Page 236 - "Xəzər" 4/2016

salamlaşdı. O, Prizren tacirinin oğluydu, məhəlləsindəki ilk ibadət mərasiminə

“ticarət işləri”ylə əlaqədər bütün dünyanı aparırdılar. Hətta həyətə belə o, çox az-

dolaşırdı, amma harada olmasına bax- az çıxırdı: evlərinin qabağında, onların

mayaraq, onu məhvə sürükləyən adətindən evindən düz bir mərtəbə hündür olan türk

əl çəkmirdi. İndi də öz həmyerlisinin halva məktəbi vardı, bu məktəbin pis yeməklər

dükanının tinindəki ağ evdə yaşayan qıza yeyən, amma yaxşıca döyülən, arzu

vurulub və bütün günü halva dükanından eləməkdən saralıb-solan şagirdləri saatlarla

ayrıla bilmir, boş yerə qızın qapısını gü- pəncərələrdən ayrılmır, gözlərini həyətdən

dürdü. Elə ki Cərzələzə qəm-qüssə güc çəkmirdilər. Hər dəfə həyətdə gəzişdiyi

gəlirdi, ustaların qan-tər içində xəmir vaxt məktəbin pəncərəsindən məktəb qul-

yoğurduqları və şəkər hazırladıqları luqçusu, yaşıl sifətli, səfeh görkəmli mırıq

arakəsmənin arxasına keçir, orada, həsirin Әlinin gözlərini ona zillədiyini görürdü.

üstündə, usta halvaçının yanında otururdu. Bəzən də elə olurdu ki, əsgərlər və

Hər ikisi üzü küçəyə və qapıya tərəf Sarayevo gəncləri bol-bol yeyib-içəndən

oturmağa çalışırdı. Ürəklərindən su içmək sonra onun pəncərəsi altında dayanır, öz

və papiros çəkmək keçirdi, onlar ilk əvvəl aralarında söhbətləşir, mənalı-mənalı

çox az danışır, tez-tez həyətə boylanırdılar. öskürür və qapını döyürdülər, bu vaxt
236 Nəhayət, Cərzələz dilə gəldi və “hər şeyi” anası heç bir günahı olmayan qızını

2016 açıb dostuna danışdı. Arnaut bunu danlayır və təəccüblənirdi ki, görəsən, “bu
eşidəndə, həsəd hissi keçirtmədən sevindi; qız kimə belə oxşadı”, nə şəhərdə, nə

onun gömgöy, dərin qırışlı sifəti və ölgün küçədə bir rahatlıq yoxdur, qız isə dinməz-

gözləri cana gəldi və alışıb-yandı. Dostyana söyləməz əynindəki jaketin düyməsini oy-

söhbət eləməyə başladılar. Arnaut bığı nada-oynada anasına qulaq asır və iri

qırxılmış solğun sifətini uzadaraq asta- gözlərində hədsiz çaşqınlıq hissi ifadə

asta və qırıq-qırıq sözlərlə dedi: olunurdu. O, tez-tez bütün günü ağlayırdı,

İvo Andriç. Hekayələr – O yeribasma1 armud kimidi, sığallı bu lənətə gəlmiş gözəlliyin nə üçün ona
və yumşaqdı. Latın millətindən2 olan qismət olduğunu anlamır və nə edəcəyini
qadınlar, əslində bütün başqa qadınlardan bilmirdi. Qız bu böyük günahsızlığına görə
qızğın olurlar. özünü didib-dağıdır, əzab çəkirdi, öz
taleyinə lənətlər yağdırır və anlamağa ça-
Onlar uzun-uzadı və ehtirasla, pıçıltıyla, lışırdı ki, görəsən, hansı “günahın sahibidir
türk dilində söhbət elədilər. Arnaut xırıltılı və türklərə aid nə qəbahəti olub” ki, kişiləri
səslə və hırıldaya-hırıldaya danışırdı, hələ dəli eləyir, nəyə görə əsgərlər və türklər
də onun sifətində xoşa gəlməyən bir kölgə onun pəncərəsinin altından çəkilmir, nə
gəzirdi. Çərzələz ondan qız haqqında hər üçün o, daim gizlənməli və utanmalıdı,
şeyi öyrəndi. ailəsi isə daim qorxu içində yaşamalıdı.
O, günbəgün daha da gözəlləşirdi.
Onun adı Katinkaydı, özü də Andri
Polaşın qızıydı, başına bəla olan gözəlliyi O vaxtdan etibarən Cərzələz halvaçı
haqqında bütün Bosniyada əfsanələr

gəzirdi. Gözəlliyinə görə onların qapısı dükanının daimi müştərisinə çevrildi. Bəzi

bağlanmırdı. O, evdən bayıra çıxa bilmirdi. sarayevolular da buradan alış-veriş

Yalnız bayram günlərində onu türk eləyirdilər. Buraya həm cavan Bakareviç,

çarşabına bürüyüb bayıra çıxarır, Latın həm də onunla birlikdə Dərviş bəylə

1 yeribasma – dәymiş armud
2 Latın millәti – xristian