Page 234 - "Xəzər" 4/2016
P. 234
burada ot tayası yanmışdı, qolunu başının ardınca lənətlər yağdırırdı. Çarşı tacirləri
altına qoyaraq bir müddət burada uzandı. oturduqları taxta kürsülərdən ayağa qalxır,
Qara kül topalarının içərisində adda-budda taxta sandallarını axtarırdılar.
qığılcımlar parıldaşırdı. Ziyafətdən sonra – Ah, nə yaxşı oldu!
qalan sür-sümüyü yeyən itlərin hürüşməsi – Quldurlar!
və mırıldaşması eşidilirdi. Şam ağacından – Donuz kimi öldürün!
onun ayağına bir qoza düşdü. Gülümsədi. Qardaşları Taşlıxanaya qədər beləcə
– Zemka, qoza atma, ay ifritə... gəl apardılar.
bura! Onları, adətən sadə adamların asıldığı,
O, heç cür özünə gələ bilmirdi, kimisə iki gün dar ağacında qaldığı, yaxınlıqdan
əzişdirmək istəyirdi; kimdənsə soruşmaq keçən adamların ikrahla baxdığı və
istəyirdi ki, görəsən, ona nə olub, amma asılanların leşlərinin fırfıra kimi fırlandığı
qaranlıq səmanın üzünü tutmuşdu və yerdə deyil, Mileçkanın kənarında, Latın
gecənin bu kimsəsizliyində nə savaşmaq, körpüsünün altında edam elədilər. Edamı
nə də bir şey soruşmaq üçün heç kəs tələm-tələsik bitirib, qardaşları vaxt
yox idi. itirmədən Bakiyada basdırdılar. Aynə-
234 bənddən oğlanlarının hara aparıldığına
tamaşa eləyən ana, bircə dəfə də olsun
2016 CӘRZӘLӘZ içini çəkmədən canını tapşırdı.
SARAYEVODA Çoxsaylı pəncərələrindən bütün şəhər,
hətta Prekonun qarşı tərəfi də görünən
İvo Andriç. Hekayələr Bəxtiqara, məşhur və məzəli Cərzələz böyük evləri qaranlığa qərq olub boş qaldı.
bütün ölkəni bax beləcə dolaşdı. Onun Təkcə aşağıdakı otaqların birində şam
yay macəraları haqqında çox az şey yanırdı. Moriç qardaşlarının vərəmdən
məlumdu; özü də onları elə o dəqiqə unu- saralıb-solan bacısı buradakı yataqda
durdu. Deyilənə görə, bir Uşçup tacirinin uzanmışdı. Onun açıq rəngli saçları isti,
dul arvadına görə xeyli dəlilik eləyib və yumşaq yastığın üstündə görünmürdü,
Selanikdən olan çalğıçılarla gəzən bir gözləri həyəcanlı şəkildə parıldayırdı. O,
yəhudi qadın isə onu əməlli-başlı soyub. heç olmasa, ölümqabağı da olsa, xaç
suyuna çəkilmək istəyiylə dua edirdi.
Ramazan ayı ərəfəsində o, Sarayevoya
varid oldu. İlk payız yağışlarından və küləklərindən
sonra Sarayevonun küçələri tərtəmiz və
Üç gün əvvəl Kovaçlarda, quru ot daha parlaq görünürdü. Aydın payız
satılan geniş yolun ayrıcında, Moriçlərin günəşinin şüaları altında evlərin damları
ikisini də edam eləmişdilər. Onları Trnovoya parıldayır, qızarmaqda olan yarpaqlar hər
gedən böyük yolun üstündəki bir meyxa-
nada yaxalamış, bütün Sarayevonu gəz- yanı bürüyürdü. Ağaclarda yellənən
dirərək aparmışdılar. Әlləri bağlıydı, ar- hörümçək torları işım-işım işıldaşırdı.
nautlar kimi xırda və iti addımlarla Ramazan ayıydı, bütün gün hər şey
yeriyirdilər; qardaşları əlisilahlı adamlar sakitliklə keçdi, amma gecə şəhərin hər
və xüsusi mühafizəçilər müşayiət eləyirdi. yerində musiqi çalındı, hamı şənləndi və
Arxalarınca yüngül toz dumanı qalxırdı. məhəllələrdə eşq nəğmələrinin sədası
Camaat tamaşaya çıxmışdı. Adamlar guruldadı. Dükanlar meyvə ilə,
çarşının aşağısına çatan zaman onların qəhvəxanalar adamla doldu və heç biri
altına qoyaraq bir müddət burada uzandı. oturduqları taxta kürsülərdən ayağa qalxır,
Qara kül topalarının içərisində adda-budda taxta sandallarını axtarırdılar.
qığılcımlar parıldaşırdı. Ziyafətdən sonra – Ah, nə yaxşı oldu!
qalan sür-sümüyü yeyən itlərin hürüşməsi – Quldurlar!
və mırıldaşması eşidilirdi. Şam ağacından – Donuz kimi öldürün!
onun ayağına bir qoza düşdü. Gülümsədi. Qardaşları Taşlıxanaya qədər beləcə
– Zemka, qoza atma, ay ifritə... gəl apardılar.
bura! Onları, adətən sadə adamların asıldığı,
O, heç cür özünə gələ bilmirdi, kimisə iki gün dar ağacında qaldığı, yaxınlıqdan
əzişdirmək istəyirdi; kimdənsə soruşmaq keçən adamların ikrahla baxdığı və
istəyirdi ki, görəsən, ona nə olub, amma asılanların leşlərinin fırfıra kimi fırlandığı
qaranlıq səmanın üzünü tutmuşdu və yerdə deyil, Mileçkanın kənarında, Latın
gecənin bu kimsəsizliyində nə savaşmaq, körpüsünün altında edam elədilər. Edamı
nə də bir şey soruşmaq üçün heç kəs tələm-tələsik bitirib, qardaşları vaxt
yox idi. itirmədən Bakiyada basdırdılar. Aynə-
234 bənddən oğlanlarının hara aparıldığına
tamaşa eləyən ana, bircə dəfə də olsun
2016 CӘRZӘLӘZ içini çəkmədən canını tapşırdı.
SARAYEVODA Çoxsaylı pəncərələrindən bütün şəhər,
hətta Prekonun qarşı tərəfi də görünən
İvo Andriç. Hekayələr Bəxtiqara, məşhur və məzəli Cərzələz böyük evləri qaranlığa qərq olub boş qaldı.
bütün ölkəni bax beləcə dolaşdı. Onun Təkcə aşağıdakı otaqların birində şam
yay macəraları haqqında çox az şey yanırdı. Moriç qardaşlarının vərəmdən
məlumdu; özü də onları elə o dəqiqə unu- saralıb-solan bacısı buradakı yataqda
durdu. Deyilənə görə, bir Uşçup tacirinin uzanmışdı. Onun açıq rəngli saçları isti,
dul arvadına görə xeyli dəlilik eləyib və yumşaq yastığın üstündə görünmürdü,
Selanikdən olan çalğıçılarla gəzən bir gözləri həyəcanlı şəkildə parıldayırdı. O,
yəhudi qadın isə onu əməlli-başlı soyub. heç olmasa, ölümqabağı da olsa, xaç
suyuna çəkilmək istəyiylə dua edirdi.
Ramazan ayı ərəfəsində o, Sarayevoya
varid oldu. İlk payız yağışlarından və küləklərindən
sonra Sarayevonun küçələri tərtəmiz və
Üç gün əvvəl Kovaçlarda, quru ot daha parlaq görünürdü. Aydın payız
satılan geniş yolun ayrıcında, Moriçlərin günəşinin şüaları altında evlərin damları
ikisini də edam eləmişdilər. Onları Trnovoya parıldayır, qızarmaqda olan yarpaqlar hər
gedən böyük yolun üstündəki bir meyxa-
nada yaxalamış, bütün Sarayevonu gəz- yanı bürüyürdü. Ağaclarda yellənən
dirərək aparmışdılar. Әlləri bağlıydı, ar- hörümçək torları işım-işım işıldaşırdı.
nautlar kimi xırda və iti addımlarla Ramazan ayıydı, bütün gün hər şey
yeriyirdilər; qardaşları əlisilahlı adamlar sakitliklə keçdi, amma gecə şəhərin hər
və xüsusi mühafizəçilər müşayiət eləyirdi. yerində musiqi çalındı, hamı şənləndi və
Arxalarınca yüngül toz dumanı qalxırdı. məhəllələrdə eşq nəğmələrinin sədası
Camaat tamaşaya çıxmışdı. Adamlar guruldadı. Dükanlar meyvə ilə,
çarşının aşağısına çatan zaman onların qəhvəxanalar adamla doldu və heç biri
