Page 237 - "Xəzər"
P. 237
im: “Stalin bizə – uzun yol qət etmiş mümkündü, İngiltərə piyada qoşunları da 237
qonaqlara bir daha qaşqabaq töksə, çox bunu göstərə bilər, bir şərtlə ki, ruslarla 2017
böyük səhv etmiş olar. Belə şeylər iki tə- birlikdə hərəkət eləsin.
rəf arasında birdən həll olunmur”. Uinston Çörçill. Mən Rusiya ilə necə savaşdım
Dedim ki, Stalinin rus ordusunun şü-
Molotov ilk dəfə ciddiyyəti kənara qo- caəti barədə fikirləri ilə razıyam. Nəha-
yub: “Stalin çox müdrik adamdı. Әmin ola yət, Stalin dedi ki, bu mövzu ətrafında
bilərsiz ki, gətirdiyi dəlillər hər necə olsa söhbəti davam eləməyin mənası yoxdu,
da, o, hər şeyi anlayır. Sizin sözlərinizi qərarımızı qəbul etməyə məcburdu. Son-
ona çatdıraram”, – dedi. Axşam saat 11- ra bizi sabah axşam 8-də yeməyə dəvət
də Stalin və Molotov bizi qəbul etdi. elədi. Sağollaşanda əlini uzatdı və mən
Görüşdə onların tərcüməçisi də iştirak onun əlini sıxdım.
edirdi. Qətiyyən xoş olmayan bir söhbəti-
miz oldu. Stalin mənə sənədlər verdi. Sə- Aşağıda yazılanlar 1942-ci ilin 13 av-
nədləri tərcümə etdikdən sonra dedim ki, qustunda Stalinin mənə verdiyi qeydlə-
buna yazılı şəkildə cavab verəcəm və rindəndi:
Stalin anlamalıdı ki, biz artıq qərar vermi-
şik, bu qərara əməl olunmalıdı və iradlar “Bu il avqustun 12-də Moskvada baş
yersizdi. İki saata yaxın mübahisə etdik. tutmuş fikir mübadiləsində mən İngiltərə-
Bu müddət ərzində o, xeyli xoşagəlməz nin baş naziri cənab Çörçillin 1942-ci ildə
sözlər söylədi. Xüsusilə də dedi ki, guya Avropada ikinci cəbhənin açılmasını
biz almanlarla döyüşməkdən çəkinirik və mümkün saymadığını bildim. Məlum ol-
əgər ruslar kimi, alman ordusunun qarşı- duğu kimi, bu cəbhənin təşkili Molotovla
sına çıxsaq, bunun elə də qorxulu olma- Londonda əvvəlcədən razılaşdırılmış və
dığını görərik. Dedi ki, biz ikinci cəbhə ilə ingilis-sovet kommunikesində əksini tap-
bağlı verdiyimiz vədə xilaf çıxmışıq, Ru- mışdı. Sovet komandanlığının ikinci cəb-
siyanın təchizatı məsələsində sözümüzü hənin açılması düşüncəsiylə yay və pa-
yerinə yetirməmişik və özümüzə lazım yız əməliyyatlarını hazırlaması hamıya
olanı götürüb yerdə qalanını onlara göndər- aydındır. O da aydındır ki, İngiltərə höku-
mişik. Böyük ehtimalla bu iradlar həm də mətinin 1942-ci ildə Avropada ikinci cəb-
Birləşmiş Ştatlara aid idi. hənin açılmasına etiraz eləməsi bütün
sovet cəmiyyətinə böyük mənəvi zərbədi
Mən heç bir acı söz, ifadə işlətmədən və Qızıl Ordunun cəbhədəki vəziyyətini
onun bütün fikirlərini qətiyyətlə rədd et- ağırlaşdırır, dolayısıyla sovet komandan-
dim. Mənə elə gəlir ki, o, öz dediklərinə lığının planlarına zərər vurur. Mən hələ
əks fikir eşitməyə öyrəşməmişdi. Amma Britaniya hökumətinin ikinci cəbhənin açıl-
heç hirslənmədi, heç həyəcanlanmadı da. masına etirazının İngiltərədə və müttəfiq
Öz dediyini təkrar eləyirdi ki, ingilislər və ölkələrdə hərbi vəziyyəti daha da ağırlaş-
amerikanlar havada üstünlüyə malik ol- dıracağını demirəm. Mənə və həmkarla-
duqları Şerbur yarımadasına altı və ya rıma elə gəlir ki, 1942-ci il Avropada ikin-
səkkiz diviziya çıxara bilərmi? Elə hey ci cəbhənin açılması üçün daha əlverişli-
deyirdi ki, ingilis ordusu da ruslar kimi, al- dir. Çünki almanların, demək olar, bütün
manlarla döyüşsəydi, onlardan belə qorx- mütəşəkkil qüvvələri hazırda Şərq cəb-
mazdı, rusların və ingilislərin aviasiyası həsində toplanıb, sayca az olan ən zəif
sübut elədi ki, almanları məğlub etmək hərbi qüvvələr isə Avropada saxlanılıb.
Biz hələ bilmirik ki, ikinci cəbhənin yara-
qonaqlara bir daha qaşqabaq töksə, çox bunu göstərə bilər, bir şərtlə ki, ruslarla 2017
böyük səhv etmiş olar. Belə şeylər iki tə- birlikdə hərəkət eləsin.
rəf arasında birdən həll olunmur”. Uinston Çörçill. Mən Rusiya ilə necə savaşdım
Dedim ki, Stalinin rus ordusunun şü-
Molotov ilk dəfə ciddiyyəti kənara qo- caəti barədə fikirləri ilə razıyam. Nəha-
yub: “Stalin çox müdrik adamdı. Әmin ola yət, Stalin dedi ki, bu mövzu ətrafında
bilərsiz ki, gətirdiyi dəlillər hər necə olsa söhbəti davam eləməyin mənası yoxdu,
da, o, hər şeyi anlayır. Sizin sözlərinizi qərarımızı qəbul etməyə məcburdu. Son-
ona çatdıraram”, – dedi. Axşam saat 11- ra bizi sabah axşam 8-də yeməyə dəvət
də Stalin və Molotov bizi qəbul etdi. elədi. Sağollaşanda əlini uzatdı və mən
Görüşdə onların tərcüməçisi də iştirak onun əlini sıxdım.
edirdi. Qətiyyən xoş olmayan bir söhbəti-
miz oldu. Stalin mənə sənədlər verdi. Sə- Aşağıda yazılanlar 1942-ci ilin 13 av-
nədləri tərcümə etdikdən sonra dedim ki, qustunda Stalinin mənə verdiyi qeydlə-
buna yazılı şəkildə cavab verəcəm və rindəndi:
Stalin anlamalıdı ki, biz artıq qərar vermi-
şik, bu qərara əməl olunmalıdı və iradlar “Bu il avqustun 12-də Moskvada baş
yersizdi. İki saata yaxın mübahisə etdik. tutmuş fikir mübadiləsində mən İngiltərə-
Bu müddət ərzində o, xeyli xoşagəlməz nin baş naziri cənab Çörçillin 1942-ci ildə
sözlər söylədi. Xüsusilə də dedi ki, guya Avropada ikinci cəbhənin açılmasını
biz almanlarla döyüşməkdən çəkinirik və mümkün saymadığını bildim. Məlum ol-
əgər ruslar kimi, alman ordusunun qarşı- duğu kimi, bu cəbhənin təşkili Molotovla
sına çıxsaq, bunun elə də qorxulu olma- Londonda əvvəlcədən razılaşdırılmış və
dığını görərik. Dedi ki, biz ikinci cəbhə ilə ingilis-sovet kommunikesində əksini tap-
bağlı verdiyimiz vədə xilaf çıxmışıq, Ru- mışdı. Sovet komandanlığının ikinci cəb-
siyanın təchizatı məsələsində sözümüzü hənin açılması düşüncəsiylə yay və pa-
yerinə yetirməmişik və özümüzə lazım yız əməliyyatlarını hazırlaması hamıya
olanı götürüb yerdə qalanını onlara göndər- aydındır. O da aydındır ki, İngiltərə höku-
mişik. Böyük ehtimalla bu iradlar həm də mətinin 1942-ci ildə Avropada ikinci cəb-
Birləşmiş Ştatlara aid idi. hənin açılmasına etiraz eləməsi bütün
sovet cəmiyyətinə böyük mənəvi zərbədi
Mən heç bir acı söz, ifadə işlətmədən və Qızıl Ordunun cəbhədəki vəziyyətini
onun bütün fikirlərini qətiyyətlə rədd et- ağırlaşdırır, dolayısıyla sovet komandan-
dim. Mənə elə gəlir ki, o, öz dediklərinə lığının planlarına zərər vurur. Mən hələ
əks fikir eşitməyə öyrəşməmişdi. Amma Britaniya hökumətinin ikinci cəbhənin açıl-
heç hirslənmədi, heç həyəcanlanmadı da. masına etirazının İngiltərədə və müttəfiq
Öz dediyini təkrar eləyirdi ki, ingilislər və ölkələrdə hərbi vəziyyəti daha da ağırlaş-
amerikanlar havada üstünlüyə malik ol- dıracağını demirəm. Mənə və həmkarla-
duqları Şerbur yarımadasına altı və ya rıma elə gəlir ki, 1942-ci il Avropada ikin-
səkkiz diviziya çıxara bilərmi? Elə hey ci cəbhənin açılması üçün daha əlverişli-
deyirdi ki, ingilis ordusu da ruslar kimi, al- dir. Çünki almanların, demək olar, bütün
manlarla döyüşsəydi, onlardan belə qorx- mütəşəkkil qüvvələri hazırda Şərq cəb-
mazdı, rusların və ingilislərin aviasiyası həsində toplanıb, sayca az olan ən zəif
sübut elədi ki, almanları məğlub etmək hərbi qüvvələr isə Avropada saxlanılıb.
Biz hələ bilmirik ki, ikinci cəbhənin yara-
