Page 242 - 2017-4

yorulmağın, dediyim həmin bədii-estetik nəslinin o zamankı uğuru onda oldu ki,

məqamlarda isə aşkar bir etirazın ifadəsi “60-cılar”ı bir küll halından hadisə kimi

idi. Məhz həmin romantika öz-özlüyündə qəbul və təqdim etməyi bacardılar. Ola

yalnız “kiçik insanın” deyil, “böyük kiçik bilsin ki, bu, təhtəlşüur bir qavrama idi və

insanın” oxuculara təqdim edilməsində “təhtəlşüur” dedikdə, bunu mən indiki kon-

böyük rol oynadı və bu cəhət əvvəlki ədə- tekstdə bədii ədəbiyyatın ədəbi tənqidlə

bi nəslin ayrı-ayrı nümayəndələri, “60-cı- sinxron inkişafının ifadəçisi kimi, təbii qa-
lar”ın isə bütün ədəbi nəsli üçün səciyyə- nunauyğunluq mənasında işlədirəm. On-
ların nəzəri-estetik hazırlıqları imkan ver-
vi idi.
Bu, o demək deyil ki, “60-cılar”ın ha- di (hətta onları sövq etdi) ki, “60-cılar” ya-
mısı ancaq və ancaq gözəl əsərlər yara- radıcılığını diferensial olaraq da oxumağı
dırdı, yox, ancaq onların yaradıcılığının bacarsınlar və “60-cılar”ın fərdi üslub
diferensial mahiyyətindən asılı olmaya- xüsusiyyətlərini analizdən keçirib, ədəbi
raq, bu yaradıcılıqda bir küll halında o ro- prosesə gətirsinlər, “60-cılar”a həm bir
mantizmin ab-havası var idi. Güman edi- bütöv kimi, həm də fərdi olaraq qiymət
rəm, elə bu cəhətə görə də çox çəkmədi versinlər.
Mən Azərbaycan ədəbi prosesinin bu
242 ki, “60-cılar”ın öz tənqidçi nəsli yarandı – təcrübəsini ona görə xatırladıram ki, yu-
2017 həmin romantika doğma bir cazibə ilə xarıda haqqında danışdığım həmin yeni
onları özünə çəkdi və onlar “60-cılar”ın ədəbi generasiyanın, onlarla həmfikir olan,
əsərlərinin mahiyyətinə varmağı bacara- onların uğurlarını da, çatışmazlıqlarını da
raq, nəzəri-estetik təhlilləri ilə bu yazıçı- onlarla birlikdə bölüşən, onlara yuxarıdan
ları ədəbi prosesə təqdim edə bildilər. aşağı baxmayan tənqidçilər nəsli hələ ki,
ədəbi prosesdə iştirak etmir. Tək Qan Tu-
Bir az tez, bir az gec tənqidə gəlmək- ralı ilə iş aşmaz, Qan Turalı kimi öz üzə-
lərinə baxmayaraq, Yaşar Qarayevlə baş-

layan bu güclü tənqidçi nəsli ədəbi pro- rində işləyən (bunu onun məqalə və es-
elçin. Söz azadlığı tənqidimizə nə verib? sesin aparıcı qüvvəsinə çevrildi və qısa selərindən hiss etmək çətin məsələ deyil)
zamanda özünü təsdiq etdi. Onların ək- başqa imzalara – bütöv bir ədəbi nəsil
səriyyəti bu gün nüfuzlu professorlar, aka- anlayışını yaradacaq imzalara ehtiyac var,
demiklərdir və onlar yalnız “60-cılar”dan həm də buna yalnız o gənc yazıçıların,
yazmırdılar, onların yaradıcılığı klassik şairlərin yox, “Söz azadlığı” dövrü Azər-
ədəbiyyatımızı, folkloru, dünya ədəbiyya- baycan ədəbi prosesinin ehtiyacı var.
tını da ehtiva edirdi, onların arasında dil-
Mənim bu dediklərimdən belə çıxma-
çilər, türkoloqlar var idi və “60-cılar”ın sın ki, yaşlı nəsil nümayəndələrinin gənc-
özünüifadələri, dediyim kimi, onlar üçün lər haqqında yazmağına ehtiyac yoxdur

də doğma və məhrəm idi, məncə, hətta – belə bir nəticə kökündən yanlış olar,

yaradıcı bir stimul rolu oynayırdı. söhbət ədəbi nəsillərin həm bədiiyyatda,

Ədəbiyyat, aydın məsələdir, fərdi ha- həm də tənqiddə bir-birini əvəz etməsin-

disədir, heç bir ədəbi nəsil kollektiv şəkil- dən gedir; söhbət nəsillərin bir-birini da-

də roman, yaxud şeir yazmır, söhbət ümu- ha yaxından hiss etməsindən gedir. Klas-

mi ədəbi prinsiplərdən gedir, hətta deyər- sik misal: Belinski Puşkindən bir az böyük,

dim ki, yeni bədii-estetik və ədəbi-nəzəri Qoqol və Lermontovla təxminən yaşıd idi

manifestdən gedir və həmin tənqidçilər və məhz Belinski Puşkini də, Qoqolu, Ler-