Page 23 - "Xəzər"
P. 23
likdә saysız-hesabsız әzablardan canını sonra lap zülmә düşdü; kimsәsiz kimi gecә- 23
qurtardı! Bizi tәrk elәyәndә heç on yaşı gündüz ağlayıb zığıldayırdı, onsuz da 2015
olmazdı – nә qәdәr әziyyәt çәkdiyini dözümsüz olan anamın hövsәlәsi
düşünәndә bu yaş azdı, ancaq ayağa qalmadığından, aylarla yerdә sürünürdü, nә Kamilo Xose Sela. Paskual Duartenin ailәsi
qalxıb danışmaq üçün kifayәtdi, di gәl heç atsalar onu yeyirdi vә elә çirk basmışdı ki,
birini dadmaq ona qismәt olmadı: yazıq lap çimmәklә mәnim dә aram olmasa (niyә
uşaqlıqdan suilanı kimi sürünürdü, siçovul yalan danışım?), ondan iyrәnmәyә
kimi ciyildiyirdi vә görüb-götürdüyü vur-tut başlamışdım. Gözünә, üzr istәyirәm, donuz
bunlar oldu. Lap әvvәldәn başa düşdük ki, sataşanda – bizim әyalәtdә isә donuz nә
zavallı gic doğulub, gic dә ölәcәk. İlk dişi qәdәr desәndi, – qardaşım hürkürdü,
ancaq yaş yarımında çıxmışdı, elә dә hәmişәkindәn bәrk qışqırırdı, tez hardasa
әyriydi ki, senyora Enqrasiya (o neçә dәfә gizlәnmәk istәyirdi, üz-gözündәn elә qorxu
bizim xilaskar mәlәyimiz olmuşdu!) onu ciyә yağırdı ki, şeytanın özü belә hәmin anda
ilә çәkәsi oldu, yoxsa dilini deşәcәkdi. Elә ona yaxın düşmәzdi. Yadımdadı, bazar
hәmin günlәrdә, bәlkә dә çәkilәn dişindәn günü belә tutmalarının birindә, atamın
Mario bolluca qan udduğuna görә, üzr ölümündәn sonra bizim evә işğal etdiyi
istәyirәm, dalını dәmrova oxşar sәpgi әrazi kimi gәlәn senyor Rafaelin üstünә
bürüdü, sızanağın çirki sidiyә atıldı; qocanın ayağından dişlәmәkdәn
qarışdığından, yanının bütün dәrisi soyuldu; savayı yazığın ağlına başqa şey gәlә
ağrıyan yerinә sirkә vә duz qoyub müalicә bilmәzdi vә tәki bunu heç vaxt elәmәyәydi,
elәyәndә, elә zar-zar ağlayırdı ki, әn çünki senyor Rafael o biri ayağıyla
daşürәkli adam da mütәәssir olardı. Sonra qulağındakı yara yerinә elә vurdu ki, Mario
onun hәyatında bir müddәt sakitlik dövrü ölü kimi yerә düşdü vә yaradan su gәlәndә
oldu; kәmağıl uşaq butulkalarla oynayırdı fikirlәşdim ki, qanı qurtarıb; qoca kaftar
(butulkalar onun diqqәtini xüsusilә cәlb qәhrәmanlıq edibmiş kimi, qәhqәhә çәkdi.
elәyirdi), sәhhәtinә görә uzatdıqları ağılda, Hәmin gündәn ona elә nifrәt elәdim, and
ya giriş qapısının ağzında özünü günә içirәm, Tanrı onu mәndәn uzaq tutmasaydı,
verirdi, belәcә özü üçün yaşayırdı – hәrdәn elә ilk fürsәtdә onu vurardım.
yaxşı, hәrdәn pis, hәr halda, әvvәllәr
olduğundan dinc idi, o vaxta qәdәr ki, – özü Körpә ağzıüstә düşmüşdü, anam isә –
axtarmamışdı, istәmәmişdi, heç kimә mane sizi inandırım ki, onun necә әclaf olduğunu
olmamışdı, Tanrı yolunu azmamışdı, – dörd görәndә qorxdum, – uşağı yerdәn qaldırmaq
yaşında taleyi üzünә gülmәdi: hәr iki bir yana, üstәlik, Rafaelә qoşulub gülürdü;
qulağını, üzr istәyirәm, donuz yedi. Aptekçi Tanrı şahiddi, mәn onu qaldırmaq istәdim,
don Raymundo yarasına sarımtıl dәrman ancaq özümü saxladım... Əgәr senyor
tozu – kseroform sәpdi vә bu saralmış, Rafael mәni ağlağan adlandırsaydı, Tanrı
qulaqsız uşağa baxanda adamı hirs haqqı, anamın yanındaca mitilinә çırpardım!
boğurdu; bazar günlәri qonşular tәskinlik
üçün ona peçenye, badam, yağa qoyulmuş Fikrimi dağıtmaq üçün kәndә çıxanda, o
zeytun, ya bir tikә hisә verilmiş sosis vaxt bizimlә yaşayan bacıma rast gәldim; nә
gәtirirdilәr... Zavallı Mario, bu xırda baş verdiyini ona danışarkәn, gözündә elә
sovqatlara görә qara gözlәriylә onlara necә nifrәt gördüm ki, qeyri-ixtiyari fikirlәşdim:
dә minnәtdarlıq elәyirdi! Əvvәllәr dә hәyatı ondan tәhlükәli düşmәn çıxardı; nәyә
bir hәyat deyildi, üzr istәyirәm, donuzdan görәsә yadıma Ədabazı saldı vә bacımın nә
vaxtsa ona belә baxacağını düşünüb,
özlüyümdә güldüm.
qurtardı! Bizi tәrk elәyәndә heç on yaşı gündüz ağlayıb zığıldayırdı, onsuz da 2015
olmazdı – nә qәdәr әziyyәt çәkdiyini dözümsüz olan anamın hövsәlәsi
düşünәndә bu yaş azdı, ancaq ayağa qalmadığından, aylarla yerdә sürünürdü, nә Kamilo Xose Sela. Paskual Duartenin ailәsi
qalxıb danışmaq üçün kifayәtdi, di gәl heç atsalar onu yeyirdi vә elә çirk basmışdı ki,
birini dadmaq ona qismәt olmadı: yazıq lap çimmәklә mәnim dә aram olmasa (niyә
uşaqlıqdan suilanı kimi sürünürdü, siçovul yalan danışım?), ondan iyrәnmәyә
kimi ciyildiyirdi vә görüb-götürdüyü vur-tut başlamışdım. Gözünә, üzr istәyirәm, donuz
bunlar oldu. Lap әvvәldәn başa düşdük ki, sataşanda – bizim әyalәtdә isә donuz nә
zavallı gic doğulub, gic dә ölәcәk. İlk dişi qәdәr desәndi, – qardaşım hürkürdü,
ancaq yaş yarımında çıxmışdı, elә dә hәmişәkindәn bәrk qışqırırdı, tez hardasa
әyriydi ki, senyora Enqrasiya (o neçә dәfә gizlәnmәk istәyirdi, üz-gözündәn elә qorxu
bizim xilaskar mәlәyimiz olmuşdu!) onu ciyә yağırdı ki, şeytanın özü belә hәmin anda
ilә çәkәsi oldu, yoxsa dilini deşәcәkdi. Elә ona yaxın düşmәzdi. Yadımdadı, bazar
hәmin günlәrdә, bәlkә dә çәkilәn dişindәn günü belә tutmalarının birindә, atamın
Mario bolluca qan udduğuna görә, üzr ölümündәn sonra bizim evә işğal etdiyi
istәyirәm, dalını dәmrova oxşar sәpgi әrazi kimi gәlәn senyor Rafaelin üstünә
bürüdü, sızanağın çirki sidiyә atıldı; qocanın ayağından dişlәmәkdәn
qarışdığından, yanının bütün dәrisi soyuldu; savayı yazığın ağlına başqa şey gәlә
ağrıyan yerinә sirkә vә duz qoyub müalicә bilmәzdi vә tәki bunu heç vaxt elәmәyәydi,
elәyәndә, elә zar-zar ağlayırdı ki, әn çünki senyor Rafael o biri ayağıyla
daşürәkli adam da mütәәssir olardı. Sonra qulağındakı yara yerinә elә vurdu ki, Mario
onun hәyatında bir müddәt sakitlik dövrü ölü kimi yerә düşdü vә yaradan su gәlәndә
oldu; kәmağıl uşaq butulkalarla oynayırdı fikirlәşdim ki, qanı qurtarıb; qoca kaftar
(butulkalar onun diqqәtini xüsusilә cәlb qәhrәmanlıq edibmiş kimi, qәhqәhә çәkdi.
elәyirdi), sәhhәtinә görә uzatdıqları ağılda, Hәmin gündәn ona elә nifrәt elәdim, and
ya giriş qapısının ağzında özünü günә içirәm, Tanrı onu mәndәn uzaq tutmasaydı,
verirdi, belәcә özü üçün yaşayırdı – hәrdәn elә ilk fürsәtdә onu vurardım.
yaxşı, hәrdәn pis, hәr halda, әvvәllәr
olduğundan dinc idi, o vaxta qәdәr ki, – özü Körpә ağzıüstә düşmüşdü, anam isә –
axtarmamışdı, istәmәmişdi, heç kimә mane sizi inandırım ki, onun necә әclaf olduğunu
olmamışdı, Tanrı yolunu azmamışdı, – dörd görәndә qorxdum, – uşağı yerdәn qaldırmaq
yaşında taleyi üzünә gülmәdi: hәr iki bir yana, üstәlik, Rafaelә qoşulub gülürdü;
qulağını, üzr istәyirәm, donuz yedi. Aptekçi Tanrı şahiddi, mәn onu qaldırmaq istәdim,
don Raymundo yarasına sarımtıl dәrman ancaq özümü saxladım... Əgәr senyor
tozu – kseroform sәpdi vә bu saralmış, Rafael mәni ağlağan adlandırsaydı, Tanrı
qulaqsız uşağa baxanda adamı hirs haqqı, anamın yanındaca mitilinә çırpardım!
boğurdu; bazar günlәri qonşular tәskinlik
üçün ona peçenye, badam, yağa qoyulmuş Fikrimi dağıtmaq üçün kәndә çıxanda, o
zeytun, ya bir tikә hisә verilmiş sosis vaxt bizimlә yaşayan bacıma rast gәldim; nә
gәtirirdilәr... Zavallı Mario, bu xırda baş verdiyini ona danışarkәn, gözündә elә
sovqatlara görә qara gözlәriylә onlara necә nifrәt gördüm ki, qeyri-ixtiyari fikirlәşdim:
dә minnәtdarlıq elәyirdi! Əvvәllәr dә hәyatı ondan tәhlükәli düşmәn çıxardı; nәyә
bir hәyat deyildi, üzr istәyirәm, donuzdan görәsә yadıma Ədabazı saldı vә bacımın nә
vaxtsa ona belә baxacağını düşünüb,
özlüyümdә güldüm.
