Page 158 - "Xəzər" 4/2016
P. 158
və ya insanları yer üzünə gətirə bilirmi? borclusuz. Bir də ki, zövqdən, nəşədən
Xeyr, məncə, əksinə, insan nəslini artıran məhrum etsəydin, bu həyata həyat
o üzv elə axmaq, elə gülüncdür ki, qəhqəhə deməyinə dəyərdimi? Әl çalırsız. Mən elə
doğurmadan adını çəkmək belə mümkün belə də bilirdim: sizin heç biriniz bu qədər
deyil. Ancaq, odur həmin o Pifaqoras müdrik, daha doğrusu, bu qədər axmaq,
rəqəmlərindən3 də müqəddəs olan mənbə yox-yox, məhz bu dərəcədə müdrik deyilsiz
ki, bütün canlılar öz başlanğıcını ondan ki, bu fikirlə razılaşmayasız. Elə stoiklərin
götürür! İndi sizi and verirəm, deyin, əgər özləri də həyatın nəşəsindən üz döndərən
aqillərin adəti üzrə, ər-arvad, həyatının deyillər; saflıq donuna bürünüb, onu ca-
bütün ziyanlarını əvvəlcədən ölçüb- maatın qarşısında min cür əxlaqsız iş kimi
biçsəydi: hansı bir kişi nikah xamutunu rüsvay etsələr də, əslində, başqalarının
boynuna keçirərdi, yaxud doğuşun əziy- canına qorxu salırlar ki, özləri bolhabol
yətləri və təhlükəsi barədə, uşaq bö- kef çəkə bilsinlər. Ancaq Yupiter xatirinə,
yütməyin çətinlikləri haqda nəyi isə bilsəydi, qoy mənə desinlər: bu həyata zövqdən,
nəyi isə anlasaydı, hansı bir qadın ərini nəşədən bir qədər əlavə etməsən, daha
özünə yaxın buraxardı? Әgər siz həya- doğrusu, bir qədər axmaqlıq qatmasan,
158 tınızla nikaha, nikahınızla isə mənim qüssədən, sıxıntıdan, üzüntüdən, usantı
2016 qulluqçum Anoyyaya borclusunuzsa, onda və əzabdan başqa, onda nə qalar? Bir
yaxşı başa düşməlisiniz ki, mənim özümə zamanlar kifayət qədər tərifə layiq görülmüş
nə qədər verəcəyiniz var. Daha sonra, Sofokles buna yetərincə şahidlik edə bilər,
əgər yanımdakı Letanın ilahi varlığı onun bizim haqqımızda gözəl elogiumu1
olmasaydı, bircə dəfə doğmuş hansı qadın məlumdur: Fikir çəkmirsənsə, xoşbəxtdir
bunu bir daha təkrar etməyə razı olardı? həyat2. Ancaq gəlin, məsələni daha ətraflı
Doğrusu, təki Lukretsiusun qəzəbi nəzərdən keçirək.
Rotterdamlı Erazmus. Axmaqlığın tərifi tutmasın,Venusun özünün belə, nə vaxtsa 13. Hər şeydən öncə, kim bilmir ki,
təkzib etməyə cürəti çatmaz ki, bizim insan ömrünün ilk illəri onun ən şən, ən
ecazkar köməkliyimiz olmasaydı, onun xoş çağlarıdır? Bəs, görəsən, bu uşaqlarda
bütün qüdrəti yetərsiz və puç olardı4. Belə- nə var ki, biz onları bu qədər öpüşlərə
liklə, bizim günlərdə yerlərinə həmin o qərq edir, belə bağrımıza basır, belə ox-
rahib deyilənlərin varis çıxdığı qaraqabaq şayırıq, hətta yadelli də bu yaşda olanla-
filosoflar da, porfiralı hökmdarlar da, mömin ra köməklik göstərir. Әgər bu, müdrik tə-
keşişlər və üçqat pak sayılan baş kahinlər biətin cəlbedici axmaqlıq cazibəsi deyilsə,
də bu kefli və şən oyunlarımızın nəticə- valideynləri və tərbiyə verənləri məftun
sində dünyaya göz açırlar. Onların ardınca edərək, zəhmətlərinə görə mükafatlan-
da bütün bu poetik Tanrılar dəstəsi, o dıran, körpələrə isə lazım olan sevgi və
qədər çoxsaylıdı ki, nə qədər geniş olsa qayğını bəxş edən bəs nədir? Bunun ar-
da, Olimpin özü belə, bu güruhu güclə dınca gəlir gənclik, o, hamı üçün necə də
yerləşdirə bilir.
12. Ancaq bu, hələ azdır, həyatda xoş əzizdir, hamı ona nə qədər iltifat göstərir,
olan hər nə varsa, bəxşişim olduğunu axı kim ona köməklik etməyə tələsmir,
sizlərə göstərəcəyəm. Siz həyat mənbə- dostcasına yardım əlini uzatmır? Axı əgər
yinə və həyat çeşməsinə görə mənə məndən deyilsə, soruşuram, haradandır
Xeyr, məncə, əksinə, insan nəslini artıran məhrum etsəydin, bu həyata həyat
o üzv elə axmaq, elə gülüncdür ki, qəhqəhə deməyinə dəyərdimi? Әl çalırsız. Mən elə
doğurmadan adını çəkmək belə mümkün belə də bilirdim: sizin heç biriniz bu qədər
deyil. Ancaq, odur həmin o Pifaqoras müdrik, daha doğrusu, bu qədər axmaq,
rəqəmlərindən3 də müqəddəs olan mənbə yox-yox, məhz bu dərəcədə müdrik deyilsiz
ki, bütün canlılar öz başlanğıcını ondan ki, bu fikirlə razılaşmayasız. Elə stoiklərin
götürür! İndi sizi and verirəm, deyin, əgər özləri də həyatın nəşəsindən üz döndərən
aqillərin adəti üzrə, ər-arvad, həyatının deyillər; saflıq donuna bürünüb, onu ca-
bütün ziyanlarını əvvəlcədən ölçüb- maatın qarşısında min cür əxlaqsız iş kimi
biçsəydi: hansı bir kişi nikah xamutunu rüsvay etsələr də, əslində, başqalarının
boynuna keçirərdi, yaxud doğuşun əziy- canına qorxu salırlar ki, özləri bolhabol
yətləri və təhlükəsi barədə, uşaq bö- kef çəkə bilsinlər. Ancaq Yupiter xatirinə,
yütməyin çətinlikləri haqda nəyi isə bilsəydi, qoy mənə desinlər: bu həyata zövqdən,
nəyi isə anlasaydı, hansı bir qadın ərini nəşədən bir qədər əlavə etməsən, daha
özünə yaxın buraxardı? Әgər siz həya- doğrusu, bir qədər axmaqlıq qatmasan,
158 tınızla nikaha, nikahınızla isə mənim qüssədən, sıxıntıdan, üzüntüdən, usantı
2016 qulluqçum Anoyyaya borclusunuzsa, onda və əzabdan başqa, onda nə qalar? Bir
yaxşı başa düşməlisiniz ki, mənim özümə zamanlar kifayət qədər tərifə layiq görülmüş
nə qədər verəcəyiniz var. Daha sonra, Sofokles buna yetərincə şahidlik edə bilər,
əgər yanımdakı Letanın ilahi varlığı onun bizim haqqımızda gözəl elogiumu1
olmasaydı, bircə dəfə doğmuş hansı qadın məlumdur: Fikir çəkmirsənsə, xoşbəxtdir
bunu bir daha təkrar etməyə razı olardı? həyat2. Ancaq gəlin, məsələni daha ətraflı
Doğrusu, təki Lukretsiusun qəzəbi nəzərdən keçirək.
Rotterdamlı Erazmus. Axmaqlığın tərifi tutmasın,Venusun özünün belə, nə vaxtsa 13. Hər şeydən öncə, kim bilmir ki,
təkzib etməyə cürəti çatmaz ki, bizim insan ömrünün ilk illəri onun ən şən, ən
ecazkar köməkliyimiz olmasaydı, onun xoş çağlarıdır? Bəs, görəsən, bu uşaqlarda
bütün qüdrəti yetərsiz və puç olardı4. Belə- nə var ki, biz onları bu qədər öpüşlərə
liklə, bizim günlərdə yerlərinə həmin o qərq edir, belə bağrımıza basır, belə ox-
rahib deyilənlərin varis çıxdığı qaraqabaq şayırıq, hətta yadelli də bu yaşda olanla-
filosoflar da, porfiralı hökmdarlar da, mömin ra köməklik göstərir. Әgər bu, müdrik tə-
keşişlər və üçqat pak sayılan baş kahinlər biətin cəlbedici axmaqlıq cazibəsi deyilsə,
də bu kefli və şən oyunlarımızın nəticə- valideynləri və tərbiyə verənləri məftun
sində dünyaya göz açırlar. Onların ardınca edərək, zəhmətlərinə görə mükafatlan-
da bütün bu poetik Tanrılar dəstəsi, o dıran, körpələrə isə lazım olan sevgi və
qədər çoxsaylıdı ki, nə qədər geniş olsa qayğını bəxş edən bəs nədir? Bunun ar-
da, Olimpin özü belə, bu güruhu güclə dınca gəlir gənclik, o, hamı üçün necə də
yerləşdirə bilir.
12. Ancaq bu, hələ azdır, həyatda xoş əzizdir, hamı ona nə qədər iltifat göstərir,
olan hər nə varsa, bəxşişim olduğunu axı kim ona köməklik etməyə tələsmir,
sizlərə göstərəcəyəm. Siz həyat mənbə- dostcasına yardım əlini uzatmır? Axı əgər
yinə və həyat çeşməsinə görə mənə məndən deyilsə, soruşuram, haradandır
