Page 234 - 2017-4

görməmək obyektiv mənzərənin yaran- lum məqaləsində “Vaqif”i “Azərbaycan və-

masını mümkünsüz edir. tənpərvərliyinə rəvac verən pyes” adlan-

Bəli, Səməd Vurğun mənfur “26-lar”a dırır.

həsr olunmuş poema yazıb, ancaq o, ya- Yaxşı nümunədir.

randığı dövrün kontekstində böyük və- Bəyəm “Söz azadlığı” odur ki, bir tə-

tənpərvərlik amalının və hissiyyatının ifa- rəfi görməyəsən, yaxud da özünü görməz-

dəsi olan “Azərbaycan” şeirini də yazıb liyə vurasan və yalnız o biri tərəf (“26-

ki, bu günün özündə də az qala xalqın lar”, Stalin haqqında şeirlər və s.) haq-

himni kimi səslənir (sonralar şeirdə bəzi qında yazasan, yalnız bunları qabarda-

dəyişikliklər edilməzdən əvvəl də belə san? Qan Turalı da yaxşı yazır ki, heç

olub). Mən 1979-cu ildə Əziz Nesinin də- “Stalin Səməd Vurğun qədər tənqid olun-

vəti ilə ilk dəfə Türkiyəyə gedəndə və sol- mur”. (“Ədəbiyyat qəzeti”, 5 avqust 2017.)
çu qələm sahibləri bu şeiri eşidəndə: “Ca-
Səməd Vurğunun “Azərbaycan” şeiri
nım, bu nə millətçi bir şeir!.. Bunu kom- zamanın (dəyişən epoxaların!) sınağın-
munistmi yazıb?” – deyə heyrət edirdilər. dan çıxıb, ancaq misal üçün, “Klim Voro-
Bəli, “Xanlar” pyesində jandarmlar şilova” şeiri bu sınaqdan heç vəchlə çıxa
234 azərbaycanlı anadan (Xanların anasın- bilməyib və yəqin ki, yalnız əbədi “sənət-
dan) Kobanın (Stalinin) gizləndiyi yeri so-
2017 ruşanda ana sinəsini irəli verərək: “Yarın kar və dövrü” acısının nümunəsi kimi
mütəxəssisləri maraqlandıracaq. Bu isə
ürəyimi, ürəyimdədir!..” – deyir və bu, hə-
elçin. Söz azadlığı tənqidimizə nə verib? qiqətdən uzaq, təmtəraqlı və ən başlıcası o deyən sözdür ki, sənətkardan (indiki
isə süni bir cavabdır. Ancaq Səməd Vur- halda Səməd Vurğundan və onun qələm-
ğun “Vaqif”i də yazıb ki, qorxunc 1937-ci daşlarından), eləcə də sənətlə bağlı ha-
ildə Azərbaycan səhnəsindən Qacarın o disələrdən (indiki halda 37-ci il hadisələ-
dövr üçün tamam assosiativ (fars dili – rindən, yazıçılar arasındakı “ifşaçılıqdan”)
rus dili) səslənən “Gərək fars dilində yaz- yazanda dövrün spesifikasını, xarakterini
sın sənətkar” şərtinə (hökmünə!) cavab nəzərə almadan əldə edilən nəticə həm

olaraq: ideya-bədii, həm də mənəvi-psixoloji ba-

xımdan tam şəkildə aydın olmayacaq.

Azəri yurdunun1 oğluyam mən də, 70 illik Sovet tarixini yalnız qlobal ya-
Az-az uydururam yeri gələndə, lana (söyüşə!) çevirmək, eləcə də, qanlı-
qadalı hadisələrin, böyük insani faciələ-

– deyir. rin üzərindən adlayıb yalnız yaxşıları
Siz belə bir obyektivliyə də fikir verin: görmək Sovet İttifaqının nəhəngliyi boy-
Səməd Vurğun 1935-ci ildə yazdığı hə- da da bir yanlışlığa gətirib çıxarar, çünki
min “26-lar” poemasında Məmməd Əmin bu tarix 70 illik bir yolu düz xətlə yox, əy-

Rəsulzadəni nəinki tənqid, hətta təhqir ri-üyrü, kəskin qalxan və enən bir xətt bo-

edir, ancaq bu şəxsi təhqir də Rəsulzadə yu keçib, yaxşı ilə pis də, ayrı-ayrı dövrlər

obyektivliyinə təsir etmir və o, 1950-ci il- də bir-birini əvəz edib.

də ədəbiyyatımız haqqında yazdığı mə- Bu yerdə mən Sovet dövrünün filoloji

1 Əlyazma variantlarında “Bizim bu dağların” variantı da var, ancaq elə bu halda da mahiyyət dəyişmir.