Page 12 - "Xəzər"

yasaq qoyulur. Riyakar burjua mənəviy- təsvir etdiyi şəkildə yanaşmağa çalışdığına

yatına qarşı işlənən belə “cinayət”lərə çox baxmayaraq, Ruşdinin uğurunun səviyyəsi

nümunələr göstərmək olar. Elə siyasi üçün heç də vacib deyil. O hətta adi ya-

diktatorluğa etirazı da “xəyanət” sayırdılar. zıçı olsaydı belə, fərq etməzdi – düşdüyü

Fransa, İsveç və Britaniya kimi ölkələrdə vəziyyət istənilən yazıçı üçün ölümcül

ifadə azadlığına qarşı bu cür ittihamların təlaşdır, çünki bir insan kimi şəxsi bəd-

irəli sürülmədiyi dövrdə belə, gücünü sosial bəxtlikdən əlavə, söz daşıyıcısı olmaq

dəyərlərdən daha geniş yayılmış, istənilən hansısa təhlükələr gətirə, onu hansısa

siyasi rejimdən daha güclü olan bir acı aqibətlərə qovuşdura bilər. Bu məsələ

nəsnədən alan qüvvələrinin qorxunc yer üzündə yaşayan bütün fərdlərin, ha-

hakimiyyəti baş qaldırmışdı. Dünyəvi dinin mıdan əvvəl isə hökumətlərin, insan

çıxardığı hökm yazıçını ölümə məhkum hüquqlarını müdafiə edən təşkilatların

edirdi. problemi olmalıdır. Görünür, öz diktaturasını

Üç ildən artıqdır ki, müsəlman dini bərqərar edən, böyük və möhtərəm bir

harda gizlənməsindən, hara getməsindən dinin adı altında beynəlxalq terrorizmin

asılı olmayaraq, Salman Rüşdinin ölümünə gücünə əsaslanan, bəşəriyyət əleyhinə

12 fətva verib. Onun üçün heç yerdə sığına- cinayət olan bu yeni, qanlı hökmün öhdə-
caq yoxdur. Bu yazıçı hər səhər yazmağa
2016 başlayanda həmin günü başa vura bilə- sindən də yalnız demokratik hökumətlər,
Birləşmiş Millətlər Təşkilatı gələ bilər.
cəyini, qarşısındakı səhifənin sona kimi
Mən son onillikdə yaranmış, olduqca
dolacağını bilmir. Salman Rüşdi parlaq dəhşətli, müstəsna bir təhlükədən bu döv-
yazıçıdır və başına gələn məhrumiyyətlərə rün yazıçıları üçün hal-hazırda mövcud

səbəb olan “Şeytan ayələri” əsəri dövrü- olan ümumi qorxulara keçirəm. İstənilən

müzdə real həyatda rastlaşdığımız ən in- yerdə bərqərar olmuş repressiv rejimlər-

tensiv təcrübələrinin nəticəsi, postmüs- də – Sovet İttifaqı, Latın Amerikası, Afrika,

təmləkə dünyasındakı iki fərqli mədəniy- Çin, yaxud başqa ölkələrdə həbsə salınmış

yətin bir araya gəldiyi keçid dövründə yazıçıların çoxu mənsub olduqları cəmiyyəti

yaşayan mütərəqqi fərdin araşdırmasıdır. əsarətdən qurtarmaq üçün bir vətəndaş

Nadin Qordimer. Yazı və varlıq Cinsi məhəbbət və övlad məhəbbəti; kimi göstərdikləri fəaliyyətə görə ittiham
həyatın fərqli kontekstlərində fərqli inam; edilir, qalanları isə cəmiyyətə bacardıqları

fərqli dini və dünyəvi quruluşlara proyeksiya qədər gözəl yazmaqla xidmət elədikləri

olunduğuna görə subyektiv mövqelərini üçün məhkum olunurdular. Çünki yazıçının

qurban vermiş şəxslər üçün formalaşan həqiqət qarşısında üsyankar heysiyyəti

dini inanc anlayışı, sosial ayinlər – müəllif dörd bir tətəfində həyata təsir edirsə,

bütün bunlara təxəyyülün prizmasından zamanəmizin utandırıcı gizlinləri onun

nəzər salır. Onun romanı həqiqi mifdir. tərəfindən ciddi tədqiq olunursa, o zaman

Günter Qrass özünün “Tənəkə təbili” və yazarın estetik cəsarəti də bir təxribat

“İt illəri” ilə post-nasizm üçün nə etmişdisə, sayılır. Məhz bu səbəbdən də balıqçının

onun da Avropada post-müstəmləkə həyatı dənizdən asılı olduğu kimi, yazıçının

düşüncəsi üçün etdikləri, mövcud ekzis- mövzuları və yaratdığı xarakterlər istər-

tensial iztirablarımıza, hətta, bəlkə, istəməz gördüyü təzyiqlərdən və təhrif-

Bekketin “Qodonun intizarında” əsərində lərdən asılı olur.