Page 143 - 2017-4

Mənim incidilmiş, yenidən xiffət çək-
məyə başlayan düşüncəm əbəs yerə vaxt
itirdi və özünü bu qədər nifrət elədiyim tə- və kişi buna yalnız ciddi Hərəkət göstər-
xəyyülə, onun əbədi yol yoldaşı olan
ölümə satmağa başladı.
Fərq nədədir? Əgər xəstə, sentimen-
tal, fədakarlığa hazır təxəyyülün ölümdə
gizlənmək istəyi gecənin qaranlığında təd-
ricən boy göstərirsə, bunun ölüm kon-
sepsiyasından fərqi varmı? Romantik son-
luq adi ölümdən nə ilə fərqlənir? Sözlə
Hərəkətin vəhdəti doktrinasının bütün qur-
tuluş imkanları insafsızcasına istisna edi-
lir. Beləliklə, ədibin və Hərəkətin xarakte- kanları xaricində olan qəhrəmanlıq aktı
ri ölümə – unudulmağa göstərilən uğur-
suz müqavimətdən başqa bir şey deyil.
Əgər bir fərq varsa, o da ölümün gözü-
nün içinə qorxmadan baxmağın şərəf an-
layışına daxil olub-olmamasındadır.
Ölümdə estetik gözəlliyin, yəni məhv olan
bədənin romantikasının, faciə elementi-
nin mövcudluğu məsələsi bu amillə bir-
başa bağlıdı.
Tale ədalətsizdi. İnsanlar doğulduqları
gündən bərabər olmurlar. Həyatda uğur
da hamının qismətinə düşmür. Kimi “gözəl
ölümlə” mükafatlandırmağı da eyni inad-
karlıqla tale özü müəyyənləşdirir. Lakin
zəmanəmizdə çox az adam buna əhə-
miyyət verir. Müasirlərimizdə qədim yu-
nanlardan fərqli olaraq, gözəl yaşamağa
və gözəl ölməyə can atmaq meyli yoxdu.
Niyə kişi ancaq faciəli şəkildə öləndə
gözəlliklə təmasa girir? Ona görə ki,
gündəlik həyatda cəmiyyət onun həmin
gözəlliyə yaxınlaşmağa cürət etməməsi-
nə сiddi nəzarət edir. Kişi bədəninin gözəl- tapmışdı ki, təxəyyül onları aşa bilməzdi.
liyi heyranlıq obyekti deyil, ona etinasız
yanaşırlar. Məsələn, kişidən hər zaman
tamaşaçının gözü qarşısında olmağı tə-
ləb edən aktyor sənəti cəmiyyətdə əsl
hörmətə sahib deyil. Gözəlliyə aid məsə-
lələrdə kişi ilə bağlı ciddi məhdudiyyətlər 143
var. Ona özünü ifadə etmək qadağandı 2017
məklə, deməli, yenə də öz ölümü ilə nail yukio Misima. Günəş və polad
ola bilər. Yalnız bu zaman kişinin gözəlli-
yi qəbul edilir və ancaq bu halda kişiyə
baxmaq (hərçənd, əslində, heç kim onun
ölümünü görmür) olar. Sözsüz ki, təyya-
rədəki kamikadzelərin ölümü gözəldi. Mə-
nəvi cəhətdən isə bu, lap cəlbedicidi. Ki-
şilərin əksəriyyəti üçün belə ölümdə nəsə
həddən artıq erotik gözəllik var...
Bu özünüifadə forması adi insanın im-
qismində çıxış eləyən vasitəçinin iştirakı
hesabına meydana gəlir. Sözlər o vasitə-
çiyə yaxınlaşmağa nə qədər səy göstər-
sə də (təyyarə işıq şüasına yetişə bilmə-
diyi kimi), bu, imkansızdı.
Amma indi mən qətiyyən gözəllik haq-
qında danışmıram. Bu mövzu həddən ar-
tıq dərin araşdırma tələb edir. Mən ən
müxtəlif anlayış və ideyalar arasında zən-
cirvari əlaqə qurmaq, onları fil sümüyündən
düzəldilmiş təsbeh dənələri kimi bir-bir
seçib ayırmaq və hər birinin rolunu müəy-
yənləşdirmək istəyirəm.
Beləliklə, özüm üçün kəşf elədim ki,
təxəyyüldə gizli ölüm mənbəyi var. Yekun
öz-özünə gəldi: öz hücumları ilə məni
uşaq yaşlarımdan əldən salan təxəyyülün
əleyhinə gecə-gündüz müdafiə qurmaq
lazım deyil, bu köhnə düşmənimdən əks-
zərbə üçün istifadə eləməliyəm. Amma
ədəbiyyatda bunu gerçəkləşdirmək gec
idi, çünki mənim tərifli üslubum elə divar-
lar ucaltmağa, çəpərlər çəkməyə imkan
Belə çıxırdı ki, zərbə vurmalısansa, o za-
man bunu boş sahədə, sənətin istehkam-
ları xaricində etməlisən. Məhz bu mülahi-
zə məni əvvəldən Hərəkətə sarı itələdi.