Page 19 - "Xəzər"
P. 19
әrәm ki, bu dәfә ondan elә dә zәhlәm Bütün uşaqların eyni cür olduğu vaxt 19
getmәdi: dәrisi ağarmışdı, gözlәri hәlә ötüb-keçdi. Rosario böyüdü – artıq әrlik 2015
açılmamışdı, ancaq, deyirdin, bu saat qızdı; göz qoyanda onun zirәk kәrtәnkәlә
kirpiklәrini qaldıracaq, әllәri dә pilә kimi olduğunu sezirdik. Allah beyini işlәtmәk Kamilo Xose Sela. Paskual Duartenin ailәsi
olmuşdu. Senyora Enqrasiya – necә olsa üçün versә dә, ailәdә heç kim onu qәtiyyәn
da, çәtinlikdә hәmişә әl tuturdu – onu qurdalamadı; bir dә gördük qız evdә
rozmarin cövhәriylә tәrtәmiz sildi, çirkli çariçaya çevrilib, biz dә qarşısında tir-tir
әskilәri yumaq üçün kәnara qoyub, nisbәtәn әsirik. Əgәr әvvәldәn yaxşıya can atsaydı,
tәmizlәriylә yenidәn bәlәdi vә rahatlanan ondan nәsә çıxardı, ancaq Allah bizlәrin
körpә elә möhkәm yuxuya getdi ki, evdә xeyirli bir şeyә hәvәs göstәrmәsini istәmәdi
çağa olduğu heç kimin ağlına gәlmәzdi. vә bacım öz ağlını başqa şeylәrә yönәltdi.
Atam yeşiyin yanında yerdәn oturub, Onun axmaq olmadığı tez üzә çıxdı, ancaq
saatlarla qızına baxırdı – elә bil aşiq olub, kaş axmaq olaydı. Yaxşı işdәn başqa
senyora Enqrasiya deyirdi. Hәtta atamın әsl әlindәn hәr şey gәlirdi: qaraçı kimi cәld,
xasiyyәtini unudurdum. Sonra durub kәndin mәharәtlә oğurluq elәyirdi, çox erkәn içkiyә
içinә çıxırdı; bizim üçün gözlәnilmәz, qurşandı, qoca arvadın eşqbazlığında
özünün isә vәrdiş elәmәdiyi vaxtda vasitәçilik elәyirdi; onu düz yola çıxartmağa
qayıdırdı, yenә yeşiyin böyrünә çökürdü – vә ağıllı başını faydalı işә yönәltmәyә bir
elә mülayim, elә fağır görünürdü ki, onu adam tapılmadı, get-gedә özünü lap itirirdi
tanımayanlar, deyәrdi, qarşısındakı müqәd- vә günlәrin bir günü – onda on dörd yaşı
dәs Roxdu1. olardı, – çәkidә yüngül, qiymәtdә ağır nә
varsa, evdәn götürüb, Truxilyoya qaçaraq,
Bacım çox sısqa idi, – әgәr anamın Elviranın fahişәxanasına düzәldi. Onun
döşlәri boşdusa, gücü hardan olasıydı – bir qaçmasının bizim evdә necә qarşılandığını
neçә dәfә az qalmışdı ölsün. Atam bundan tәsәvvür elәyә bilәrsiniz: atam anamı
qüssәlәnirdi, dәrdini isә hәmişә çaxırla günahlandırırdı, anam atamı... Rosarionun
yüngüllәşdirirdi, ona görә anamla günümüz getmәsi әn çox atamın vәrdişlәrindә özünü
bir müddәt heç dә yaxşı keçmәdi vә daha büruzә verdi: bacım evdә yaşayanda, atam
betәrini görәnә qәdәr, bir vaxtlar bizә ağır çalışırdı onun gözünün qabağında dava
görünәn keçmişin hәsrәtini çәkdik. Adamlar salmasın, indi isә yerin, vaxtın fәrqi yox idi.
hәmişә belәdi – әlindәkini qorumur, itirәndә Maraqlıdı ki, kobudluqda vә tәrslikdә tayı-
dә ağlayırlar! Doğuşdan sonra zәiflәdiyin- bәrabәri olmayan atam tәkcә onu eşidirdi;
dәn anamın payına danlaq, mәnimsә Rosarionun bircә baxışı kifayәtdi ki, hirsi
payıma, әlinә keçәndәn keçәnә tәpik yatsın vә onun yanımızda olması bizi
düşürdü; bu tәpiklәrdәn, üzr istәyirәm, dәfәlәrlә şillә-yumruqdan xilas elәmişdi.
hәrdәn dalımdan qan gәlirdi, qabırğalarımın Zәif bir uşağın zorba kişini sakitlәşdirәcәyi
üstündә isә közәrmiş dәmir basılıbmış kimi kimin ağlına gәlәrdi!
lәkәlәr qalırdı.
O, Truxilyoda beş ay qala bildi, sonra
Qonşuların anama mәslәhәt gördüklәri yarımcan halda, qızdırma içindә evә
qırmızı çaxırla bişәn supdan yeyib qız qayıdıb, bir ilә yaxın yataqda yatdı.
yavaş-yavaş dirçәldi. Gec yerimәyә başlasa Qızdırma tәhlükәli xәstәlikdi, az qala onu
da, diribaş idi, – vaxt öz işini görürdü, – elә qәbrә aparacaqdı. Atamın tәkidiylә – әyyaş
tezcә danışmağa başladı ki, mәәttәl qaldıq.
1 Müqәddәs Rox – taundan qorumaqla mәşhurlaşan katolik müqәddәsi
getmәdi: dәrisi ağarmışdı, gözlәri hәlә ötüb-keçdi. Rosario böyüdü – artıq әrlik 2015
açılmamışdı, ancaq, deyirdin, bu saat qızdı; göz qoyanda onun zirәk kәrtәnkәlә
kirpiklәrini qaldıracaq, әllәri dә pilә kimi olduğunu sezirdik. Allah beyini işlәtmәk Kamilo Xose Sela. Paskual Duartenin ailәsi
olmuşdu. Senyora Enqrasiya – necә olsa üçün versә dә, ailәdә heç kim onu qәtiyyәn
da, çәtinlikdә hәmişә әl tuturdu – onu qurdalamadı; bir dә gördük qız evdә
rozmarin cövhәriylә tәrtәmiz sildi, çirkli çariçaya çevrilib, biz dә qarşısında tir-tir
әskilәri yumaq üçün kәnara qoyub, nisbәtәn әsirik. Əgәr әvvәldәn yaxşıya can atsaydı,
tәmizlәriylә yenidәn bәlәdi vә rahatlanan ondan nәsә çıxardı, ancaq Allah bizlәrin
körpә elә möhkәm yuxuya getdi ki, evdә xeyirli bir şeyә hәvәs göstәrmәsini istәmәdi
çağa olduğu heç kimin ağlına gәlmәzdi. vә bacım öz ağlını başqa şeylәrә yönәltdi.
Atam yeşiyin yanında yerdәn oturub, Onun axmaq olmadığı tez üzә çıxdı, ancaq
saatlarla qızına baxırdı – elә bil aşiq olub, kaş axmaq olaydı. Yaxşı işdәn başqa
senyora Enqrasiya deyirdi. Hәtta atamın әsl әlindәn hәr şey gәlirdi: qaraçı kimi cәld,
xasiyyәtini unudurdum. Sonra durub kәndin mәharәtlә oğurluq elәyirdi, çox erkәn içkiyә
içinә çıxırdı; bizim üçün gözlәnilmәz, qurşandı, qoca arvadın eşqbazlığında
özünün isә vәrdiş elәmәdiyi vaxtda vasitәçilik elәyirdi; onu düz yola çıxartmağa
qayıdırdı, yenә yeşiyin böyrünә çökürdü – vә ağıllı başını faydalı işә yönәltmәyә bir
elә mülayim, elә fağır görünürdü ki, onu adam tapılmadı, get-gedә özünü lap itirirdi
tanımayanlar, deyәrdi, qarşısındakı müqәd- vә günlәrin bir günü – onda on dörd yaşı
dәs Roxdu1. olardı, – çәkidә yüngül, qiymәtdә ağır nә
varsa, evdәn götürüb, Truxilyoya qaçaraq,
Bacım çox sısqa idi, – әgәr anamın Elviranın fahişәxanasına düzәldi. Onun
döşlәri boşdusa, gücü hardan olasıydı – bir qaçmasının bizim evdә necә qarşılandığını
neçә dәfә az qalmışdı ölsün. Atam bundan tәsәvvür elәyә bilәrsiniz: atam anamı
qüssәlәnirdi, dәrdini isә hәmişә çaxırla günahlandırırdı, anam atamı... Rosarionun
yüngüllәşdirirdi, ona görә anamla günümüz getmәsi әn çox atamın vәrdişlәrindә özünü
bir müddәt heç dә yaxşı keçmәdi vә daha büruzә verdi: bacım evdә yaşayanda, atam
betәrini görәnә qәdәr, bir vaxtlar bizә ağır çalışırdı onun gözünün qabağında dava
görünәn keçmişin hәsrәtini çәkdik. Adamlar salmasın, indi isә yerin, vaxtın fәrqi yox idi.
hәmişә belәdi – әlindәkini qorumur, itirәndә Maraqlıdı ki, kobudluqda vә tәrslikdә tayı-
dә ağlayırlar! Doğuşdan sonra zәiflәdiyin- bәrabәri olmayan atam tәkcә onu eşidirdi;
dәn anamın payına danlaq, mәnimsә Rosarionun bircә baxışı kifayәtdi ki, hirsi
payıma, әlinә keçәndәn keçәnә tәpik yatsın vә onun yanımızda olması bizi
düşürdü; bu tәpiklәrdәn, üzr istәyirәm, dәfәlәrlә şillә-yumruqdan xilas elәmişdi.
hәrdәn dalımdan qan gәlirdi, qabırğalarımın Zәif bir uşağın zorba kişini sakitlәşdirәcәyi
üstündә isә közәrmiş dәmir basılıbmış kimi kimin ağlına gәlәrdi!
lәkәlәr qalırdı.
O, Truxilyoda beş ay qala bildi, sonra
Qonşuların anama mәslәhәt gördüklәri yarımcan halda, qızdırma içindә evә
qırmızı çaxırla bişәn supdan yeyib qız qayıdıb, bir ilә yaxın yataqda yatdı.
yavaş-yavaş dirçәldi. Gec yerimәyә başlasa Qızdırma tәhlükәli xәstәlikdi, az qala onu
da, diribaş idi, – vaxt öz işini görürdü, – elә qәbrә aparacaqdı. Atamın tәkidiylә – әyyaş
tezcә danışmağa başladı ki, mәәttәl qaldıq.
1 Müqәddәs Rox – taundan qorumaqla mәşhurlaşan katolik müqәddәsi
