Page 10 - "Xəzər"

çevrilir. Bununla da yeni qavramalar gözucu da olsa izləməyə məcbur edir.

yaranır, yazıçı digər insanların həyatına Belə olduqda, elə həmin nəfs Evridikanın

daxil olmağa başlayır. Beləliklə bir-birindən ovsunlu baxışı kimi, yazıçını məhv olmuş

təcrid olunmuş mövqedə dayanmaqla bir- istedadın kölgəsinə aparacaq şirnikləndirici,

birinin həyatında iştirak etmək prosesi cazibədar bir tikəyə çevrilir.

gerçəkləşir. Borxes nə vaxtsa yazılarını dostları

Mən fərqində olmadan, özümü həyati üçün və bir də vaxtını keçirmək məqsədilə

mövzulara həsr etmişəm. Ölüm, öldürücü yazdığını demişdi. Məncə, onun bu

bir zərbənin faciə ilə bitməsi, pişiyin par- sözlərini, çox vaxt ittiham kimi səslənən

çaladığı göyərçin haqda uşaq analizləri, “Kimin üçün yazırsız?” sualına qeyri-ciddi,

ya da məktəbimizə gedən yolda gördük- lap qıcıqlandırıcı cavab saymaq olar. Eləcə

lərim vasitəsi ilə irqçilik bəlasının ibtidai də Sartrı, “yazıçı bəzən qələmi yerə qoy-

dərki, bu bəla qarşısında yaşadığım qorxu malı, tamam başqa bir yol seçib irəli-

ilk hekayələrimdə yer alırdı. Bizim mə- ləməlidir” fikirlərini bilirsiniz nə vaxt deyib?

dənçilər şəhərində ingilis müstəmləkiçisi O vaxt ki, qələmi yerə qoyaraq dünyadakı

olan ağdərili dükançıların, anbardarların ədalətsizliklərdən doğan narahatlıqlarla
10 müəyyən etdiyi sosial bölgüyə görə, həmin mübarizə aparmaq üçün ən yaxşı yolun

2016 dükanların müştərisi olan, Şərqi Avropadan məhz yazmaqla gözəlləşdirmək olduğunu
gəlmiş mühacirlər qaradərili şaxtaçılarla bildiyi ərəfədə içində baş qaldıran

bir yerdə, cəmiyyətin ən aşağı pilləsində münaqişənin məngənəsində sıxıldığı, həll

qərar tuturdular. Yalnız uzun illərdən sonra edilməmiş münaqişədən doğan dərin

dərk etdim ki, əgər həmin o aşağı təbə- məyusluq anında. Şübhəsiz ki, həm Borx-

qənin qaradərili uşağı olsaydım, bəlkə es, həm də Sartr tamam fərqli prizmalardan

də, yaza bilməzdim, çünki əlimə qələm yanaşaraq ədəbiyyatın məqsədini inkar

alıb yazmağıma səbəb olan kitabxanamız edərkən, həyatın araşdırılmasında şərtsiz

qaradərili uşaqların üzünə bağlı idi. Mənim və danılmaz ictimai yükün olmasını çox

təhsilim ən yaxşı halda çox formal və sət- gözəl bilirdilər. Həmin o ictimai yük ki,

Nadin Qordimer. Yazı və varlıq hi olmuşdu. şəxsi (yəni dostlar arasında) və ictimai

Başqalarına müraciət etmək imkanı rollar (yəni etiraz nümayişləri) ondan

yazıçının inkişafında ikinci mərhələdir – qaynaqlanır. Borxes hər nə qədər desə

yazdıqlarını onları oxuya biləcək hər kəs də, təkcə öz dostları üçün yazmadı, çünki

üçün nəşr etdirmək. Təbii ki, bu, nəşr onun əsərləri işıq üzü gördü və biz onun

prosesi haqqında sadəlövh fərziyyəm idi əsərləri ilə mükafatlandıq. Sartr isə 1968-

və yazıçının beynində xüsusi oxucu ci ildə barrikadalarda döyüşə-döyüşə belə,

auditoriyasının nəzərdə tutulmadığına yazmağına ara vermədi.

inanmayan mütləq əksəriyyətdən xəbərdar Bununla bərabər, “kimin üçün yazırıq”

olduğum üçün, bu fikrim elə indi də sualı yazıçını daim usandırır, çap olunan

dəyişməz qalır. İndi də digər müşahidəmə hər əsər onun belinə yüklənir, sonra da

toxunum: şüurlu və ya təhtəlşüur nəfs qərəzli, birtərəfli mövqe nəticəsində ya

yazıçını mətndə yazılanları – həm bəyə- tərif, ya da böhtan şəklində belini əyir. Bu

nilənləri, həm də elə bəyənilməyənləri – məsələyə ən yaxşı yanaşma Kamyudan