Page 246 - "Xəzər"

safədə yerləşən güclü beton sığınacaq- ki, Stalin bu xəbərdən sevinir. Yeni bom-

da gizlənmişdilər. Partlayış bir mil radiu- ba! Qeyri-adi güc! Ola bilər ki, bu güc Ya-

sunda hər şeyi yerlə-yeksan etmişdi… poniya ilə müharibədə həlledici rol oyna-

Әn çətini bunu Stalinə çatdırmaq idi. yacaq. Nə böyük uğur! O an məndə belə

Prezident də, mən də hesab eləyirdik ki, bir fikir yarandı (hətta buna əmin idim) ki,

Yaponiya üzərində qələbə üçün artıq onun Stalin ona deyilənləri sözün tam məna-

köməyi bizə lazım deyil. Tehranda da, sında təsəvvür eləmir.

Yaltada da Stalin alman ordusu məğlub Tamamilə aydın idi ki, onun bu günə

edilən kimi, Yaponiyaya hücum etməyə qədər keçdiyi keşməkeşli yolda və çəkdi-

və Transsibir dəmiryolu vasitəsilə rus hər- yi zəhmətdə atom bombasına yer yox idi.

bi hissələrini Uzaq Şərqə göndərməyə Әgər beynəlxalq müstəvidə baş verənlər
söz vermişdi. Biz həmin hərbi hissələrə haqqında cüzi təsəvvürü olsaydı, bu, dər-
ehtiyac olacağına inanmırdıq və buna hal hiss edilərdi. Onda yaxşı diplomat ki-
görə də indi Stalinin Amerikaya qarşı Yal- mi bu sözləri deyərdi: “Yeni bombanız
ta danışıqları zamanı məharətlə istifadə haqqında məlumat verdiyiniz üçün min-
elədiyi əsaslı dəlili yox idi.
nətdarlığımı bildirirəm. Әlbəttə, mənim
Amma yenə də Hitlerlə müharibədə xüsusi texniki savadım yoxdu. Nüvə elmi
246 yaxşı müttəfiq idi və biz ikimiz də hesab sahəsində ekspertlərimi sizin ekspertiniz-

2017 eləyirdik ki, onu hazırkı vəziyyəti müəy- lə görüşməyə sabah göndərə bilərəm-
yənləşdirən mühüm hadisə barədə məlu-
Uinston Çörçill. Mən Rusiya ilə necə savaşdım matlandırmalıyıq. Bu xəbəri ona necə çat- mi?” Amma onun simasında xoş və arxa-
dıraq? Yazılı şəkildə, yoxsa şifahi? Rəs- yın bir ifadə vardı. İki nəhəng siyasi xa-
mi və ya xüsusi çağırılmış iclasda desək dim arasındakı söhbət tezliklə başa çat-
yaxşıdı, yoxsa öz toplantılarımızda? Bəl- dı.
kə, belə toplantıların birindən sonra de-
yək? Prezident son variantın üzərində da- Biz maşınlarımızı gözləyəndə Trume-
nə yaxınlaşdım. “Hə, necə oldu?” – so-

yandı. “Mənə elə gəlir ki, toplantıdan son- ruşdum. Prezident: “Mənə bir sual da ver-
ra ona sadəcə deməliyəm ki, əlimizdə mədi”, – dedi. Beləliklə, əmin oldum ki,
yaponların müharibəni davam etmək əz- Stalin ABŞ-ın və İngiltərənin uzun za-
mini qıracaq yeni bomba növü var”. Mən mandan bəri məşğul olduğu və Birləşmiş
Ştatların fədakarcasına risk edərək 400
bu planla razılaşdım.
İyulun 24-ü plenar iclas başa çatdı. milyon funt sterlinqindən keçdiyi nəhəng
Hamımız masanın ətrafında iki-iki, üç-üç elmi araşdırma prosesi haqqında lazımi
dayanmışdıq. Mən prezidentin Stalinə ya- səviyyədə məlumalandırılmayıb...
Bu tarixçənin sonu belə bitdi. Pots-
xınlaşdığını gördüm və onlar öz tərcümə-

çilərinin iştirakı ilə söhbət eləməyə başla- dam konfransında razılaşmadığımız mə-

dılar. Təxminən beş yard aralıda dayan- qamları bir kənara qoyduq. Düşünürdüm

mışdım və bu çox önəmli söhbəti müşa- ki, məni seçsələr, çoxsaylı suallarımla so-

hidə eləyirdim. Prezidentin ona nə de- vet hökumətini əməlli-başlı məhv eləyə-

mək istədiyini bilirdim. Әsas məsələ de- rəm...

yilənlərin Stalində hansı təəssürat oya- Ümumiyyətlə, Sovet hakimiyyəti, elə-

dacağı idi. cə də açıq-aşkar Sovet İttifaqının mario-

O səhnə indi də gözümün qabağın- net ölkəsinə çevrilmiş polyaklarla çözməli

dadı – sanki dünən idi. Belə görünürdü olduğum çox məsələlər vardı.