Page 288 - 2017-4
P. 288
zırlaya bilirəm, yenə nəsə lazım olsa, ge- larının yerini tamam başqa şeylərlə –
dib yığar, dərər, kəsərəm. Bir də ki, burda möhkəm yaddaş, fotoqrafik zəka, iti eşit-
biş-düşə kim baxır – sən, yoxsa mən? mə, güclü iybilmə ilə doldururdular. Həm
Frenk güldü. Bu həyatın həqiqətləri, də elmli doktorun korladığını necə düzəlt-
dünyanın qəddarlığı ilə hər təmasdan tir- məyi bilirdilər. Yaxşı, bəlalarının səbəbi
tir əsən həmin qız deyildi. Heç on dörd bisavadlıq deyildisə, bəs nə idi?
yaşında onu çağıran ilk oğlana qoşulub Uşaq vaxtından onu heç sevməyən,
qaçmış qız da deyildi. Ağ xalat geymiş mövcudluğuna zorla dözən, “qanovda
yaramazın sözünə, yuxu iynəsi vurub ona anadan olmuş” adlandıran Lenoranın tə-
nəsə faydalı bir şey elədiklərinə inanan nəsini eşidirdi. Valideynləri üçünsə yalnız
ev qulluqçusu da deyildi. Neçə həftə ər- həmin qadının fikri əhəmiyyətli idi. Si bu
zində miss Etelin evində, təcrübəli qadın- damğanı qəbul edib özünü yararsız, vec-
ların iştirakı ilə nə baş verdiyini Frenk bil- siz saymışdı. İda ona bircə dəfə də de-
mirdi. Qadınlar bu dünyadan o qədər də məmişdi ki: “Sən mənim balamsan. Səni
çox şey gözləmədiklərini heç vaxt gizlə- sevirəm. Qanovda-filanda anadan olma-
288 mirdilər. Onların dayağı İsa Məsihə və mısan. Mənim əlimdə doğulmusan. Bura
2017 bir-birlərinə sədaqətləri idi və məhz bu gəl, səni qucaqlayım”. Ana deməyəndən
sədaqət onları ucalara qaldırırdı. Bu qa- sonra bu sözləri kimsə nə vaxtsa deməli
dınlar ona elə Si qaytarmışdılar ki, idi, həm də səmimi şəkildə deməli idi.
sümüklərindəki sızıltını ovutmaq üçün qu- Sini yalnız Frenk qiymətləndirirdi. Onu
cağına almağa heç vaxt ehtiyac olmaya- qardaşının sədaqəti qoruyurdu, amma
caqdı. möhkəmləndirmirdi. Möhkəmləndirməliy-
“Sənin bətnin heç vaxt məhsul ver- di? Niyə bu məsələ özünün yox, onun
məyəcək”. boynuna düşür axı? Si xaraktersiz, ax-
Miss Etel Fordham ona belə dedi. maq bir qadın belə tanımırdı. Nə Telma,
Gözlərində nə kədər, nə həyəcan vardı – nə Sara, nə İda, nə də onu müalicə edən
elə bil dovşanların hücumundan sonra qadınlar bu cür idilər. Heç pozğun işlər
Toni Morrison. evə qayıdış tələf olmuş şitillərinə baxırdı. Si isə bu üçün yeniyetmə oğlanları yanına bura-
xəbərə necə yanaşacağını, doktor Boya xan, saç düzəldən, mətbəx-bərbərxana-
necə münasibət bəsləyəcəyini bilmirdi. sında dava salan hər bir kəsə şapalaq
Qəzəblənmək istisna olunurdu: özü sar- ilişdirməyə qadir missis K. də axmaq de-
saqlıq eləmişdi, onun işinə can-başla ya- yildi.
ramaq istəyirdi. Öz sarsaqlığını, həmişə- Demək, məsələ Sinin özündə idi. Bu
ki kimi, bisavadlığı ilə əlaqələndirirdi, la- dünyada, bu adamlar arasında elə insan
kin ona qulluq edən, xəstəliyini sağaldan olmaq istəyirdi ki, onu daha nə Lenora-
həmin o bacarıqlı qadınlar yadına düşən- nın yalanlarından, nə Sara ilə qardaşının
də bu bəhanə uçub-gedirdi. Onlardan bə- səyilə doktordan xilas etməyə ehtiyac qal-
zilərinə İncili ucadan oxumuşdular, çünki sın. Günəşə minnətdar olmalıydı, ya yox,
hərfləri tanımırdılar; lakin öz bisavadlıq- hər halda, indi özü özünü xilas edə bilə-
dib yığar, dərər, kəsərəm. Bir də ki, burda möhkəm yaddaş, fotoqrafik zəka, iti eşit-
biş-düşə kim baxır – sən, yoxsa mən? mə, güclü iybilmə ilə doldururdular. Həm
Frenk güldü. Bu həyatın həqiqətləri, də elmli doktorun korladığını necə düzəlt-
dünyanın qəddarlığı ilə hər təmasdan tir- məyi bilirdilər. Yaxşı, bəlalarının səbəbi
tir əsən həmin qız deyildi. Heç on dörd bisavadlıq deyildisə, bəs nə idi?
yaşında onu çağıran ilk oğlana qoşulub Uşaq vaxtından onu heç sevməyən,
qaçmış qız da deyildi. Ağ xalat geymiş mövcudluğuna zorla dözən, “qanovda
yaramazın sözünə, yuxu iynəsi vurub ona anadan olmuş” adlandıran Lenoranın tə-
nəsə faydalı bir şey elədiklərinə inanan nəsini eşidirdi. Valideynləri üçünsə yalnız
ev qulluqçusu da deyildi. Neçə həftə ər- həmin qadının fikri əhəmiyyətli idi. Si bu
zində miss Etelin evində, təcrübəli qadın- damğanı qəbul edib özünü yararsız, vec-
ların iştirakı ilə nə baş verdiyini Frenk bil- siz saymışdı. İda ona bircə dəfə də de-
mirdi. Qadınlar bu dünyadan o qədər də məmişdi ki: “Sən mənim balamsan. Səni
çox şey gözləmədiklərini heç vaxt gizlə- sevirəm. Qanovda-filanda anadan olma-
288 mirdilər. Onların dayağı İsa Məsihə və mısan. Mənim əlimdə doğulmusan. Bura
2017 bir-birlərinə sədaqətləri idi və məhz bu gəl, səni qucaqlayım”. Ana deməyəndən
sədaqət onları ucalara qaldırırdı. Bu qa- sonra bu sözləri kimsə nə vaxtsa deməli
dınlar ona elə Si qaytarmışdılar ki, idi, həm də səmimi şəkildə deməli idi.
sümüklərindəki sızıltını ovutmaq üçün qu- Sini yalnız Frenk qiymətləndirirdi. Onu
cağına almağa heç vaxt ehtiyac olmaya- qardaşının sədaqəti qoruyurdu, amma
caqdı. möhkəmləndirmirdi. Möhkəmləndirməliy-
“Sənin bətnin heç vaxt məhsul ver- di? Niyə bu məsələ özünün yox, onun
məyəcək”. boynuna düşür axı? Si xaraktersiz, ax-
Miss Etel Fordham ona belə dedi. maq bir qadın belə tanımırdı. Nə Telma,
Gözlərində nə kədər, nə həyəcan vardı – nə Sara, nə İda, nə də onu müalicə edən
elə bil dovşanların hücumundan sonra qadınlar bu cür idilər. Heç pozğun işlər
Toni Morrison. evə qayıdış tələf olmuş şitillərinə baxırdı. Si isə bu üçün yeniyetmə oğlanları yanına bura-
xəbərə necə yanaşacağını, doktor Boya xan, saç düzəldən, mətbəx-bərbərxana-
necə münasibət bəsləyəcəyini bilmirdi. sında dava salan hər bir kəsə şapalaq
Qəzəblənmək istisna olunurdu: özü sar- ilişdirməyə qadir missis K. də axmaq de-
saqlıq eləmişdi, onun işinə can-başla ya- yildi.
ramaq istəyirdi. Öz sarsaqlığını, həmişə- Demək, məsələ Sinin özündə idi. Bu
ki kimi, bisavadlığı ilə əlaqələndirirdi, la- dünyada, bu adamlar arasında elə insan
kin ona qulluq edən, xəstəliyini sağaldan olmaq istəyirdi ki, onu daha nə Lenora-
həmin o bacarıqlı qadınlar yadına düşən- nın yalanlarından, nə Sara ilə qardaşının
də bu bəhanə uçub-gedirdi. Onlardan bə- səyilə doktordan xilas etməyə ehtiyac qal-
zilərinə İncili ucadan oxumuşdular, çünki sın. Günəşə minnətdar olmalıydı, ya yox,
hərfləri tanımırdılar; lakin öz bisavadlıq- hər halda, indi özü özünü xilas edə bilə-