Page 16 - "Xəzər"
P. 16
qaliya sәrhәdinә tәrәf – bataqlığa gedirdik, 2
heç vaxt da evә әliboş qayıtmırdıq. Geri Uşaqlıqdan o qәdәr dә xoş olmayan
qayıdanda it qabaqda qaçıb, mәni yolay- xatirәlәrim qalıb. Atam Esteban Duarte
rıcındakı alçaq kәtilә oxşayan yastı daşın Dinis portuqal idi, bu dağ kimi hündür, iri
yanında gözlәyirdi; hәmin daşı mehriban- adam mәn körpә olanda qırx yaşındaydı.
lıqla vә şübhәsiz, bәzi adamlardan daha Dәrisi gündәn qaralmışdı, qara lopa
çox xatırlayıram. Ortasında çökәyi varıydı; bığlarının ucları aşağı sallanmışdı. Deyilәnә
oturanda, mәni bağışlayın, dalım çökәyә görә, cavanlıqda bığını yuxarı bururmuş,
düşürdü vә elә rahat idi ki, durmağa ancaq hәbsxanada köpünü alandan sonra
hәvәsim gәlmirdi; silahı ayaqlarımın ölәnә qәdәr bığının ucları sallaq qalmışdı.
arasına qoyub, yolayrıcındakı hәmin daşın Mәn onun hörmәtini saxlayırdım, hәm dә
üstündә bir xeyli otururdum, fit çalırdım, bәrk qorxurdum, bacardıqca ondan uzaq
әtrafa göz gәzdirirdim, eşmә çәkirdim. durmağa çalışırdım; sәrt vә kobud adam idi,
Qancıq qarşımda şöngüyüb, başını yana qabağından danışanı xoşlamırdı, – mәn dә
әyәrәk, öz ağıllı qonur gözlәriylә mәnә işimi bildiyimdәn ehtiyatlı tәrpәnirdim. Yerli-
baxırdı; onunla danışırdım, o isә mәni yaxşı yersiz hirslәnәndә әlinә keçәnlә anamı vә
başa düşmәk istәyirmiş kimi, qulaqlarını mәni çırpırdı; anam da dinc durmayıb
16 şәklәyirdi; mәn susanda sıçrayıb cırcırama- cavab qaytarırdı, mәn isә balacaydım,
ların arxasınca qaçırdı, ya duruşunu taleyimә boyun әymәkdәn başqa çarәm
2015 dәyişirdi. Duranda hәmişә, özüm dә qalmırdı. Uşaqlıqda adamın bәdәni hәssas
bilmirәm niyә, xudahafizlәşmәk istәyirәm- olur!
Hәbsxanaya nә üstündә düşdüyünü nә
Kamilo Xose Sela. Paskual Duartenin ailәsi miş kimi, daşa tәrәf dönürdüm vә bir dәfә atamın özündәn, nә anamdan soruşmağa
mәnә elә gәldi, gedişimә kәdәrlәnib, ürәk elәmәmişdim; iti niyә hürdürәsәn?
özümü saxlaya bilmәdim, geri qayıdaraq Ancaq, әslindә, soruşmağa ehtiyac da
tәzәdәn oturdum. Tula qarşımda şöngüyüb, yoxdu, hәr şeyi tez-tәlәsik gәlib deyәn
gözünü mәnә dikmişdi; indi başa düşürәm adamlar (canıyananlar hәmişә tez tapılır,
ki, onun hәr şeyi bilmәk istәyәn, soyuq, xüsusilә dә әhalisi bu cür az olan yerlәrdә)
adamın canına işlәyәn gözlәri tövbә qәbul tapıldı. Atamı qaçaqmalçılıq üstündә
elәyәn keşişin gözünә oxşayırdı. Bәdәnimi tutmuşdular; görünür, bununla çoxdan
әsmәcә tutdu, elә bil bu titrәyiş әlim mәşğul olurmuş, su çanağı da gec-tez suda
vasitәsiylә canımdan çıxmağa çalışırdı. sınar vә necә ki, hәr işin bir zibili olur,
Eşmәm çoxdan sönmüşdü, әlimlә astaca dadandıqca әl çәkә bilmirsәn, günlәrin bir
sığalladığım tәklülәm dizlәrimin arasında günü, heç gözlәmәdiyi vaxtda – igidi
idi. Tula inadla gözünü mәndәn çәkmirdi, saymazyanalıq yıxar, – sәrhәdçilәr onu
elә bil ilk dәfә görürdü, ya indicә mәni izlәyib, yüklә yaxalayaraq hәbsxanaya
nәdәsә günahlandıracaqdı; onun baxış- basıblar. Bütün bunlar, güman ki, çox
larından qanım damarlarımda elә qaynadı әvvәllәr olmuşdu, çünki yadımda heç nә
ki, tәslim olacağım anın yaxınlaşdığını hiss qalmayıb; yәqin, hәlә dünyaya
elәdim; canım yanırdı, dәhşәtli dәrәcәdә gәlmәmişdim.
yanırdı vә heyvanın iti baxışları altında
gözlәrimi endirdim. Anam boydan babat olsa da, atam kimi
irigövdәli deyildi; uzun, arıq qadın idi,
Tüfәngi qaldırıb atәş açdım, doldurub sağlamlığıyla öyünә bilmәzdi, hәtta әksinә,
yenә atәş açdım. İtin qara vә qatı qanı sifәti limon kimi saralmış, ovurdları
yavaş-yavaş torpağa axdı.
heç vaxt da evә әliboş qayıtmırdıq. Geri Uşaqlıqdan o qәdәr dә xoş olmayan
qayıdanda it qabaqda qaçıb, mәni yolay- xatirәlәrim qalıb. Atam Esteban Duarte
rıcındakı alçaq kәtilә oxşayan yastı daşın Dinis portuqal idi, bu dağ kimi hündür, iri
yanında gözlәyirdi; hәmin daşı mehriban- adam mәn körpә olanda qırx yaşındaydı.
lıqla vә şübhәsiz, bәzi adamlardan daha Dәrisi gündәn qaralmışdı, qara lopa
çox xatırlayıram. Ortasında çökәyi varıydı; bığlarının ucları aşağı sallanmışdı. Deyilәnә
oturanda, mәni bağışlayın, dalım çökәyә görә, cavanlıqda bığını yuxarı bururmuş,
düşürdü vә elә rahat idi ki, durmağa ancaq hәbsxanada köpünü alandan sonra
hәvәsim gәlmirdi; silahı ayaqlarımın ölәnә qәdәr bığının ucları sallaq qalmışdı.
arasına qoyub, yolayrıcındakı hәmin daşın Mәn onun hörmәtini saxlayırdım, hәm dә
üstündә bir xeyli otururdum, fit çalırdım, bәrk qorxurdum, bacardıqca ondan uzaq
әtrafa göz gәzdirirdim, eşmә çәkirdim. durmağa çalışırdım; sәrt vә kobud adam idi,
Qancıq qarşımda şöngüyüb, başını yana qabağından danışanı xoşlamırdı, – mәn dә
әyәrәk, öz ağıllı qonur gözlәriylә mәnә işimi bildiyimdәn ehtiyatlı tәrpәnirdim. Yerli-
baxırdı; onunla danışırdım, o isә mәni yaxşı yersiz hirslәnәndә әlinә keçәnlә anamı vә
başa düşmәk istәyirmiş kimi, qulaqlarını mәni çırpırdı; anam da dinc durmayıb
16 şәklәyirdi; mәn susanda sıçrayıb cırcırama- cavab qaytarırdı, mәn isә balacaydım,
ların arxasınca qaçırdı, ya duruşunu taleyimә boyun әymәkdәn başqa çarәm
2015 dәyişirdi. Duranda hәmişә, özüm dә qalmırdı. Uşaqlıqda adamın bәdәni hәssas
bilmirәm niyә, xudahafizlәşmәk istәyirәm- olur!
Hәbsxanaya nә üstündә düşdüyünü nә
Kamilo Xose Sela. Paskual Duartenin ailәsi miş kimi, daşa tәrәf dönürdüm vә bir dәfә atamın özündәn, nә anamdan soruşmağa
mәnә elә gәldi, gedişimә kәdәrlәnib, ürәk elәmәmişdim; iti niyә hürdürәsәn?
özümü saxlaya bilmәdim, geri qayıdaraq Ancaq, әslindә, soruşmağa ehtiyac da
tәzәdәn oturdum. Tula qarşımda şöngüyüb, yoxdu, hәr şeyi tez-tәlәsik gәlib deyәn
gözünü mәnә dikmişdi; indi başa düşürәm adamlar (canıyananlar hәmişә tez tapılır,
ki, onun hәr şeyi bilmәk istәyәn, soyuq, xüsusilә dә әhalisi bu cür az olan yerlәrdә)
adamın canına işlәyәn gözlәri tövbә qәbul tapıldı. Atamı qaçaqmalçılıq üstündә
elәyәn keşişin gözünә oxşayırdı. Bәdәnimi tutmuşdular; görünür, bununla çoxdan
әsmәcә tutdu, elә bil bu titrәyiş әlim mәşğul olurmuş, su çanağı da gec-tez suda
vasitәsiylә canımdan çıxmağa çalışırdı. sınar vә necә ki, hәr işin bir zibili olur,
Eşmәm çoxdan sönmüşdü, әlimlә astaca dadandıqca әl çәkә bilmirsәn, günlәrin bir
sığalladığım tәklülәm dizlәrimin arasında günü, heç gözlәmәdiyi vaxtda – igidi
idi. Tula inadla gözünü mәndәn çәkmirdi, saymazyanalıq yıxar, – sәrhәdçilәr onu
elә bil ilk dәfә görürdü, ya indicә mәni izlәyib, yüklә yaxalayaraq hәbsxanaya
nәdәsә günahlandıracaqdı; onun baxış- basıblar. Bütün bunlar, güman ki, çox
larından qanım damarlarımda elә qaynadı әvvәllәr olmuşdu, çünki yadımda heç nә
ki, tәslim olacağım anın yaxınlaşdığını hiss qalmayıb; yәqin, hәlә dünyaya
elәdim; canım yanırdı, dәhşәtli dәrәcәdә gәlmәmişdim.
yanırdı vә heyvanın iti baxışları altında
gözlәrimi endirdim. Anam boydan babat olsa da, atam kimi
irigövdәli deyildi; uzun, arıq qadın idi,
Tüfәngi qaldırıb atәş açdım, doldurub sağlamlığıyla öyünә bilmәzdi, hәtta әksinә,
yenә atәş açdım. İtin qara vә qatı qanı sifәti limon kimi saralmış, ovurdları
yavaş-yavaş torpağa axdı.
