Page 235 - "Xəzər" 4/2016
P. 235
hərə qədər bağlanmadı. Aşxanalardan Cərzələz yalnız bu qızın qıvraq və coşqun 235
kəskin və adamı boğan yağ və yanmış hərəkətini seyr eləməyə macal tapdı. Cırıltı 2016
şirniyyat qoxusu gəlirdi. Kişilər tərəfindən səsi gəldi və böyük ağ darvaza örtüldü,
müşayiət olunan və yolları böyük fənərlərlə rəzənin necə bağlandığı eşidildi. Cərzələz İvo Andriç. Hekayələr
işıqlandırılan qadınlar küçələrdə gəzişirdi. dinməz-söyləməz yerində donub-qalmışdı,
onun sifətində mənasız bir təbəssüm
Haradasa uzaq bağların birində, gecə oynayırdı; özünü saxlaya bilməyib qışqırdı:
qaranlığının sükunətində yerə bir armud
düşdü, budaqlar meyvələrin ağırlığından – Gördüm!..
aşağı əyilmişdi, çəpərdən qırağa çıxan Mənasız heyranlıqla dəfələrlə heç bir
meyvələr yoldan keçənlərin başına dəyirdi. məna və məzmun kəsb eləməyən bu
kəlməni təkrar elədi, bu kəlmədə sərt bir
Cərzələz, adətən payızda hiss etdiyi zərbə almış adamın incikliyinin əzabları
qeyri-adi gücü özündə duyaraq, günəşdən hiss olunurdu.
qaralmış və yüngülləşmiş vəziyyətdə var- Artıq hava qaralmaq üzrəydi. Krşledən
gəl eləyirdi. Burada hər yer onun üçün gələn uzunsaqqal və əyriayaq süvarilər
əziz idi; qarşıda onu sevinc dolu anlar qaralmış plov qazanlarını təmizləyərək,
gözləyirdi; qarşıdakı günlər və adamlar iftara hazırlaşırdılar. Cərzələz asta-asta
çox şeylərdən xəbər edirdi. təpəyə doğru getdi.
Şam yeməyi zamanı o, xatirələrini unut-
Hamı onu iftara çağırırdı. Bir dəfə maq üçün yüksəkdən danışır və acgözlüklə
axşamqabağı o, Bakareviçgilin evinə yemək yeyirdi. O yeyirdi, amma bu yemək
gedərkən, Krşle və Turbet arasından keçdi, də onun ürəyini soyutmurdu. Şam
birdən tindəki evin qabağında donub- yeməyindən sonra hamı taxtın üstündə
qaldı. Narın qumlu əllərini ovuşduraraq uzanmışdı, çox yediyindən ağır-ağır nəfəs
həyət evinin bir tayı açıq olan darvazasını alır və papiros çəkirdi, buna baxmayaraq,
silib-təmizləyən qulluqçu qoca arvadın özünü saxlaya bilmədi, ürəyini ucaboy,
açıq rəngli şalvar və qırmızı jilet geyinmiş yaşılgözlü, qırmızıyanaq sifətindən kinayəli
bir qızla nə barədəsə danışdığını gördü. gülüş oxunan gənc Bakareviçə açdı. Hər
Qız qulluqçu qadına nə isə verəndə bir şeyi danışdı və danışdıqca onun özünə
qədər yarıaçıq qapının ağzında də elə gəldi ki, bütün baş verən hadisələr
dayanmışdı. kənardan çox xırda və əhəmiyyətsiz
görünür. O özü də istəmədən nəyisə
Hər dəfə gözəl qız görəndə Cərzələz artırdı, məsələni şişirtdi, başqa hadisələri
o dəqiqə vaxt anlayışını, adamları bir- də bura qatdı, sözlərinin içində itib-batdı.
birindən ayıran sərhədləri unudur və reallıq Sabahısı günortadan sonra oyandı və
hissini itirirdi. Elə indi olduğu kimi, sanki həmin dəqiqə də Turbetin kənarında olan
üzüm salxımına bənzəyən gənc və təravətli evə yollandı. Sentyabr günü və üstəlik
qızı görən kimi, o, bir an da olsa, öz də, axşamkı ağrı-acı. Bir tərəfdən də ağ
haqqına şübhə eləmədi – bircə əlini uzat- divar, bağlı ağır darvaza, divarın üstündən
maq kifayətdi! sallanan üzüm salxımları.
Evin qabağında olan halva dükanından
O, çaşaraq və sağ gözünü qıyaraq bir kimsə onu səslədi. Köhnə tanışlarından
anlığa bu qıza baxdı, sonra da zorla biri, arnaut onunla hörmət-izzətlə
eşidilən səslə güldü və qollarını geniş
açaraq onun üstünə cumdu. Qız onu
görüb geri sıçradı və qoca qarının qolundan
yapışaraq, çəkib onu həyətə saldı –
kəskin və adamı boğan yağ və yanmış hərəkətini seyr eləməyə macal tapdı. Cırıltı 2016
şirniyyat qoxusu gəlirdi. Kişilər tərəfindən səsi gəldi və böyük ağ darvaza örtüldü,
müşayiət olunan və yolları böyük fənərlərlə rəzənin necə bağlandığı eşidildi. Cərzələz İvo Andriç. Hekayələr
işıqlandırılan qadınlar küçələrdə gəzişirdi. dinməz-söyləməz yerində donub-qalmışdı,
onun sifətində mənasız bir təbəssüm
Haradasa uzaq bağların birində, gecə oynayırdı; özünü saxlaya bilməyib qışqırdı:
qaranlığının sükunətində yerə bir armud
düşdü, budaqlar meyvələrin ağırlığından – Gördüm!..
aşağı əyilmişdi, çəpərdən qırağa çıxan Mənasız heyranlıqla dəfələrlə heç bir
meyvələr yoldan keçənlərin başına dəyirdi. məna və məzmun kəsb eləməyən bu
kəlməni təkrar elədi, bu kəlmədə sərt bir
Cərzələz, adətən payızda hiss etdiyi zərbə almış adamın incikliyinin əzabları
qeyri-adi gücü özündə duyaraq, günəşdən hiss olunurdu.
qaralmış və yüngülləşmiş vəziyyətdə var- Artıq hava qaralmaq üzrəydi. Krşledən
gəl eləyirdi. Burada hər yer onun üçün gələn uzunsaqqal və əyriayaq süvarilər
əziz idi; qarşıda onu sevinc dolu anlar qaralmış plov qazanlarını təmizləyərək,
gözləyirdi; qarşıdakı günlər və adamlar iftara hazırlaşırdılar. Cərzələz asta-asta
çox şeylərdən xəbər edirdi. təpəyə doğru getdi.
Şam yeməyi zamanı o, xatirələrini unut-
Hamı onu iftara çağırırdı. Bir dəfə maq üçün yüksəkdən danışır və acgözlüklə
axşamqabağı o, Bakareviçgilin evinə yemək yeyirdi. O yeyirdi, amma bu yemək
gedərkən, Krşle və Turbet arasından keçdi, də onun ürəyini soyutmurdu. Şam
birdən tindəki evin qabağında donub- yeməyindən sonra hamı taxtın üstündə
qaldı. Narın qumlu əllərini ovuşduraraq uzanmışdı, çox yediyindən ağır-ağır nəfəs
həyət evinin bir tayı açıq olan darvazasını alır və papiros çəkirdi, buna baxmayaraq,
silib-təmizləyən qulluqçu qoca arvadın özünü saxlaya bilmədi, ürəyini ucaboy,
açıq rəngli şalvar və qırmızı jilet geyinmiş yaşılgözlü, qırmızıyanaq sifətindən kinayəli
bir qızla nə barədəsə danışdığını gördü. gülüş oxunan gənc Bakareviçə açdı. Hər
Qız qulluqçu qadına nə isə verəndə bir şeyi danışdı və danışdıqca onun özünə
qədər yarıaçıq qapının ağzında də elə gəldi ki, bütün baş verən hadisələr
dayanmışdı. kənardan çox xırda və əhəmiyyətsiz
görünür. O özü də istəmədən nəyisə
Hər dəfə gözəl qız görəndə Cərzələz artırdı, məsələni şişirtdi, başqa hadisələri
o dəqiqə vaxt anlayışını, adamları bir- də bura qatdı, sözlərinin içində itib-batdı.
birindən ayıran sərhədləri unudur və reallıq Sabahısı günortadan sonra oyandı və
hissini itirirdi. Elə indi olduğu kimi, sanki həmin dəqiqə də Turbetin kənarında olan
üzüm salxımına bənzəyən gənc və təravətli evə yollandı. Sentyabr günü və üstəlik
qızı görən kimi, o, bir an da olsa, öz də, axşamkı ağrı-acı. Bir tərəfdən də ağ
haqqına şübhə eləmədi – bircə əlini uzat- divar, bağlı ağır darvaza, divarın üstündən
maq kifayətdi! sallanan üzüm salxımları.
Evin qabağında olan halva dükanından
O, çaşaraq və sağ gözünü qıyaraq bir kimsə onu səslədi. Köhnə tanışlarından
anlığa bu qıza baxdı, sonra da zorla biri, arnaut onunla hörmət-izzətlə
eşidilən səslə güldü və qollarını geniş
açaraq onun üstünə cumdu. Qız onu
görüb geri sıçradı və qoca qarının qolundan
yapışaraq, çəkib onu həyətə saldı –
