Page 16 - "Xəzər" 4/2016

almağı öyrənmişdi. Amma bəzən içində asanlıqla çıxardı. Bir az o tərəfdə çöllüyə

ağlını dumanlandıran qara qəzəb dalğası dirənən meşə burada yarğana dirənirdi.

baş qaldırırdı. Bu dalğa beyin tərəfindən Yatıb dincəlmək üçün pis yer deyildi. Çay-

verilən əmrlərlə hamar, qara paçası ara- la dağların arasında şumlanmış ucsuz-

sında bəslənən instinktlərin çarpışdığı bucaqsız tarlalar uzanıb gedirdi, amma

nöqtəni alışdırıb yandırırdı və onda çaşqın- bu yarğana nədənsə toxunan olmamışdı –

lıq içində elə şeylər haqda düşünürdü ki, özünün ibtidai, tam keçilməz halını

heç şübhəsiz, düşündükləri bu aləmə qoruyub-saxlamışdı. Daha bir neçə addım

məxsus olsa da, bu əsrə aid olmurdu. At atdı – bu dəfə sükut içində. Perikmiş quş-

yorulmuşdu: elə hey silkinir, sanki qanına lar uzaq budaqlardan onlara göz qoyurdu.

susamış zəhlətökən böyənəyi qovmağa Yuxarı baxdı: ağacların başı günəşin par-

çalışır, səbirsizlikdən ayaqlarının birini laq şəfəqlərinə bürünmüşdü. Dağlardan

götürüb digərini qoyurdu – elə bil bir az süzülən işıq lap yuxarıda yaşıl yarpaqlara

da yorulub əldən düşmək istəyirdi. Özünü qızılı naxışlar vururdu. Quşlar yenə cikkil-

sıx kolların arasına vurmaq son dərəcə dəşdi. Günəş şüaları tədricən meşənin

sarsaq iş olardı. Onsuz da atın bəyaz də- çətiri altına sığındı, səhər dumanı əvvəlcə

risi çapıq-çapıq olmuşdu. Çapıqlardan çəhrayı, sonra bəyaz rəngə boyandı. Bu

16 biri, ən dərini və ən köhnəsi sağrısında dumanın fonunda ağacların qara gövdələri

2016 çəpinə iz salmışdı. Günəşin istisi vuranda, lap yastı görünürdü – elə bil kimsə onları
ya da soyuqdan titrəyəndə ona elə gəlirdi gecənin qoynundan ayırıb indicə doğulan,

ki, sağrısına kimsə közərmiş dəmir basır, – yarğanın rütubətli qaranlığında əriyən sə-

köhnə çapıq ağrıdan, sanki dağlanırdı. hərin şəffaf işıqlı sinəsinə sancmışdı. Yer

Orada uzun, göynəyən nişanədən başqa, üzü gül-çiçəyə bələnmişdi. Bura bütün

heç nə tapmayacağını gözəl bilən insan günü sərasər yatmaq üçün gözəl, hüzurlu

belə anlarda arxaya nəzər salmaq istəyir, bir sığınacaq idi.

baxışları çapıqlı sağrısının üzəriylə sürüşüb Әsrlərin, minilliklərin yorğunu olan at

gedir, sonsuzluğa dirənirdi. dizlərini qatladı. Hər ikisinin ürəyincə ola-

Çayaşağı getdikcə sahil xətti daralırdı: caq rahatlığı tapmaq həmişə çətin idi. At-

çox güman ki, əvvəllər orada kiçik körfəz, lar bir qayda olaraq, böyrü üstə yatır; elə

ya da suyu qurumuş qollardan birinin adamlar da. Lakin at bütün gecəni eyni

məcrası varmış. Çaya gah su verən, gah vəziyyətdə, tam hərəkətsiz keçirə bilirsə,

da onun suyunu içən bu məcranın ətrafında adam çiyinlərindəki, böyründəki donuqluq-

Joze Saramaqo. Kentavr qaranlıqda zorla seçilən hündür ağaclar dan, uyuşmadan can qurtarmaq üçün bu

bitirdi. Әgər həmin ağacların gövdələrindən, ləng, ağır, nəhəng bədənin yuxulu müqa-

qırılıb sallanan budaqlardan, şaxlardan vimətini əzab-əziyyətlə dəf etməli olur,

əmələ gələn divar bir az da sıx olsaydı, onu digər böyrü üstə çevrilməyə məcbur

burada bütün günü gizlənmək olardı. Lap edirdi; elə buna görə də onların yuxusuna

gecə düşənə, yola davam etmək mümkün həsəd aparmaq olmazdı. O ki qaldı, atın

olana qədər, yad gözlərdən, günəş şüa- ayaq üstə yatmaq adətinə, insan buna

larından qorunmaq üçün münasib yer idi. imkan vermirdi. Tapdıqları sığınacaq çox

İnsan qarşısındakı yaşıl budaqları əlləriylə dar idi, bir böyürdən digərinə çönmək

kənara çəkdi və atın güclü ayaqları onu mümkün olmayanda isə, böyük narahatlıq

ağacların bir-birinə sıx dolaşmış qol-budağı yaranırdı. Bu bədən rahat deyildi. Belə

arasından, zülmətə qərq olan gilli sahilə bədənlə insan heç vaxt yerdə uzanıb çə-