Page 184 - "Xəzər"
P. 184
nəinki oğlum, həm də dostumdu. Təsəvv- O, hazırlaşıbmış kimi, dərhal cavab
ür edə bilməzsiz, boynumda nə qədər verdi, dedi ki, sonuncu kursdadı, mühari-
minnəti var. bəyə görə dörd ilini itirib, oranı əla qiy-
– Hə, ərdə olmağınızdan danışırdız. mətlərlə bitirəcəyinə ümid bəsləyir. Ray-
– Әrdə olmağım hələ hər şey demək mon Bertranın öz atasının yoluyla gedə-
deyil. O, mənə açıqca dedi ki... yox, siz cəyini söyləyəndə Mariya etirazını bildirdi
bunu başa düşməzsiz. Ancaq indi ki, ona düşünüb qərara gəlməkçün im-
düşündüm ki, onunla yoldaşlıq eləmisiz, kan veriləcək. Bir sözlə, inanır ki, o, har-
bilərsiz, uşaq vaxtı necəydi. Әrimdən çox da olsa, layiq olduğu yeri tutacaq. Ray-
soruşmuşam, amma qəribədi, ata öz oğ- mon bu ucalıqda varlığı anlaya bilməz!
lunun uşaqlığından heç nə deyə bilmir. – İnstitutda hamını kölgədə qoyur. Am-
Dediyi elə budu: “bütün uşaqlar kimi şirin ma bunları niyə sizə danışdığımı özüm
bir uşaq idi”. Düzü, heç siz də Bertranı də bilmirəm... – Və sanki buludlardan aşa-
yaxından tanıyana oxşamırsız. Әvvəla, ğı enib soruşdu. – Siz nəylə məşğulsuz?
– Hər şeylə... Konkret heç nəylə...
ondan xeyli böyüksüz!
Birdən ona elə gəldi ki, şəxsi həyatı
Raymon mızıldadı:
184 – Dörd il böyüyəm, boş şeydi. – Və sonsuz bir miskinlik içindədi. Mariya onun
dediyini, güman ki, eşitmədi: yox, o, Ray-
2017 əlavə etdi: – O qızsifət uşağı yaxşı xatır- mona nifrət eləmirdi, sadəcə belə bir
layıram.
adam onun üçün mövcud deyildi. Mariya
Mariya incimədi, sakit bir tərzdə, həm qalxıb hələ də piştaxta-söykənəcəyin ya-
də nifrətlə dedi: nında boşboğazlıq edən Larusselə işarə
elədi, o isə qışqırdı:
– Hə, Bertranla sizin qismətinizə bir-
birinizi anlamaq yazılmayıb. – Bir dəqiqə gözlə!
Raymon gördü ki, qadının təsəvvü- Qadın astadan iradını bildirdi:
ründə ögey oğlu ondan qat-qat ucalarda – Gör necə qızarıb! Çox içib, çox.
durur. Mariya Bertranı düşünür, şampan- Zəncilər musiqi alətlərini yığışdırıb
dan dadıb məmnunluqla gülümsəyirdi. uşaq bələyi kimi bürüyürdülər, təkcə pia-
Musiqi cazibədarlığına rəng qatsın deyə no susmaq bilmirdi, rəqs edən cütlüklər-
Fransua Moriak. Sevgi səhrası bir-birindən aralanan birgünlük “kəpənək- dən biri hələ də fırlanırdı, o birilər isə iki-
lər” kimi, artıq o da əl çalırdı. Vaxtilə ya- iki dağılışdılar. Raymonun sevimli ye-
nında olan qadınlardan Raymonun yad- mək vaxtı yetişmişdi: bu zaman caynaq-
daşında nə qalmışdı? Çoxunu, yəqin, in- lar gizlədilmiş, gözlər nəşəli, səs kirimiş,
di tanımazdı. Amma bu on yeddi il ərzin- əllər qeybə çəkilmiş olur... Bu vaxt adə-
də elə gün olmurdu ki, söyə-söyə yadda- tən gülümsünür, olacaqları xəyalında can-
şını eşələyib Mariyanı tapmasın və indi landırır: otaqdan fit çala-çala bir kişi çıxa-
gözləri önündə olan bu üzü sığallamasın. caq, yorulmuş qadını ölü kimi çarpayıda
Di gəl ki, bu an Mariya ondan çox uzaqda qoyaraq sakitcə çıxıb gedəcək... Әlbəttə,
idi. Nəyin bahasına olursa-olsun, ona ya- Mariya Krossu belə qoyub getməzdi. Bu
xınlaşmaq üçün bir də Bertrandan söz qadından doymağa bütöv bir ömür çat-
saldı: maz! O, indi elə laqeyd idi ki, Raymonun
– İnstitutu nə vaxt bitirəcək? diziylə onun qıçına toxunmasını görmür,
ür edə bilməzsiz, boynumda nə qədər verdi, dedi ki, sonuncu kursdadı, mühari-
minnəti var. bəyə görə dörd ilini itirib, oranı əla qiy-
– Hə, ərdə olmağınızdan danışırdız. mətlərlə bitirəcəyinə ümid bəsləyir. Ray-
– Әrdə olmağım hələ hər şey demək mon Bertranın öz atasının yoluyla gedə-
deyil. O, mənə açıqca dedi ki... yox, siz cəyini söyləyəndə Mariya etirazını bildirdi
bunu başa düşməzsiz. Ancaq indi ki, ona düşünüb qərara gəlməkçün im-
düşündüm ki, onunla yoldaşlıq eləmisiz, kan veriləcək. Bir sözlə, inanır ki, o, har-
bilərsiz, uşaq vaxtı necəydi. Әrimdən çox da olsa, layiq olduğu yeri tutacaq. Ray-
soruşmuşam, amma qəribədi, ata öz oğ- mon bu ucalıqda varlığı anlaya bilməz!
lunun uşaqlığından heç nə deyə bilmir. – İnstitutda hamını kölgədə qoyur. Am-
Dediyi elə budu: “bütün uşaqlar kimi şirin ma bunları niyə sizə danışdığımı özüm
bir uşaq idi”. Düzü, heç siz də Bertranı də bilmirəm... – Və sanki buludlardan aşa-
yaxından tanıyana oxşamırsız. Әvvəla, ğı enib soruşdu. – Siz nəylə məşğulsuz?
– Hər şeylə... Konkret heç nəylə...
ondan xeyli böyüksüz!
Birdən ona elə gəldi ki, şəxsi həyatı
Raymon mızıldadı:
184 – Dörd il böyüyəm, boş şeydi. – Və sonsuz bir miskinlik içindədi. Mariya onun
dediyini, güman ki, eşitmədi: yox, o, Ray-
2017 əlavə etdi: – O qızsifət uşağı yaxşı xatır- mona nifrət eləmirdi, sadəcə belə bir
layıram.
adam onun üçün mövcud deyildi. Mariya
Mariya incimədi, sakit bir tərzdə, həm qalxıb hələ də piştaxta-söykənəcəyin ya-
də nifrətlə dedi: nında boşboğazlıq edən Larusselə işarə
elədi, o isə qışqırdı:
– Hə, Bertranla sizin qismətinizə bir-
birinizi anlamaq yazılmayıb. – Bir dəqiqə gözlə!
Raymon gördü ki, qadının təsəvvü- Qadın astadan iradını bildirdi:
ründə ögey oğlu ondan qat-qat ucalarda – Gör necə qızarıb! Çox içib, çox.
durur. Mariya Bertranı düşünür, şampan- Zəncilər musiqi alətlərini yığışdırıb
dan dadıb məmnunluqla gülümsəyirdi. uşaq bələyi kimi bürüyürdülər, təkcə pia-
Musiqi cazibədarlığına rəng qatsın deyə no susmaq bilmirdi, rəqs edən cütlüklər-
Fransua Moriak. Sevgi səhrası bir-birindən aralanan birgünlük “kəpənək- dən biri hələ də fırlanırdı, o birilər isə iki-
lər” kimi, artıq o da əl çalırdı. Vaxtilə ya- iki dağılışdılar. Raymonun sevimli ye-
nında olan qadınlardan Raymonun yad- mək vaxtı yetişmişdi: bu zaman caynaq-
daşında nə qalmışdı? Çoxunu, yəqin, in- lar gizlədilmiş, gözlər nəşəli, səs kirimiş,
di tanımazdı. Amma bu on yeddi il ərzin- əllər qeybə çəkilmiş olur... Bu vaxt adə-
də elə gün olmurdu ki, söyə-söyə yadda- tən gülümsünür, olacaqları xəyalında can-
şını eşələyib Mariyanı tapmasın və indi landırır: otaqdan fit çala-çala bir kişi çıxa-
gözləri önündə olan bu üzü sığallamasın. caq, yorulmuş qadını ölü kimi çarpayıda
Di gəl ki, bu an Mariya ondan çox uzaqda qoyaraq sakitcə çıxıb gedəcək... Әlbəttə,
idi. Nəyin bahasına olursa-olsun, ona ya- Mariya Krossu belə qoyub getməzdi. Bu
xınlaşmaq üçün bir də Bertrandan söz qadından doymağa bütöv bir ömür çat-
saldı: maz! O, indi elə laqeyd idi ki, Raymonun
– İnstitutu nə vaxt bitirəcək? diziylə onun qıçına toxunmasını görmür,