Page 164 - "Xəzər" 4/2016

baxmaq, onlara üz vermək, özünü korluğa ya istəsəniz, arsızlıq kimi də tərcümə

qoymaq, sanki məziyyətləridir deyə, açıq- etmək olar, – köməklərinə yetişməsə,

aydın qüsurlarına aşiq olmaq, heyran Arqusların4 arasında dostluğun şirin dadını

qalmaq axmaqlığa çox yaxın olan şeylər duymaq, heç olmasa, bircə saatlığa necə

deyilmi? Birisi öz rəfiqəsinin xalını busələrə bərqərar ola bilər? Bəs sonra? Məgər

qərq edirsə, bir başqası öz Aqnasının bütün ünsiyyətlərin səbəbkarı və yaranış

ziyilinə vurulursa2 və ya ata oğlunun verəni olan Kupidonun özü əməlli-başlı

çəpgözlüyünü hiyləgərlik adlandırırsa: kor deyilmi ki, eybəcər olan nə varsa, gö-

soruşmaq istərdim, bu, əsl axmaqlıq zündə gözəl görünür? Eyni şey, həmçinin

deyilsə, bəs nədir? Hamı üçqat, dördqat sizin aranızda da baş verir, hər kəs özü

ucadan qışqırır ki, axmaqlıqdır: yalnız bu üçün gözəl görünəndən ötrü – qoca öz

axmaqlıq yaxınları birləşdirir, dostları hifz qarısından, oğlan isə öz sevgilisindən

eləyir. Mən ölərilərdən danışıram, o kəs- ötrü dəli-divanədir. Hər yerdə belədir, hamı

lərdən ki, heç biri bu dünyaya nöqsansız da buna gülür, ancaq həmin bu gülməli

göz açmır, ən yaxşısı da nöqsanı az şeylər həyatı xoş edir və cəmiyyəti birləş-

olandır: o ki qaldı tanrıyabənzər bu filo- dirir.

164 soflara, onların arasında dostluq deyilən 20. Dostluq barəsində deyilənlər daha

şey, ya ümumiyyətlə, olmur, ya da olanda çox nikaha aid edilə bilər. Nikah isə iki
2016 yalnız tək-tük insanlarla məhdudlaşaraq, fərdi həyatın ittifaqından başqa, bir şey

çox tutqun, könül oxşamayan bir şəkildə deyil. Ya ölümsüz Tanrı! Görəsən, ərlə

təzahür edir, çünki insanların əksəriyyəti arvad yaltaqlığın, şit zarafatların, arsızlığın,

gecə-gündüz sarsaqlamaqla məşğuldur, yanlışların, riyakarlığın və mənim digər

daha doğrusu, kefi istəyən tərzdə axmaq- cığırdaşlarımın köməkliyi ilə ailə həyatına

lamayan birisinə rast gəlməzsən, yaxınlıq dəstək verib onu yüngülləşdirməsəydi,

Rotterdamlı Erazmus. Axmaqlığın tərifi isə yalnız özün kimilərlə mümkündür. Və hər yanda nəinki boşanmalar, hətta ondan

əgər bu sərt kişilərin arasında qarşılıqlı da betər nə qədər işlər baş verərdi? Әgər

lütfkarlıq baş qaldırırsa, çətin ki, o elə də hər nişanlı oğlan ağıllı-başlı öyrənib bilsəydi

sabit və sürəkli olsun, şübhəsiz, bu mü- ki, nəzakətli görünən, utancaq qızcığaz

nasibətlər inadkar və hər şeyə göz qoyulan toydan hələ xeyli əvvəl hansı oyunlardan

bir mühitdə yarandığından, onlar dostlarının çıxıb, çoxmu nikahlar bağlanardı? Və

nöqsanlarını lap “Epidavros qartalı və ya yaxud da, əgər arvadların bir çox əməlləri

ilanı kimi”3 öz iti baxışları ilə çox gözəl ərlərinin laqeydliyi və ya əfəlliyi üzündən

ayırd edirlər. Ancaq koruş gözləri ilə öz gizli qalmasaydı, nikahlar nə qədər qısa-

nöqsanlarına nəzər salanda, onları çiyin- ömürlü olardı? Bütün bunlar da insanlara

lərindən sallanan dağarcıqları kimi gör- axmaqlığın sayəsində bəxş olunur və tək

mürlər. Çünki insanın təbiəti belədir, elə ona minnətdar olmaq lazımdır ki, arvad

bir istedad tapa bilməzsən ki, ağır nöq- ərinə, ər isə arvadına əzizdir, evdə əmin-

sanlardan azad olsun. Bura uzun illərin amanlıqdır, ailə də sarsılmaz qalır.

və məşğuliyyətlərin arasındakı fərqi, bu Qurumsağın biri zinakar arvadının göz

fani həyatın bütün xətalarını, səhvlərini yaşlarını öz busələri ilə qurudanda onu

və təsadüflərini də əlavə edin. Yunanların ələ salaraq hərif, maymaq adlandırıb,

evifiya adlandırdığı, – onu axmaqlıq və daha nələr demirlər? Ancaq qısqanclıqdan