Page 39 - "Xəzər"
P. 39
slə təkrarlanan, nəqarətində şaqqanaqla sirayət etmədi, bu qəhqəhənin Aşenbaxa da 39
gülmək olan bu mahnını nə vaxtsa eşitdiyini təsiri duyulmurdu. Uşaqlara xas bu tərəddüdlü 2016
xatırlamırdı. Mahnının sözləri də, instrumental inamda adamın əl-qolunu boşaldan,
müşayiət də susurdu və bütün nəqarət ritmik, mütiləşdirən elə bir nəsnə vardı ki, ağsaç kişi Tomas Mann. Venesiyada ölüm
elə burdaca, yerindəcə təşkil olunmasına lap əlləriylə üzünü örtmək istəyirdi. Özü də
rəğmən, çox təbii səslənən xorla gülüşdən Tadzio qeyri-iradi qəddini dikəldib nəfəs alanda,
ibarət idi. Amma bu gülüş hamıdan yaxşı elə Aşenbaxa elə gəldi ki, oğlan sinəsində bir
istedadlı solistin özündə alınırdı – bunu əsl sıxıntı hiss edir. “O zəifdir və yəqin ki,
gülüşdən qəti ayıra bilməzdin. İndi, onunla qocalanadək yaşamayacaq”, – deyə, Aşenbax
“təmiz publika” arasında məsafə təzədən hisslərindən məst olmuş adamlara xas
bərqərar olandan sonra, aktyorun şənliyi, mey- dəqiqliklə yenə fikirləşdi, həyəcan və sonsuz
dan sulamağı yenə qayıtmışdı və terrasa məmnuniyyət hissi qəlbini doldurdu.
ünvanladığı sırtıq gülüşü həqiqətən kinayəli,
hamını ələ salan bir qəhqəhə kimi çıxırdı. Bu arada venesiyalılar tamaşalarını bitirib,
Adama elə gəlirdi ki, dəqiq tələffüz etdiyi, getməyə hazırlaşırdılar. Onları alqışlarla yola
yarımçıq saxlamaq mümkün olmayan hər salırdılar və gitaraçı sağollaşarkən, publikanı
bəndin sonunda gülməkdən boğulurdu. İçini bir daha əyləndirmək fürsətindən vaz keçmədi.
çəkir, səsi qırılır, çiyinləri silkələnir, lazımi Çəkmələrini bir-birinə vurmasına, havayla
anda qırtlağından bir partlayış kimi, qarşı- yolladığı öpüşlərinə hamı güldüyü üçün, o,
sıalınmaz bir qəhqəhə çıxırdı – o qədər təbii indi ikiqat səy göstərirdi. Yoldaşları bağdan
ki, ətrafda hamını yoluxdurur, bir an içində çıxanda, o dal-dala gedib, özünü elə göstərdi
terrasda səbəbsiz və mənasız bir şadyanalıq ki, guya işıq dirəyiylə toqquşdu və dəhşətli
baş qaldırırdı. Bu da müğənninin çılğınlığını ağrıdan ikiqat olubmuş kimi, əyilərək dar-
sanki ikiqat artırırdı. Onun dizləri qatlanır, vazadan sivişib çıxdı. Orda isə, bəxtsiz
əliylə yanlarını döyəcləyir, böyründən tuturdu. komediyaçı maskasını üzündən bir anda atdı,
Əsim-əsim əsir, artıq gülmür – anqırır, yer qəddini düzəldib, irəli yürüdü, terrasdakı qonaq-
üzündə gülən cənablardan komik heç nə yox lara dil göstərib, qaranlıqda gözdən itdi.
imiş kimi, barmağıyla yuxarıya işarə edərək, Tamaşaçılar dağıldı; Tadzio artıq çoxdan
dəridən-qabıqdan çıxırdı və tezliklə həm ballüstradanın yanında deyildi. Aşenbax isə
bağçada, həm terrasda ofisiantlardan, liftçilərə ofisiantları təəccübləndirərək hələ bir xeyli
kimi hamı gülməkdən ölürdü. yerindən tərpənmədi, masasının dalında tək-
tənha oturub, nar şirəsi sümürdü. Gecə keçir,
Aşenbax artıq kreslosunun söykənəcəyinə vaxt ötürdü. Onun valideynlərinin evində çox
yayılıb oturmamışdı, özünümüdafiəyə, ya da illər qabaq qum saatı vardı, – indi qarşısında
aradan çıxmağa hazırlaşırmış kimi, gərgin idi. yenə bu balaca və çox böyük anlam kəsb
Lakin aşağıdan eşidilən qəhqəhə, xəstəxana edən şüşə qabı görürdü. Çox səssiz, nazik
qoxusu və istəklisinin yaxınlığı onun üçün şırnaqla axan, qırmızımtıl pas rənginə
beynini dumanlandıran, labüd bir heyranlığa boyanmış qum, dar boğazdan keçirdi və yuxarı
dönmüşdü. Ümumi canlanma və qarışıqlıqda hissədə bitənə yaxın, orda xırda bir burulğan
özündə Tadzioya baxmaq cəsarəti tapdı və əmələ gəlirdi.
bunu edərkən fikir verdi ki, istəklisi onun
baxışına cavab verdi, amma sanki davranışına, İnadkar adam artıq ertəsi gün ətrafındakı
üzündəki ifadəyə həmahəng olaraq, yenə aləm haqda tam həqiqəti öyrənmək üçün
özünü ciddi apardı; ümumi əhvali-ruhiyyə ona daha bir səy göstərdi və onun cəhdi bu dəfə
tam uğurlu alındı. O, Müqəddəs Mark
gülmək olan bu mahnını nə vaxtsa eşitdiyini təsiri duyulmurdu. Uşaqlara xas bu tərəddüdlü 2016
xatırlamırdı. Mahnının sözləri də, instrumental inamda adamın əl-qolunu boşaldan,
müşayiət də susurdu və bütün nəqarət ritmik, mütiləşdirən elə bir nəsnə vardı ki, ağsaç kişi Tomas Mann. Venesiyada ölüm
elə burdaca, yerindəcə təşkil olunmasına lap əlləriylə üzünü örtmək istəyirdi. Özü də
rəğmən, çox təbii səslənən xorla gülüşdən Tadzio qeyri-iradi qəddini dikəldib nəfəs alanda,
ibarət idi. Amma bu gülüş hamıdan yaxşı elə Aşenbaxa elə gəldi ki, oğlan sinəsində bir
istedadlı solistin özündə alınırdı – bunu əsl sıxıntı hiss edir. “O zəifdir və yəqin ki,
gülüşdən qəti ayıra bilməzdin. İndi, onunla qocalanadək yaşamayacaq”, – deyə, Aşenbax
“təmiz publika” arasında məsafə təzədən hisslərindən məst olmuş adamlara xas
bərqərar olandan sonra, aktyorun şənliyi, mey- dəqiqliklə yenə fikirləşdi, həyəcan və sonsuz
dan sulamağı yenə qayıtmışdı və terrasa məmnuniyyət hissi qəlbini doldurdu.
ünvanladığı sırtıq gülüşü həqiqətən kinayəli,
hamını ələ salan bir qəhqəhə kimi çıxırdı. Bu arada venesiyalılar tamaşalarını bitirib,
Adama elə gəlirdi ki, dəqiq tələffüz etdiyi, getməyə hazırlaşırdılar. Onları alqışlarla yola
yarımçıq saxlamaq mümkün olmayan hər salırdılar və gitaraçı sağollaşarkən, publikanı
bəndin sonunda gülməkdən boğulurdu. İçini bir daha əyləndirmək fürsətindən vaz keçmədi.
çəkir, səsi qırılır, çiyinləri silkələnir, lazımi Çəkmələrini bir-birinə vurmasına, havayla
anda qırtlağından bir partlayış kimi, qarşı- yolladığı öpüşlərinə hamı güldüyü üçün, o,
sıalınmaz bir qəhqəhə çıxırdı – o qədər təbii indi ikiqat səy göstərirdi. Yoldaşları bağdan
ki, ətrafda hamını yoluxdurur, bir an içində çıxanda, o dal-dala gedib, özünü elə göstərdi
terrasda səbəbsiz və mənasız bir şadyanalıq ki, guya işıq dirəyiylə toqquşdu və dəhşətli
baş qaldırırdı. Bu da müğənninin çılğınlığını ağrıdan ikiqat olubmuş kimi, əyilərək dar-
sanki ikiqat artırırdı. Onun dizləri qatlanır, vazadan sivişib çıxdı. Orda isə, bəxtsiz
əliylə yanlarını döyəcləyir, böyründən tuturdu. komediyaçı maskasını üzündən bir anda atdı,
Əsim-əsim əsir, artıq gülmür – anqırır, yer qəddini düzəldib, irəli yürüdü, terrasdakı qonaq-
üzündə gülən cənablardan komik heç nə yox lara dil göstərib, qaranlıqda gözdən itdi.
imiş kimi, barmağıyla yuxarıya işarə edərək, Tamaşaçılar dağıldı; Tadzio artıq çoxdan
dəridən-qabıqdan çıxırdı və tezliklə həm ballüstradanın yanında deyildi. Aşenbax isə
bağçada, həm terrasda ofisiantlardan, liftçilərə ofisiantları təəccübləndirərək hələ bir xeyli
kimi hamı gülməkdən ölürdü. yerindən tərpənmədi, masasının dalında tək-
tənha oturub, nar şirəsi sümürdü. Gecə keçir,
Aşenbax artıq kreslosunun söykənəcəyinə vaxt ötürdü. Onun valideynlərinin evində çox
yayılıb oturmamışdı, özünümüdafiəyə, ya da illər qabaq qum saatı vardı, – indi qarşısında
aradan çıxmağa hazırlaşırmış kimi, gərgin idi. yenə bu balaca və çox böyük anlam kəsb
Lakin aşağıdan eşidilən qəhqəhə, xəstəxana edən şüşə qabı görürdü. Çox səssiz, nazik
qoxusu və istəklisinin yaxınlığı onun üçün şırnaqla axan, qırmızımtıl pas rənginə
beynini dumanlandıran, labüd bir heyranlığa boyanmış qum, dar boğazdan keçirdi və yuxarı
dönmüşdü. Ümumi canlanma və qarışıqlıqda hissədə bitənə yaxın, orda xırda bir burulğan
özündə Tadzioya baxmaq cəsarəti tapdı və əmələ gəlirdi.
bunu edərkən fikir verdi ki, istəklisi onun
baxışına cavab verdi, amma sanki davranışına, İnadkar adam artıq ertəsi gün ətrafındakı
üzündəki ifadəyə həmahəng olaraq, yenə aləm haqda tam həqiqəti öyrənmək üçün
özünü ciddi apardı; ümumi əhvali-ruhiyyə ona daha bir səy göstərdi və onun cəhdi bu dəfə
tam uğurlu alındı. O, Müqəddəs Mark
