazir
zalarını bizim ixtiyarımıza verməlidi, yox- özü və İngiltərə hərbi qərərgahı bu əmə-
sa Bolqarıstanın əleyhinə gedib Almani- liyyatın uğuruna doğrudanmı inanır?” Be-
yaya müharibə elan etməlidi? Bəs onda lə cavab verdim: “Dediyimiz şərtlər qəbul
Osmanlı əsarətindən xilas olmasına görə olunarsa, tabeliyimizdəki bütün qüvvələri
Rusiyaya borclu olan Bolqarıstana bütün La-Manş vasitəsilə almanlara qarşı çıxar-
bunlar necə təsir edər? Rumıniya bu mə- mağı bilavasitə vəzifə borcumuz hesab
sələyə necə münasibət bəsləyər? Hələ edəcəyik”. Və biz ayrıldıq.
Macarıstan da vardı. Bu ölkə hansı yolu
tutacaqdı. Tərəfdaş ölkələrdə siyasi dəyi- ***
şiklik olacağı tamamilə mümkün idi. Bu Noyabrın 30-u mənim üçün qayğılı
isə yunanlara almanları öz ölkələrindən gün oldu. Həmin gün 69 yaşım tamam
sıxışdırıb çıxarmağa imkan verəcəkdi... olurdu. O günə qədər toplantılarımızı so-
duğu üçün hələ də, əməliyyatın dəqiq haqqında soruşdu. O, hesab eləyirdi ki, 2017
başlanma tarixini müəyyən etmək mümkün Türkiyəyə və Fransanın cənubuna ordu
deyildi.... göndərməyimiz düzgün qərar deyil. “Over- Uinston Çörçill. Mən Rusiya ilə necə savaşdım
lord”u 1944-cü ilin baş əməliyyatı eləmək
Çoxlu sayda müxtəlif problemlər – İta- daha doğru olardı. Şəxsən Stalinin fikrin-
liyaya, Balkanlara, Egey dənizi bölgəsinə, cə, Türkiyə müharibəyə qoşulmağa razı
Türkiyəyə hücum etmək müzakirə olun- olacaqdı...
du. Konfransın əsas vəzifəsi bu variant-
lardan birini seçmək idi. İngilis-amerikan ***
ordusunun əsas vəzifəsi sovet qoşunları- Bazar günü – noyabrın 28-i prezident
nın üzərinə düşən yükü yüngülləşdirmək Ruzvelt bizi nahara dəvət elədi. Tərcümə-
idi. çiləri də saysaq, cəmi on-on bir adam idik.
Mən Polşa məsələsini müzakirəyə çıxar-
*** mağı təklif etdim. Dedim ki, müharibəyə
Sonra çıxış edən Stalin Birləşmiş Ştat- Polşaya görə başlamışıq, buna görə də
ları Sakit Okeandakı uğurlarına görə təb- bu ölkə bizim üçün böyük əhəmiyyət kəsb
rik etdi və bildirdi ki, hazırda Sovet İttifaqı edir. Rusiyanın Qərb sərhədinin təhlükə-
Yaponiya ilə müharibəyə qoşula biməz, sizliyi çox vacib məsələdir. Avropada, böyük
çünki hərbi güc ona Almaniyayla mühari- ehtimalla, 1944-cü ildə başa çatacaq müha-
bədə lazımdı və Sovet İttifaqı öz müttə- ribədən sonra Sovet İttifaqı güclənəcək və
fiqlərinə yalnız Almaniyanın məğlubiyyə- Rusiya Polşa haqqında qəbul edəcəyi is-
tindən sonra qoşula bilər... Stalin onu da tənilən qərar üçün məsuliyyət daşıyacaq.
qeyd elədi ki, Aralıq dənizi bölgəsindəki Şəxsən mən hesab eləyirdim ki, Polşa, “iki
əməliyyatları heç vaxt ikinci dərəcəli he- addım sola” əmri almış əsgər kimi Qərbə
sab eləməyib. tərəf hərəkət edə bilər.
Qarşımızda böyük bir problem durur- Ayrılmazdan əvvəl Stalin masanın o
du. Türkiyəni müharibəyə qoşulmağa ne- tərəfindən mənə baxdı və dedi: “Mən baş
cə inandırmaq olardı? Müharibəyə qoşul- nazirə “Overlord” əməliyyatı ilə bağlı bir-
sa, ondan nə istəməliyik? Türkiyə öz ba- başa sual vermək istəyirəm. Baş nazir
zalarını bizim ixtiyarımıza verməlidi, yox- özü və İngiltərə hərbi qərərgahı bu əmə-
sa Bolqarıstanın əleyhinə gedib Almani- liyyatın uğuruna doğrudanmı inanır?” Be-
yaya müharibə elan etməlidi? Bəs onda lə cavab verdim: “Dediyimiz şərtlər qəbul
Osmanlı əsarətindən xilas olmasına görə olunarsa, tabeliyimizdəki bütün qüvvələri
Rusiyaya borclu olan Bolqarıstana bütün La-Manş vasitəsilə almanlara qarşı çıxar-
bunlar necə təsir edər? Rumıniya bu mə- mağı bilavasitə vəzifə borcumuz hesab
sələyə necə münasibət bəsləyər? Hələ edəcəyik”. Və biz ayrıldıq.
Macarıstan da vardı. Bu ölkə hansı yolu
tutacaqdı. Tərəfdaş ölkələrdə siyasi dəyi- ***
şiklik olacağı tamamilə mümkün idi. Bu Noyabrın 30-u mənim üçün qayğılı
isə yunanlara almanları öz ölkələrindən gün oldu. Həmin gün 69 yaşım tamam
sıxışdırıb çıxarmağa imkan verəcəkdi... olurdu. O günə qədər toplantılarımızı so-
