Page 76 - 2017-3

Herr Ribbentropun gəlişi bir saat son- ri bir dəfə də olsun herr Ribbentropun

raya gözlənildiyindən zati-aliləri qonağa qarmağına keçməyiblər, sanki lord Dar-

evə baxmağı təklif etdi – bu üsul həyə- linqtondan savayı heç kim onu nəcib centl-

can keçirən qonaqların sakitləşməsinə men kimi öz evində qəbul eləyib, onunla

çox kömək eləmişdi. Öz işlərimlə bağlı o işgüzar münasibət yaratmayıb. Həqiqət

yana, bu yana gedəndə evin müxtəlif tə- isə odur ki, otuzuncu illərdə herr Ribbent-

rəflərindən yalnız lord Qalifaksın qarşı- ropu ən mötəbər evlərdə hörmətli, hətta

dakı görüşlə bağlı gileyi, lord Darlinqto- cazibədar adam hesab edirdilər. Yadıma

nun isə onu əbəs yerə fikrindən daşındır- gəlir, təxminən 1936–1937-ci illərdə gə-

mağa çalışdığı qulağıma çatırdı. Sonra lən xidmətçilərin lakey otağında elədiyi

lord Qalifaksın vəcdlə dediyi sözləri eşit- söhbətlər “cənab alman səfirinin” ətrafın-

dim: da fırlanırdı və bu söhbətlərdən məlum

– İlahi, Darlinqton, sizin gümüş qab- olurdu ki, bizim ölkənin bir çox məşhur

qacağınız nə möhtəşəmdi! xanımları və centlmenləri ona heyrandı-

Təbii ki, bunu eşitmək mənim üçün lar. Dediyim kimi, təəssüf doğuran odur

çox xoşdu, ancaq iki-üç gün sonra lord ki, həmin adamlar söhbət düşəndə məx-

76 Darlinqtonun dedikləri mənə lap ləzzət susən zati-alilərindən danışırlar. Әgər bu

elədi: adamların o vaxtlar tərtib etdiyi qonaqla-
2017 – Yeri gəlmişkən, Stivens, bizim gümüş rın iki-üç siyahısına göz gəzdirsəniz, on-

qab-qacaq lord Qalifaksda yaxşı təəssürat ların ikiüzlülüyünü açıq-aşkar görər və

yaradıb. Onun kefi dərhal düzəldi. əmin olardınız ki, herr Ribbentrop həmi-

Zati-aliləri mənə məhz belə dedi. O şə onların evinə nahara dəvət olunub,

sözlər hələ də qulaqlarımda səslənir. Ona çox vaxt da fəxri qonaq qismində.

görə güman edirəm, gümüş qab-qacağın Lord Darlinqtonun o illərdə Almaniya-

vəziyyəti həmin axşam lord Qalifaksla ya bir neçə səfərində nasistlərin qonaq-

herr Ribbentrop arasındakı münasibətin pərvərliyindən istifadə edib, guya özünə

Kazuo İsiquro. O günlərdən qalanlar yumşalmasında hiss olunmayan, ancaq qeyri-adi nələrsə rəva gördüyünü həmin

mühüm rol oynamışdı və bu yalnız mə- şəxslərin yenə o tonda necə müzakirə et-

nim təxəyyülümün məhsulu deyil. diyini indi də eşitmək olur. Deyək ki,

Burada, yəqin, herr Ribbentropla bağlı “Tayms” almanlar tərəfindən Nürinberq

bir neçə söz demək yerinə düşər. Aydın- yığıncağı zamanı təşkil edilən, ən azın-

dır ki, bu gün hamı herr Ribbentropu ya- dan, bir banketə dəvət olunanların siya-

lançı sayır; onun illər ərzində Hitlerin hə- hısını çap etsəydi, onlar hökm verməyə

qiqi məqsədlərini İngiltərədən mümkün belə tələsməzdilər. Әslində, alman rəh-

qədər çox gizlətməyə çalışdığını və bizim bərlərinin qonaqpərvərliyindən İngiltərə-

ölkədə yeganə vəzifəsinin ictimai rəyi al- nin ən nüfuzlu, ən hörmətli centlmenləri

datmaq üçün kampaniya təşkil etmək ol- istifadə edirdilər və başımla cavabdehəm

duğunu düşünürlər. Dediyim kimi, hamı ki, onların böyük əksəriyyəti Almaniya-

bu rəydədir və mənim burada başqa fikir dan qayıdanda kim tərəfindən qəbul edil-

söyləmək məqsədim yoxdur. Buna bax- dikləri barədə həvəslə danışıb, haqqında

mayaraq, başqalarının bu cür düşündü- təriflər yağdırır, heyranlıqlarını bildirirdi-

yünü eşitmək təəssüf doğurur, sanki özlə- lər. Lord Darlinqtonun məlum düşmənlər-