Page 207 - "Xəzər"
P. 207
ə başa düşürəm: “Axmaq, hətta yol mək imtiyazı yalnız axmaqlığa verilib. 207
gedəndə belə, ətrafdakıları da hamılıqla Mən Paulusun bunu yazarkən nəyi nə- 2017
səfeh sanır”16. Məgər bu, hamını özünə zərdə tutduğu barədə mübahisəni kəna-
bərabər bilmək, özünü başqasından yu- ra qoyuram. Canlı-cüssəli, kök, tosqun, Rotterdamlı Erazmus. Axmaqlığın tərifi
xarı tutmamaq, tərifləri hamı ilə bölüşmə- hər yerdə hörmət sahibi olan ilahiyyatçı-
yin müstəsna sadəlik nümunəsi deyilmi? ların (and olsun Tanrıya, bizim doktorla-
Ona görə də həmin o böyük çar 30-cu fə- rın əksəriyyəti nəinki bu “üçdillilərlə”21
sildə: “İnsanların ən axmağı mənəm”17 həmfikir olmağa üstünlük verir, hətta on-
söyləyəndə bu ayamadan utanmadı. Həm- larla birlikdə yanılmağa can atırlar) ardın-
çinin Paulus da – o böyük bəşər alimi – ca gedəcəyəm. Onlardan heç biri yunan-
Korinfoslulara məktubunda axmaq ləqə- ları qara qarğalardan üstün tutmur, xüsu-
bini əsla həvəssiz qəbul etmədi. O: “Ağıl- silə də həmin o adlı-sanlı ilahiyyatçı,22 –
sız kimi danışıram, – deyirdi, – çünki elə qara qarğalar “eşşək və lira” barəsində
hamıdan ağılsız özüməm”18. Sanki ax- məşhur yunan atalar sözünü yada sal-
maqlıqda kimdənsə geri qalmağı özünə masınlar deyə mən onun adını müdrikcə-
ləyaqətsizlik sayırdı. sinə açıqlamayacağam – deyərək, həmin
yeri alimcəsinə, əsl ilahiyyatçı kimi izah
Ancaq bu yerdə bəzi yunanlar19, qar- etmişdir! “Daha artıq – lap ağılsız kimi
ğa dəstəsi kimi bugünkü ilahiyyatçıların deyirəm” – söyləyərək, yeni bir fəsil baş-
gözünü tökməyə hazır vəziyyətdə ətra- lamış, dialektikanın ən son həddində ye-
fımda qıy vururlar, öz şərhləri ilə aranı ni bölümlər açmış, mətləbi belə şərh et-
qarışdırırlar və dəstələrində bu güruhun mişdir: – Mən onun sözlərindən yalnız
alfası olmasa da, bettası mənim əzizim formaca yox, həmçinin məzmunca da mi-
Erazmusdur ki, onu böyük ehtiramla bu- sal gətirmək istərdim: “Lap ağılsız kimi
rada tez-tez yada salıram. Onlar: “Oho, deyirəm”, – yəni bu, “mən özümü yalançı
lap Moriyanın özünə layiq axmaq bir si- apostollara bərabər tutanda sizə axmaq
tat, – deyə söyləyirlər. – Apostolun dü- kimi görünürəmsə, özümü onlardan yüksək
şündükləri sənin sayıqlamalarından çox sayanda lap səfeh kimi görünəcəyəm” –
fərqlidir! Həm də o, əslində: “Onlar da kimi başa düşülür. Ancaq bir qədər sonra
İsanın nökərləridir, mən də”, – deyərkən, sanki o söylədiklərini unudub başqa mət-
bu sözlərlə başqalarından axmaq oldu- ləbə keçir.
ğunu sübut etməyə çalışmırdı. Sanki o,
qüruruna sığışdırmadan bununla özünü 64. Çəkilmiş yeganə misalın üzərində
başqalarına tay edir və “mən də”, – de- axı mən niyə bu qədər təşvişlə vurnux-
yərək fikirlərinə düzəliş verir, İncilə xid- malıyam? Әgər ilahiyyatçılara bütün göy
mətdə digər apostollarla nəinki bərabər, üzünü, daha doğrusu, Müqəddəs Yazını
hətta onlardan qat-qat üstün olduğunu dəri kimi çəkib-çevirmək haqqının verildi-
bizə başa salmaq istəyirdi. Ancaq bəyan yi hamıya məlumdursa, Paulusun özündə
olunanlar doğru səslənsin və öz ötkəmliyi belə Müqəddəs Yazıdakı yerinə düşmə-
ilə qulaqları qıcıqlandırmasın deyə o, ax- yən və beşdilli İeronimusa1 inansaq, onun
maqlıq pərdəsi arxasında gizlənir: “Ağıl- özü də bir qədər qarışıq olub. Yəni Pau-
sız kimi deyirəm”20 – söyləyirdi. Çünki lus xristian dinini təsdiqləmək məqsədi
heç kimi təhqir etmədən həqiqəti söylə- ilə Afinada təsadüfən rast gəldiyi bir qur-
gedəndə belə, ətrafdakıları da hamılıqla Mən Paulusun bunu yazarkən nəyi nə- 2017
səfeh sanır”16. Məgər bu, hamını özünə zərdə tutduğu barədə mübahisəni kəna-
bərabər bilmək, özünü başqasından yu- ra qoyuram. Canlı-cüssəli, kök, tosqun, Rotterdamlı Erazmus. Axmaqlığın tərifi
xarı tutmamaq, tərifləri hamı ilə bölüşmə- hər yerdə hörmət sahibi olan ilahiyyatçı-
yin müstəsna sadəlik nümunəsi deyilmi? ların (and olsun Tanrıya, bizim doktorla-
Ona görə də həmin o böyük çar 30-cu fə- rın əksəriyyəti nəinki bu “üçdillilərlə”21
sildə: “İnsanların ən axmağı mənəm”17 həmfikir olmağa üstünlük verir, hətta on-
söyləyəndə bu ayamadan utanmadı. Həm- larla birlikdə yanılmağa can atırlar) ardın-
çinin Paulus da – o böyük bəşər alimi – ca gedəcəyəm. Onlardan heç biri yunan-
Korinfoslulara məktubunda axmaq ləqə- ları qara qarğalardan üstün tutmur, xüsu-
bini əsla həvəssiz qəbul etmədi. O: “Ağıl- silə də həmin o adlı-sanlı ilahiyyatçı,22 –
sız kimi danışıram, – deyirdi, – çünki elə qara qarğalar “eşşək və lira” barəsində
hamıdan ağılsız özüməm”18. Sanki ax- məşhur yunan atalar sözünü yada sal-
maqlıqda kimdənsə geri qalmağı özünə masınlar deyə mən onun adını müdrikcə-
ləyaqətsizlik sayırdı. sinə açıqlamayacağam – deyərək, həmin
yeri alimcəsinə, əsl ilahiyyatçı kimi izah
Ancaq bu yerdə bəzi yunanlar19, qar- etmişdir! “Daha artıq – lap ağılsız kimi
ğa dəstəsi kimi bugünkü ilahiyyatçıların deyirəm” – söyləyərək, yeni bir fəsil baş-
gözünü tökməyə hazır vəziyyətdə ətra- lamış, dialektikanın ən son həddində ye-
fımda qıy vururlar, öz şərhləri ilə aranı ni bölümlər açmış, mətləbi belə şərh et-
qarışdırırlar və dəstələrində bu güruhun mişdir: – Mən onun sözlərindən yalnız
alfası olmasa da, bettası mənim əzizim formaca yox, həmçinin məzmunca da mi-
Erazmusdur ki, onu böyük ehtiramla bu- sal gətirmək istərdim: “Lap ağılsız kimi
rada tez-tez yada salıram. Onlar: “Oho, deyirəm”, – yəni bu, “mən özümü yalançı
lap Moriyanın özünə layiq axmaq bir si- apostollara bərabər tutanda sizə axmaq
tat, – deyə söyləyirlər. – Apostolun dü- kimi görünürəmsə, özümü onlardan yüksək
şündükləri sənin sayıqlamalarından çox sayanda lap səfeh kimi görünəcəyəm” –
fərqlidir! Həm də o, əslində: “Onlar da kimi başa düşülür. Ancaq bir qədər sonra
İsanın nökərləridir, mən də”, – deyərkən, sanki o söylədiklərini unudub başqa mət-
bu sözlərlə başqalarından axmaq oldu- ləbə keçir.
ğunu sübut etməyə çalışmırdı. Sanki o,
qüruruna sığışdırmadan bununla özünü 64. Çəkilmiş yeganə misalın üzərində
başqalarına tay edir və “mən də”, – de- axı mən niyə bu qədər təşvişlə vurnux-
yərək fikirlərinə düzəliş verir, İncilə xid- malıyam? Әgər ilahiyyatçılara bütün göy
mətdə digər apostollarla nəinki bərabər, üzünü, daha doğrusu, Müqəddəs Yazını
hətta onlardan qat-qat üstün olduğunu dəri kimi çəkib-çevirmək haqqının verildi-
bizə başa salmaq istəyirdi. Ancaq bəyan yi hamıya məlumdursa, Paulusun özündə
olunanlar doğru səslənsin və öz ötkəmliyi belə Müqəddəs Yazıdakı yerinə düşmə-
ilə qulaqları qıcıqlandırmasın deyə o, ax- yən və beşdilli İeronimusa1 inansaq, onun
maqlıq pərdəsi arxasında gizlənir: “Ağıl- özü də bir qədər qarışıq olub. Yəni Pau-
sız kimi deyirəm”20 – söyləyirdi. Çünki lus xristian dinini təsdiqləmək məqsədi
heç kimi təhqir etmədən həqiqəti söylə- ilə Afinada təsadüfən rast gəldiyi bir qur-
