Page 233 - "Xəzər" 4/2016
P. 233
, onların qaraçı analarını söyür, ya pul- cəklər ki, baxın qaraçılar qazinin ot tayasını 233
para verir, ya da təpikləyirdilər. yandırdı. Oy! 2016
– Daha gecdi, ay şirin-şəkər ağalar, Çarşı tacirləri da qorxuya düşdülər, İvo Andriç. Hekayələr
buraxın bizi, çıxıb gedək! kefli olmalarına baxmayaraq, işlərin fırıq
olduğunu başa düşdülər. Yalnız Moriçlər
– Görmürsüz, bax, evimiz də uzaqdadı, yerində oturmuşdular, öz balaca silahların-
əldən düşmüşük! dan göyə atəş açır, içki içir, titrəyən alova
baxırdılar.
Birdən kiçik Moriç yerindən sıçrayıb
ayağa qalxdı, onun saqqalsız sifəti bir az Cərzələz isə yarıqaranlıqda səndirləyə-
da ağarmışdı, üz-gözü qabarmış və qəddar səndirləyə axırıncı qaraçı qızının arxasınca
görkəm almışdı, sanki bu anlarda hər qaçır, Zemkanı tutmağa çalışırdı. O, az
şeyə qadir idi. qala qıza çatacaqdı, amma qız birdən sol
tərəfə buruldu və tarla yolunda gözdən
– Mən indi sizin yolunuza işıq salaram, itdi. Cərzələz belə bir sərt dönüşü göz-
sizin firon ruhunuza and olsun! ləmirdi; ləng, ağırlaşmış və kefli vəziyyətdə
o, bir yerdə dura bilmir, təpəni aşaraq
O, tonqaldan yekə bir küknar kösövü yüksək uçurumun kənarı ilə çaya tərəf
götürdü və onu başı üstə qaldırdı; tüstünün qaçırdı. Әvvəlcə o, zorla da olsa, ayaq
onu boğmaması və qığılcımların üstünə üstə dayana bilirdi, amma yamac getdikcə
tökülməməsi üçün kösövü bir az qırağa sərtləşdi və o, müvazinətini itirərək kötük
tutdu, çəmənlikdə asta-asta var-gəl elə- kimi üzüüstə aşıb çaya qədər dığırlandı.
yərək onu başı üstündə yırğalamağa Әlinin altında nəm daşları və palçığı hiss
başladı. Təpənin açıq, qərb yamacında elədi və birdən yerindən dik atıldı.
qamışlarla əhatə olunmuş və mal-heyvan Gözlərinin qabağında par-par parıldayan
didişdirdiyindən qıraqları didik-didik olmuş alovun şəfəqləri oynaşdı, ətrafda heç nə
quru ot tayası vardı. Qaranlıqda ot tayasını görünmürdü. Ovcunu su ilə doldurub
axtarıb tapdı, amma xeyli müddət taya əllərini və üzünü yudu. Xeyli müddət
alışmadı; onda çəpərdən bir quru ağac beləcə oturdu. Gecə düşürdü.
çıxartdı və onu tayanın altına soxdu,
tayanın dörd tərəfini alov bürüdü, alov Bir müddətdən sonra ayazı və bədə-
getdikcə gücləndi, getdikcə daha yuxarılara nindəki xoşagəlməz titrəyişi hiss edib, bir
qalxdı, böyük bir alov dirəyinə çevrildi və az özünə gəldi, oradan çıxmaq istədi. Elə
atəş yelkəni kimi titrəməyə başladı. Taya hey yuxarı dırmaşır, amma yenə sürüşərək
çatırtıyla yanırdı, alov burulğanından ətrafa aşağı yuvarlanırdı. Әlləriylə otlardan və
qığılcımlar səpələnirdi, alovun şüaları həm kollardan tutur, o tərəfin yoxuşu çox da
şam ağaclarının, həm çəmənliyin, həm sərt olmadığıyçün sol tərəfə iməkləyir və
də hələ orada qalan adamların üstünə bütün bunları sanki yuxuda görürdü.
işıq salırdı. Adamların hamısı – kim hara
gəldi – dağılışmağa başladı. Musiqiçilər Bir neçə cəhddən sonra o, düzənliyin
qorxudan tir-tir əsirdi. qırağına çıxa bildi, orada isə heç bir ins-
cins qalmamışdı. Artıq tam qaranlıq
– Aman, ağa, siz neylədiz? Qazı hamı- düşmüşdü. Ayaqları altında rəvan və bərk
mızı asacaq. torpağı hiss elədi və bu vaxt tamam
heydən düşdü. Diz çökdü, əlinin altında
– Sən də, qazı də rədd olun başım- isti və yumşaq nəsə vardı – bir az əvvəl
dan.
– Yox ey, sizin nə vecinizə, hər şeyi
biz qaraçıların üstünə yıxacaqlar; deyə-
para verir, ya da təpikləyirdilər. yandırdı. Oy! 2016
– Daha gecdi, ay şirin-şəkər ağalar, Çarşı tacirləri da qorxuya düşdülər, İvo Andriç. Hekayələr
buraxın bizi, çıxıb gedək! kefli olmalarına baxmayaraq, işlərin fırıq
olduğunu başa düşdülər. Yalnız Moriçlər
– Görmürsüz, bax, evimiz də uzaqdadı, yerində oturmuşdular, öz balaca silahların-
əldən düşmüşük! dan göyə atəş açır, içki içir, titrəyən alova
baxırdılar.
Birdən kiçik Moriç yerindən sıçrayıb
ayağa qalxdı, onun saqqalsız sifəti bir az Cərzələz isə yarıqaranlıqda səndirləyə-
da ağarmışdı, üz-gözü qabarmış və qəddar səndirləyə axırıncı qaraçı qızının arxasınca
görkəm almışdı, sanki bu anlarda hər qaçır, Zemkanı tutmağa çalışırdı. O, az
şeyə qadir idi. qala qıza çatacaqdı, amma qız birdən sol
tərəfə buruldu və tarla yolunda gözdən
– Mən indi sizin yolunuza işıq salaram, itdi. Cərzələz belə bir sərt dönüşü göz-
sizin firon ruhunuza and olsun! ləmirdi; ləng, ağırlaşmış və kefli vəziyyətdə
o, bir yerdə dura bilmir, təpəni aşaraq
O, tonqaldan yekə bir küknar kösövü yüksək uçurumun kənarı ilə çaya tərəf
götürdü və onu başı üstə qaldırdı; tüstünün qaçırdı. Әvvəlcə o, zorla da olsa, ayaq
onu boğmaması və qığılcımların üstünə üstə dayana bilirdi, amma yamac getdikcə
tökülməməsi üçün kösövü bir az qırağa sərtləşdi və o, müvazinətini itirərək kötük
tutdu, çəmənlikdə asta-asta var-gəl elə- kimi üzüüstə aşıb çaya qədər dığırlandı.
yərək onu başı üstündə yırğalamağa Әlinin altında nəm daşları və palçığı hiss
başladı. Təpənin açıq, qərb yamacında elədi və birdən yerindən dik atıldı.
qamışlarla əhatə olunmuş və mal-heyvan Gözlərinin qabağında par-par parıldayan
didişdirdiyindən qıraqları didik-didik olmuş alovun şəfəqləri oynaşdı, ətrafda heç nə
quru ot tayası vardı. Qaranlıqda ot tayasını görünmürdü. Ovcunu su ilə doldurub
axtarıb tapdı, amma xeyli müddət taya əllərini və üzünü yudu. Xeyli müddət
alışmadı; onda çəpərdən bir quru ağac beləcə oturdu. Gecə düşürdü.
çıxartdı və onu tayanın altına soxdu,
tayanın dörd tərəfini alov bürüdü, alov Bir müddətdən sonra ayazı və bədə-
getdikcə gücləndi, getdikcə daha yuxarılara nindəki xoşagəlməz titrəyişi hiss edib, bir
qalxdı, böyük bir alov dirəyinə çevrildi və az özünə gəldi, oradan çıxmaq istədi. Elə
atəş yelkəni kimi titrəməyə başladı. Taya hey yuxarı dırmaşır, amma yenə sürüşərək
çatırtıyla yanırdı, alov burulğanından ətrafa aşağı yuvarlanırdı. Әlləriylə otlardan və
qığılcımlar səpələnirdi, alovun şüaları həm kollardan tutur, o tərəfin yoxuşu çox da
şam ağaclarının, həm çəmənliyin, həm sərt olmadığıyçün sol tərəfə iməkləyir və
də hələ orada qalan adamların üstünə bütün bunları sanki yuxuda görürdü.
işıq salırdı. Adamların hamısı – kim hara
gəldi – dağılışmağa başladı. Musiqiçilər Bir neçə cəhddən sonra o, düzənliyin
qorxudan tir-tir əsirdi. qırağına çıxa bildi, orada isə heç bir ins-
cins qalmamışdı. Artıq tam qaranlıq
– Aman, ağa, siz neylədiz? Qazı hamı- düşmüşdü. Ayaqları altında rəvan və bərk
mızı asacaq. torpağı hiss elədi və bu vaxt tamam
heydən düşdü. Diz çökdü, əlinin altında
– Sən də, qazı də rədd olun başım- isti və yumşaq nəsə vardı – bir az əvvəl
dan.
– Yox ey, sizin nə vecinizə, hər şeyi
biz qaraçıların üstünə yıxacaqlar; deyə-
