Page 189 - "Xəzər"
P. 189
– O, Bordoya getmir. Yat... işığı sön- – Bizimkilər necədi? 189
dürəcəm. – Hamısı yaxşıdı. Madlena ilə qürur 2017
duyuram – ancaq qızlarından ötrü yaşa-
Qaranlıqda kresloda oturdu, ərinin as- yır, gündəlik işlərdə onlara kömək edir, Fransua Moriak. Sevgi səhrası
tadan gələn xorultusunu eşitməyənəcən səssizcə ağlayır, ümumiyyətlə, özünü, itir-
yerindən tərpənmədi. Sonra oradan çıxıb diyi qəhrəmana layiq aparır. (Həkim Güzi-
öz otağına sarı gedəndə Bertranın otağı- də öldürülmüş kürəkənini tərifləmək fürsə-
nın aralı qalmış qapısı önündə ayaq sax- tini heç vaxt qaçırmır, özünü qınayırdı ki,
ladı, içəri girincə tütün və insan qoxusu onun üstünlüklərinə layiqincə dəyər ver-
hiss eləyib qəzəbləndi: “Mən axmaq... be- məyib və həm də müharibədə nə qədər
ləsini heç içərimi buraxarlar?!” Pəncərəni adamın layiq olmadığı ölümə tuş gəlməyi-
açıb sübhün soyuğunu ciyərlərinə çəkən- nə təəssüflənirdi.) Böyük qızı Katrin, Mi-
dən sonra bir neçə anlığa çarpayının ya- şona adaxlıdı – o, ailənin üçüncü oğludu,
nında diz çökdü. Dodaqları tərpənirdi, al- nişan üçün iyirmi iki yaşının tamam olma-
nını yastığa söykəmişdi. sını gözləyirlər. Ancaq heç kimə demə.
Axırıncı cümləni arvadının intonasi-
12. yası ilə dedi, ancaq Raymon cavab ver-
mədi: “Bu xəbər buralarda kimin nəyinə
Atayla oğul bir vaxtlar şəhərkənarı qə- lazımdı axı?” Həkim birdən susdu, sanki
səbənin küçələrində pəncərəsinin şüşə- kəskin ağrı keçdi içindən. Cavan oğlan
ləri yağışdan bulanmış ikiyerlik karetdə hesablamaqla məşğul idi: “Onun ya al-
getdikləri kimi, indi də taksidə yanaşı otur- tmış doqquz, ya da yetmiş yaşı var... Bu
muşdular. O unudulmuş səhər çağların- qədər ayrılıqdan sonra, bu yaşda sevgi
dan fərqli olaraq, indi kəlmə də kəsmirlər. iztirabı çəkmək olarmı?” O, öz əzabını da
Amma bu, bir başqa sükut idi: Raymon içində duyub diksinən kimi oldu; yox, yox,
qoca atasının əlindən tutaraq yüngülcə tezliklə keçəcək. Yadına düşdü ki, məşu-
ona qısılmışdı. Nəhayət: qələrindən biri tez-tez belə deyərdi: “Sev-
gi ağrılarıyla üzləşəndə kömbə kimi yum-
– Onun ərə getdiyini bilmirdim, – de- rulanıram, gözləyirəm, inanıram ki, yo-
di. lunda ölmək istədiyim insanın sabah mən-
dən ötrü heç bir mənası olmayacaq; əzab-
– Heç kimə deməyiblər, məncə. Hər larımın saysız günahkarlarını gözucu ba-
halda, mənə bildirməyiblər. Deyirlər, ni- xışıma da layiq bilmirəm; sevmək dəh-
kaha Bertran təkid edib. Viktor Larussel şətli, sevdiyindən soyumaq utancverici-
məzəylə deyirmiş ki, mən morqanatik1 ni- di...” Amma bu qoca düz on yeddi ildi qan
kaha girirəm. ağlayır: amallarına həsr elədiyi ölçülü-bi-
çili həyatında iztirabları illərlə sürür, özünə
Raymon mızıldandı: qapanır; bu əzablar yoxa çıxmır, sanki
– Dəhşətdi! zəhərə çevrilib damarlarına yeriyir və onu
Sübh şəfəqlərinin toranında, atasının içəridən çürüdür.
kədərli üzünü qıyğacı süzdü. Onun qanı
qaçmış dodaqları tərpənirdi. Bu donuq
üz, bu daş maska onu qorxutduğundan
ağlına gələn ilk sualı verdi:
1morqanatik – şah nəslinə mənsub birisinin adi adamla evlənməsi (tərc.)
dürəcəm. – Hamısı yaxşıdı. Madlena ilə qürur 2017
duyuram – ancaq qızlarından ötrü yaşa-
Qaranlıqda kresloda oturdu, ərinin as- yır, gündəlik işlərdə onlara kömək edir, Fransua Moriak. Sevgi səhrası
tadan gələn xorultusunu eşitməyənəcən səssizcə ağlayır, ümumiyyətlə, özünü, itir-
yerindən tərpənmədi. Sonra oradan çıxıb diyi qəhrəmana layiq aparır. (Həkim Güzi-
öz otağına sarı gedəndə Bertranın otağı- də öldürülmüş kürəkənini tərifləmək fürsə-
nın aralı qalmış qapısı önündə ayaq sax- tini heç vaxt qaçırmır, özünü qınayırdı ki,
ladı, içəri girincə tütün və insan qoxusu onun üstünlüklərinə layiqincə dəyər ver-
hiss eləyib qəzəbləndi: “Mən axmaq... be- məyib və həm də müharibədə nə qədər
ləsini heç içərimi buraxarlar?!” Pəncərəni adamın layiq olmadığı ölümə tuş gəlməyi-
açıb sübhün soyuğunu ciyərlərinə çəkən- nə təəssüflənirdi.) Böyük qızı Katrin, Mi-
dən sonra bir neçə anlığa çarpayının ya- şona adaxlıdı – o, ailənin üçüncü oğludu,
nında diz çökdü. Dodaqları tərpənirdi, al- nişan üçün iyirmi iki yaşının tamam olma-
nını yastığa söykəmişdi. sını gözləyirlər. Ancaq heç kimə demə.
Axırıncı cümləni arvadının intonasi-
12. yası ilə dedi, ancaq Raymon cavab ver-
mədi: “Bu xəbər buralarda kimin nəyinə
Atayla oğul bir vaxtlar şəhərkənarı qə- lazımdı axı?” Həkim birdən susdu, sanki
səbənin küçələrində pəncərəsinin şüşə- kəskin ağrı keçdi içindən. Cavan oğlan
ləri yağışdan bulanmış ikiyerlik karetdə hesablamaqla məşğul idi: “Onun ya al-
getdikləri kimi, indi də taksidə yanaşı otur- tmış doqquz, ya da yetmiş yaşı var... Bu
muşdular. O unudulmuş səhər çağların- qədər ayrılıqdan sonra, bu yaşda sevgi
dan fərqli olaraq, indi kəlmə də kəsmirlər. iztirabı çəkmək olarmı?” O, öz əzabını da
Amma bu, bir başqa sükut idi: Raymon içində duyub diksinən kimi oldu; yox, yox,
qoca atasının əlindən tutaraq yüngülcə tezliklə keçəcək. Yadına düşdü ki, məşu-
ona qısılmışdı. Nəhayət: qələrindən biri tez-tez belə deyərdi: “Sev-
gi ağrılarıyla üzləşəndə kömbə kimi yum-
– Onun ərə getdiyini bilmirdim, – de- rulanıram, gözləyirəm, inanıram ki, yo-
di. lunda ölmək istədiyim insanın sabah mən-
dən ötrü heç bir mənası olmayacaq; əzab-
– Heç kimə deməyiblər, məncə. Hər larımın saysız günahkarlarını gözucu ba-
halda, mənə bildirməyiblər. Deyirlər, ni- xışıma da layiq bilmirəm; sevmək dəh-
kaha Bertran təkid edib. Viktor Larussel şətli, sevdiyindən soyumaq utancverici-
məzəylə deyirmiş ki, mən morqanatik1 ni- di...” Amma bu qoca düz on yeddi ildi qan
kaha girirəm. ağlayır: amallarına həsr elədiyi ölçülü-bi-
çili həyatında iztirabları illərlə sürür, özünə
Raymon mızıldandı: qapanır; bu əzablar yoxa çıxmır, sanki
– Dəhşətdi! zəhərə çevrilib damarlarına yeriyir və onu
Sübh şəfəqlərinin toranında, atasının içəridən çürüdür.
kədərli üzünü qıyğacı süzdü. Onun qanı
qaçmış dodaqları tərpənirdi. Bu donuq
üz, bu daş maska onu qorxutduğundan
ağlına gələn ilk sualı verdi:
1morqanatik – şah nəslinə mənsub birisinin adi adamla evlənməsi (tərc.)
