Page 232 - "Xəzər" 4/2016
P. 232
bədənində qəribə bir taqətsizlik hiss edirdi – də əllərini yelləyir, onu vurur, kamanını
bu, ötəri bir taqətsizlik olsa da, onu heç və bu kamanı icad eləyəni söyürdü, böyük
cür ayağa qalxmağa qoymurdu. Moriç isə onun əlini saxlayır, sakitləş-
Cərzələz bütün yaz boyu Srebrenitsada dirməyə çalışırdı. Bu zaman o, yerindən
yataqda qaldığı il ilk dəfə bu nəğməni qalxmaq, Zemkanın əlindən tutmaq
srebrenitsalı bir qaraçı qızından eşitmişdi, istəyirdi. Moriç onu dayandırır və gülürdü;
bir dəfə cümə günündə Nuri bəyin qızının oradakı Priboy cavanları da bundan
pəncərəsinə yaxınlaşanda necə olmuş- ürəklənib gülüşürdü. Gurultu, səs-küy
dusa, onu ağır yaralamışdılar. O isə həm qalxmışdı, Cərzələzin isə dili topuq vu-
o cümə gününü, həm o pəncərəni, həm rurdu.
də Nuri bəyin qızını çoxdan unutmuşdu. – O... mənim düşmənimdi.
O, ancaq necə taqətsiz və yaralı Sıyrılıb adamların əlindən çıxdı, ayağa
uzandığını; aşağıda, açıq pəncərənin qalxdı, qollarını geniş açdı, yelləncəyin
altında köpüklənən çayın şırıltı ilə axmasını yanında qaraçı qızları ilə dayanan və
xatırlayırdı. O hadisə Yuryev Günündə qırmızı arnaut şəkərləməsi1 yeyən
baş vermişdi, o vaxt təpənin üstündə Zemkanın yolunu kəsdi. Belinə bağladığı,
232 qaraçı dəstəsi məskən salmışdı və ilk üstünə rakı tökülən və külə bulanmış
dəfə olaraq qaraçı qızları onun haqqında tünd-qırmızı rəngli ibrişim qurşağı açılıb
2016 nəğmə oxumuşdular. Nəğmənin sədaları yerlə sürünürdü, şalvarı belindən düşürdü,
bir təpədən digərinə uçur, qaraçı qızlarının elə ona görə də ayaqları qısa və nazik
səsi çayın şırıltısına qarışır, Srebrenitsa görünürdü. Zorla ayaq üstə dayanaraq,
vadisi bu mahnının səsindən lərzəyə gah sağ, gah da sol tərəfə ləngər vururdu.
gəlirdi. O isə taqətsiz halda uzanmışdı, Ona tamaşa eləyən qaraçı qızları
limonad dolu qədəhi belə, dodaqlarına gülməkdən uğunub gedir, qaraçı oğlanlar
vura bilmirdi. Bu səhnə onun gözünün isə hədlərini aşırdılar. Musiqi kəsildi.
önündə canlanırdı, o, çaş-baş qalmışdı, – Hey, a torpaq, onu bərk tut!
başında fikirlər bir-birinə qarışmışdı: nəğmə – Bərk çək, buraxma!
və musiqi, içki və adamlar, həm o zaman, – Ya Allah!
həm də elə indi; bütün bunlarla yanaşı, Qaraçı uşaqları ağacların budaqlarına
Zemka qorxu-hürkü bilmədən yellənir, dırmaşıb ona quru qoz atırdılar. O, geri
göylərə qədər ucalır, onun bu cəsarətindən qayıtdı, yerində oturdu, içdi və mahnı
adamın nəfəsi kəsilir, onu gah isti, gah oxumağa başladı.
İvo Andriç. Hekayələr da soyuq tər basır. Qaranlıq düşdü. Camaat yavaş-yavaş
Son günlər Cərzələz heç nə yemirdi, dağılışmağa başladı, Moriçlər və onun
elə ona görə də tez keflənirdi. Gün batır, dəstəsi isə yenə içir, səxoşluq eləyir,
soyuq külək əsirdi, şam ağacları asta- hərdən gərgin şəkildə baxışlarını qaranlığa
asta xışıldaşırdı; ocağın tüstüsü göy rəngə zilləyib, gözləri qaralana kimi Zemkanın
çalırdı, şər qarışırdı. sifətini tapmağa çalışan Cərzələzlə
Cərzələz bir qaraçını yanına çağırdı, zarafatlaşırdılar. Musiqiçilər aradan çıx-
xahiş etdi ki, onunçün kamanın ən incə mağa çalışır, kef eləyən cavanlar isə onları
simində bir şey çalsın, hər dəqiqədən bir buraxmır, ya dilə tutur, ya hədə-qorxu gə-
1 şәkәrlәmә – şirniyyat
bu, ötəri bir taqətsizlik olsa da, onu heç və bu kamanı icad eləyəni söyürdü, böyük
cür ayağa qalxmağa qoymurdu. Moriç isə onun əlini saxlayır, sakitləş-
Cərzələz bütün yaz boyu Srebrenitsada dirməyə çalışırdı. Bu zaman o, yerindən
yataqda qaldığı il ilk dəfə bu nəğməni qalxmaq, Zemkanın əlindən tutmaq
srebrenitsalı bir qaraçı qızından eşitmişdi, istəyirdi. Moriç onu dayandırır və gülürdü;
bir dəfə cümə günündə Nuri bəyin qızının oradakı Priboy cavanları da bundan
pəncərəsinə yaxınlaşanda necə olmuş- ürəklənib gülüşürdü. Gurultu, səs-küy
dusa, onu ağır yaralamışdılar. O isə həm qalxmışdı, Cərzələzin isə dili topuq vu-
o cümə gününü, həm o pəncərəni, həm rurdu.
də Nuri bəyin qızını çoxdan unutmuşdu. – O... mənim düşmənimdi.
O, ancaq necə taqətsiz və yaralı Sıyrılıb adamların əlindən çıxdı, ayağa
uzandığını; aşağıda, açıq pəncərənin qalxdı, qollarını geniş açdı, yelləncəyin
altında köpüklənən çayın şırıltı ilə axmasını yanında qaraçı qızları ilə dayanan və
xatırlayırdı. O hadisə Yuryev Günündə qırmızı arnaut şəkərləməsi1 yeyən
baş vermişdi, o vaxt təpənin üstündə Zemkanın yolunu kəsdi. Belinə bağladığı,
232 qaraçı dəstəsi məskən salmışdı və ilk üstünə rakı tökülən və külə bulanmış
dəfə olaraq qaraçı qızları onun haqqında tünd-qırmızı rəngli ibrişim qurşağı açılıb
2016 nəğmə oxumuşdular. Nəğmənin sədaları yerlə sürünürdü, şalvarı belindən düşürdü,
bir təpədən digərinə uçur, qaraçı qızlarının elə ona görə də ayaqları qısa və nazik
səsi çayın şırıltısına qarışır, Srebrenitsa görünürdü. Zorla ayaq üstə dayanaraq,
vadisi bu mahnının səsindən lərzəyə gah sağ, gah da sol tərəfə ləngər vururdu.
gəlirdi. O isə taqətsiz halda uzanmışdı, Ona tamaşa eləyən qaraçı qızları
limonad dolu qədəhi belə, dodaqlarına gülməkdən uğunub gedir, qaraçı oğlanlar
vura bilmirdi. Bu səhnə onun gözünün isə hədlərini aşırdılar. Musiqi kəsildi.
önündə canlanırdı, o, çaş-baş qalmışdı, – Hey, a torpaq, onu bərk tut!
başında fikirlər bir-birinə qarışmışdı: nəğmə – Bərk çək, buraxma!
və musiqi, içki və adamlar, həm o zaman, – Ya Allah!
həm də elə indi; bütün bunlarla yanaşı, Qaraçı uşaqları ağacların budaqlarına
Zemka qorxu-hürkü bilmədən yellənir, dırmaşıb ona quru qoz atırdılar. O, geri
göylərə qədər ucalır, onun bu cəsarətindən qayıtdı, yerində oturdu, içdi və mahnı
adamın nəfəsi kəsilir, onu gah isti, gah oxumağa başladı.
İvo Andriç. Hekayələr da soyuq tər basır. Qaranlıq düşdü. Camaat yavaş-yavaş
Son günlər Cərzələz heç nə yemirdi, dağılışmağa başladı, Moriçlər və onun
elə ona görə də tez keflənirdi. Gün batır, dəstəsi isə yenə içir, səxoşluq eləyir,
soyuq külək əsirdi, şam ağacları asta- hərdən gərgin şəkildə baxışlarını qaranlığa
asta xışıldaşırdı; ocağın tüstüsü göy rəngə zilləyib, gözləri qaralana kimi Zemkanın
çalırdı, şər qarışırdı. sifətini tapmağa çalışan Cərzələzlə
Cərzələz bir qaraçını yanına çağırdı, zarafatlaşırdılar. Musiqiçilər aradan çıx-
xahiş etdi ki, onunçün kamanın ən incə mağa çalışır, kef eləyən cavanlar isə onları
simində bir şey çalsın, hər dəqiqədən bir buraxmır, ya dilə tutur, ya hədə-qorxu gə-
1 şәkәrlәmә – şirniyyat
