Page 139 - 2017-4
P. 139
n mənə elə gəlirdi ki, məqsədə çatmı- lazımsız bər-bəzək qatları yoxa çıxmış, 139
şam, bəzən isə belə olmadığını anlayır- əvəzində isə şişkin əzələlər əmələ gəl- 2017
dım. Amma bir şey şübhəsiz idi. Döyüş mişdi. Hərçənd keçmiş zamanlarda əzə-
zamanı əllərimi, ayaqlarımı, səsimi elə bil lələrin bu cür dolğunluğu cəsarətin və yukio Misima. Günəş və polad
içimdəki naməlum bir qüvvə idarə eləyirdi. gözəlliyin nişanəsi sayılırdı, amma mü-
asir sivilizasiya onlarsız da keçinə bilər.
Necə olur ki, adına əzələ deyilən ağır, Quru, sırf funksional üslub məni cəlb elə-
anlaşılmaz, sabit kütlə hərəkət zamanı ağ- mir.
lagəlməz dərəcədə coşa bilir. Hətta ruhi
gərginliyin ən yüksək həddə çatdığı vaxt- Tənha adada tək qalmış kimiydım.
larda belə, dayanmadan axan çaya bən- Təkcə bədənim yox, ədəbi üslubum da
zər düşüncənin təzə-tərliyini və aydınlığını tamam yalqız qalmışdı. Yazı üslubum hər
həmişə sevmişəm. Bununla belə, misəox- hansı təsiri rədd edirdi. Mərhəmət məni
şar ağılsızlığa gümüşü xatırladan ağılın daha çox cəlb eləməyə başlamışdı. İndi
təlimat verməsini anlayıram. Təkcə mən- köhnə samuray malikanəsinin ağacdan
də belə deyil, bu, insan intellektinə xas düzəldilmiş zəhmli dəhlizi (qışın zəif işı-
olan keyfiyyətdi. Hiddətin yaratdığı ağıl- ğında həmin dəhliz belə təsəvvür yara-
sızlığı məhz həmin gümüş haşiyə izah dırdı) gözəllik idealı kimi görünürdü. Bu-
eləyir. Yavaş-yavaş o qənaətə gəldim ki, nunla belə, mənim nəsrimin də buna bən-
düşüncəmin məntiqi təməlində durğun, zər keyfiyyətlərə malik olduğunu demək
həndəsi cəhətdən qüsursuz, fağır əzələlə- istəmirəm...
rimin gücü dayanır. Bəzən rəqibin qılıncı
qalxanıma deyil, çılpaq bədənimə zərbə Təbii ki, üslubum dövrün yeni cərə-
endirəndə dəhşətli ağrı hiss eləyirdim və yanları ilə getdikcə daha çox ziddiyyət
onun öhdəsindən gəlmək cəhdlərim şüu- təşkil edirdi. Bu üslubda obrazların qarşı-
rumu yeni pilləyə yüksəldirdi. Amma elə ki qarşıya qoyulması bolluğu vardı, köhnə
boğulurdum, təngnəfəsliyin öhdəsindən dəbliydi, kübarlıqdan da xali deyildi, am-
gəlməyə qəzəb kömək edirdi... Belə an- ma istənilən şəraitdə, hətta özgələrin ya-
larda qarşımda məni uzun müddət öz ay- taq otağında addım-addım dolaşanda be-
dın şəfəqi ilə zinətləndirən işıqdan fərqli lə, şaxlığını qoruyub saxlayırdı. Mənim
bir Günəş görürdüm. Həmin yeni Günəş üslubum köhnə qulluqçular kimi həmişə
anlaşılmaz ehtirasların parıltısı ilə alışıb- sinəsini dik tuturdu. İkiqat əyilənlərə, don-
yanırdı; dərini yandırmırdı, amma çox qə- qar bellərə, dizini bükənlərə, Allah göstər-
ribə şəfəq saçırdı. Bu, ölüm Günəşi idi. məsin, ördək kimi yanını basa-basa yeri-
yənlərə dərin nifrət bəsləyirdi.
İntellekt üçün hətta adi işıqla təmas da
təhlükəlidi. İkinci Günəş isə özündə son Bilirdim, dünyada elə həqiqətlər var
dərəcə böyük təhlükə gizləyir. Məni hər ki, onları görə bilmək üçün çox əyilmək
şeydən çox özünə sevdirən məhz bu idi... lazımdı. O həqiqətləri axtarmağı başqa-
larının ixtiyarına buraxdım. Gizlicə həyat-
Soruşacaqsınız ki, bu müddətdə Sözlə la sənətin, ədəbi üslubun və etosun1 va-
münasibətlərim necəydi. Mən öz ədəbi hid birliyinə nail olmaq planları qururdum.
üslubumu əzələlərə bənzədərdim. Üslu- Əgər yazmaq tərzini əzələlərlə və ya əx-
bum çeviklik və müstəqillik əldə eləmiş, laq qaydaları ilə müqayisə eləsək, o za-
1 etos – “etika” sözündən əmələ gəlib, yunanca əxlaqın xarakteri, normaları deməkdir.
şam, bəzən isə belə olmadığını anlayır- əvəzində isə şişkin əzələlər əmələ gəl- 2017
dım. Amma bir şey şübhəsiz idi. Döyüş mişdi. Hərçənd keçmiş zamanlarda əzə-
zamanı əllərimi, ayaqlarımı, səsimi elə bil lələrin bu cür dolğunluğu cəsarətin və yukio Misima. Günəş və polad
içimdəki naməlum bir qüvvə idarə eləyirdi. gözəlliyin nişanəsi sayılırdı, amma mü-
asir sivilizasiya onlarsız da keçinə bilər.
Necə olur ki, adına əzələ deyilən ağır, Quru, sırf funksional üslub məni cəlb elə-
anlaşılmaz, sabit kütlə hərəkət zamanı ağ- mir.
lagəlməz dərəcədə coşa bilir. Hətta ruhi
gərginliyin ən yüksək həddə çatdığı vaxt- Tənha adada tək qalmış kimiydım.
larda belə, dayanmadan axan çaya bən- Təkcə bədənim yox, ədəbi üslubum da
zər düşüncənin təzə-tərliyini və aydınlığını tamam yalqız qalmışdı. Yazı üslubum hər
həmişə sevmişəm. Bununla belə, misəox- hansı təsiri rədd edirdi. Mərhəmət məni
şar ağılsızlığa gümüşü xatırladan ağılın daha çox cəlb eləməyə başlamışdı. İndi
təlimat verməsini anlayıram. Təkcə mən- köhnə samuray malikanəsinin ağacdan
də belə deyil, bu, insan intellektinə xas düzəldilmiş zəhmli dəhlizi (qışın zəif işı-
olan keyfiyyətdi. Hiddətin yaratdığı ağıl- ğında həmin dəhliz belə təsəvvür yara-
sızlığı məhz həmin gümüş haşiyə izah dırdı) gözəllik idealı kimi görünürdü. Bu-
eləyir. Yavaş-yavaş o qənaətə gəldim ki, nunla belə, mənim nəsrimin də buna bən-
düşüncəmin məntiqi təməlində durğun, zər keyfiyyətlərə malik olduğunu demək
həndəsi cəhətdən qüsursuz, fağır əzələlə- istəmirəm...
rimin gücü dayanır. Bəzən rəqibin qılıncı
qalxanıma deyil, çılpaq bədənimə zərbə Təbii ki, üslubum dövrün yeni cərə-
endirəndə dəhşətli ağrı hiss eləyirdim və yanları ilə getdikcə daha çox ziddiyyət
onun öhdəsindən gəlmək cəhdlərim şüu- təşkil edirdi. Bu üslubda obrazların qarşı-
rumu yeni pilləyə yüksəldirdi. Amma elə ki qarşıya qoyulması bolluğu vardı, köhnə
boğulurdum, təngnəfəsliyin öhdəsindən dəbliydi, kübarlıqdan da xali deyildi, am-
gəlməyə qəzəb kömək edirdi... Belə an- ma istənilən şəraitdə, hətta özgələrin ya-
larda qarşımda məni uzun müddət öz ay- taq otağında addım-addım dolaşanda be-
dın şəfəqi ilə zinətləndirən işıqdan fərqli lə, şaxlığını qoruyub saxlayırdı. Mənim
bir Günəş görürdüm. Həmin yeni Günəş üslubum köhnə qulluqçular kimi həmişə
anlaşılmaz ehtirasların parıltısı ilə alışıb- sinəsini dik tuturdu. İkiqat əyilənlərə, don-
yanırdı; dərini yandırmırdı, amma çox qə- qar bellərə, dizini bükənlərə, Allah göstər-
ribə şəfəq saçırdı. Bu, ölüm Günəşi idi. məsin, ördək kimi yanını basa-basa yeri-
yənlərə dərin nifrət bəsləyirdi.
İntellekt üçün hətta adi işıqla təmas da
təhlükəlidi. İkinci Günəş isə özündə son Bilirdim, dünyada elə həqiqətlər var
dərəcə böyük təhlükə gizləyir. Məni hər ki, onları görə bilmək üçün çox əyilmək
şeydən çox özünə sevdirən məhz bu idi... lazımdı. O həqiqətləri axtarmağı başqa-
larının ixtiyarına buraxdım. Gizlicə həyat-
Soruşacaqsınız ki, bu müddətdə Sözlə la sənətin, ədəbi üslubun və etosun1 va-
münasibətlərim necəydi. Mən öz ədəbi hid birliyinə nail olmaq planları qururdum.
üslubumu əzələlərə bənzədərdim. Üslu- Əgər yazmaq tərzini əzələlərlə və ya əx-
bum çeviklik və müstəqillik əldə eləmiş, laq qaydaları ilə müqayisə eləsək, o za-
1 etos – “etika” sözündən əmələ gəlib, yunanca əxlaqın xarakteri, normaları deməkdir.
