Page 156 - "Xəzər"
P. 156
– Maral seliyidi, – deyir, – maral bil nә vaxtsa burda yaşamışam”. O
seliyi, atam-anam. da mәnim kimi bu tәrәflәrә ilk dәfә
Maral… yәqin bu sözün mәnә necә gәlirdi.
tәsir elәdiyini bilib açıqlama verir: Altayı ilk gördüyümdә nağıl kimi
– Sәn yatanda uzaq-uzaq dağlardan gördüm. Amma uzaqdan hәmişә ovsun
bir maral gәlir. Gәlir başın üstә durub kimi, sehr kimi gәlirdi. 20-25 il bundan
oyatmaq istәyir sәni. Çağırır, çağırır, әvvәl Rusiya telekanallarından birindә
sәsi çıxmır, sәni istәdiyindәn ağzından gördüyüm “Altayskaya prinsessa”
selik daşır. mәndә bu inamı daha da güclәn-
Maral o vaxtdan mәnim üçün sirli- dirmişdi. Ən çox onu görmәk istәyirdim.
sehrli nağıl obrazına çevrilib… “Altayskaya prinsessa” adı verilәn
Maralın bütün Sibir çöllәrindә, tay- Altay xatunu 1994-cü ildә qazıntı
qada, tundrada, Altayın meşәli zamanı Altay dağlarının buzlaqları
dağlarında nә qәdәr çox yayıldığı ha- içindә kurqandan çıxarılmış gәnc bir
mıya mәlumdu. Hәmin әrazidә yaşayan qadına mәxsus mumiyadır. Qorno-Al-
156 türk boylarının әfsanә vә rәvayәtlә- taysk şәhәrindә Anoxin adına muzeydә
2015 rindә, dastan vә nağıllarında maral bu unikal tapıntını görmәk mәnә nәsib
buna görә başlıca obrazlardan birini oldu. Havası, nәfәsi mәni vuran sehrin,
tәşkil edir. ovsunun hardan gәldiyini orda bildim.
Maralla bağlı inamlar, inanclar bu Vaxtın üstümdәn necә keçdiyini
bölgәlәrdә o qәdәr çoxdu ki, izi, sorağı bilmәdim.
çox-çox uzaq diyarlara yayılıb. Biz Bu ovsun, bu sirr-sehr içindә
tәrәflәrdә eşidib gördüyüm bir әhvalat: muzeyin zirzәmi qatından eşiyә
Südәmәr bir körpә çığır-bağır salıb çıxanda bulud kimi, gün kimi o dağlara,
Türk dünyası. Altay mif vә әfsanәlәri ağlayır. Nә illah elәyirlәr kirimәk bilmir. yaylalara yayılmaq istәdim. Üstündә
Evin ağbirçәyi gәlinә öyüd verir: “Aç min illәrin tozu, torpağı qalan qәdim
uşağın kürәyini, üç dәfә yala, de ki, Altay әsatirlәri, o mәqamda mәnә
maral balasını yalayır, mәn dә sәni!” hәqiqәt kimi, gerçәklik kimi göründü.
Bu kiçik “ayin”dәn sonra uşaq sәsini
xırp kәsir. Nәdi bu? Ovsundumu, kökü Әvvəl Yer-göy yox idi, ancaq su
Altaylardan gәlәn şaman duasıdımı? var idi…
Bu maral ovsunu, Maral nağılı mәni Ülgen göy çiçəyi qızıl fincana qoy-
çoxdan o tәrәfә – Altaylara çәkirdi… du…
Bu ilin yayında Altaya gedә bildim. Köpək Erlikin şirin dilinə aldanıb
Yol yoldaşlarımdan biri (hәm dә onu saraya buraxdı…
şairanәlikdәn, poetiklikdәn çox-çox Dünyanın sonu gələndə göy –
uzaq olan biri) Altayın gül-çiçәkli dəmirə, yer – misə çevriləcək… Kişilər
yamaclarını görәndә: “Qәribәdi, – bir barmaq böyüklüyündə olacaq…
dedi, – mәndә elә bir duyğu var, elә Sarımsaq başda bitəcək…
seliyi, atam-anam. da mәnim kimi bu tәrәflәrә ilk dәfә
Maral… yәqin bu sözün mәnә necә gәlirdi.
tәsir elәdiyini bilib açıqlama verir: Altayı ilk gördüyümdә nağıl kimi
– Sәn yatanda uzaq-uzaq dağlardan gördüm. Amma uzaqdan hәmişә ovsun
bir maral gәlir. Gәlir başın üstә durub kimi, sehr kimi gәlirdi. 20-25 il bundan
oyatmaq istәyir sәni. Çağırır, çağırır, әvvәl Rusiya telekanallarından birindә
sәsi çıxmır, sәni istәdiyindәn ağzından gördüyüm “Altayskaya prinsessa”
selik daşır. mәndә bu inamı daha da güclәn-
Maral o vaxtdan mәnim üçün sirli- dirmişdi. Ən çox onu görmәk istәyirdim.
sehrli nağıl obrazına çevrilib… “Altayskaya prinsessa” adı verilәn
Maralın bütün Sibir çöllәrindә, tay- Altay xatunu 1994-cü ildә qazıntı
qada, tundrada, Altayın meşәli zamanı Altay dağlarının buzlaqları
dağlarında nә qәdәr çox yayıldığı ha- içindә kurqandan çıxarılmış gәnc bir
mıya mәlumdu. Hәmin әrazidә yaşayan qadına mәxsus mumiyadır. Qorno-Al-
156 türk boylarının әfsanә vә rәvayәtlә- taysk şәhәrindә Anoxin adına muzeydә
2015 rindә, dastan vә nağıllarında maral bu unikal tapıntını görmәk mәnә nәsib
buna görә başlıca obrazlardan birini oldu. Havası, nәfәsi mәni vuran sehrin,
tәşkil edir. ovsunun hardan gәldiyini orda bildim.
Maralla bağlı inamlar, inanclar bu Vaxtın üstümdәn necә keçdiyini
bölgәlәrdә o qәdәr çoxdu ki, izi, sorağı bilmәdim.
çox-çox uzaq diyarlara yayılıb. Biz Bu ovsun, bu sirr-sehr içindә
tәrәflәrdә eşidib gördüyüm bir әhvalat: muzeyin zirzәmi qatından eşiyә
Südәmәr bir körpә çığır-bağır salıb çıxanda bulud kimi, gün kimi o dağlara,
Türk dünyası. Altay mif vә әfsanәlәri ağlayır. Nә illah elәyirlәr kirimәk bilmir. yaylalara yayılmaq istәdim. Üstündә
Evin ağbirçәyi gәlinә öyüd verir: “Aç min illәrin tozu, torpağı qalan qәdim
uşağın kürәyini, üç dәfә yala, de ki, Altay әsatirlәri, o mәqamda mәnә
maral balasını yalayır, mәn dә sәni!” hәqiqәt kimi, gerçәklik kimi göründü.
Bu kiçik “ayin”dәn sonra uşaq sәsini
xırp kәsir. Nәdi bu? Ovsundumu, kökü Әvvəl Yer-göy yox idi, ancaq su
Altaylardan gәlәn şaman duasıdımı? var idi…
Bu maral ovsunu, Maral nağılı mәni Ülgen göy çiçəyi qızıl fincana qoy-
çoxdan o tәrәfә – Altaylara çәkirdi… du…
Bu ilin yayında Altaya gedә bildim. Köpək Erlikin şirin dilinə aldanıb
Yol yoldaşlarımdan biri (hәm dә onu saraya buraxdı…
şairanәlikdәn, poetiklikdәn çox-çox Dünyanın sonu gələndə göy –
uzaq olan biri) Altayın gül-çiçәkli dəmirə, yer – misə çevriləcək… Kişilər
yamaclarını görәndә: “Qәribәdi, – bir barmaq böyüklüyündə olacaq…
dedi, – mәndә elә bir duyğu var, elә Sarımsaq başda bitəcək…
