Page 36 - "Xəzər"
P. 36
duasını, təqdirini tapmaq istəyirdi. Elə indi də qeyri-müəyyən, yasaq ümidlərlə yemləyirdi.
2016 belə qeyri-münasib macərada dolaşaraq, ek- Xəstəliyin vəziyyəti barədə yeni və mötəbər
zotik və nəhayətsiz hisslərin girdabına qərq xəbərlər almaq istəyindən alışıb-yanaraq,
Tomas Mann. Venesiyada ölüm olarkən onlar barədə düşünür, sələflərinin qəhvəxanalarda alman qəzetlərini tələsik
xarakterlərini, ləyaqətli kişiliklərini yada salıb, nəzərdən keçirirdi – çünki artıq neçə gün idi
əhvalsız halda gülümsünürdü. Nə deyərdilər, ki, onlar qiraətxanalardan yoxa çıxmışdı.
görəsən? Axı onların yaşadığı həyatdan tam Xəstələnənlərin və ölənlərin sayı guya iyirmi,
fərqlənən, incəsənətlə lənətlənmiş, bir za- qırx, nəhayət, yüz və daha artıq idi, lakin elə
manlar, ata-babalarının gəncliyində yaşadığı oradaca, bu rəqəmlərdən sonra epidemiya
həyatın bir parçası olan burjua əhvali- barədə ayrı-ayrı yoluxma halları kimi danışılır,
ruhiyyəsinə tam uyğun və özünün də lağa infeksiyanın kənardan gəldiyini yazırdılar və
qoyduğu bu yaşam tərzi haqda nə deyə bütün bunlar italyan hakimiyyətinin təhlükəli
bilərdilər?! Onların əksəriyyəti kimi, o da qulluq oyunlarına etiraz və xəbərdarlıqlarla qarışırdı.
etmişdi, o da əsgər, döyüşçü olmuşdu, – çünki Bir sözlə, həqiqəti tapıb, aşkar etmək qeyri-
incəsənət də əslində, bir savaş, yorucu bir mümkün idi.
müharibədir. Bizim zamanlarda onu uzun
müddət aparmaq mümkün deyil. Ozünütəyinlə Aşenbax tənhalığına baxmayaraq, bu
dolu olan, saysız-hesabsız “baxmayaraq”la sirrdən xəbərdar olduğunu bir üstünlük kimi
üzbəüz qaldığınız, acı, inadlı, pəhrizkar həyat; qiymətləndirirdi. Burda tamamilə yad adam
o həyat ki, bizim zamanlarda yeganə mümkün olmasına baxmayaraq, vəziyyəti bilən, lakin
şeyə – kövrək qəhrəmanlığın bir rəmzinə susmağa məcbur qalmış şəxsləri özünün
çevrilmişdi; onu haqlı olaraq, mətin, igid həyat məkrli suallarıyla birbaşa yalan danışmağa
saymaq olardı və nədənsə ona elə gəlirdi ki, vadar edərkən, daxili bir məmnunluq hissi
əsarətinə düşdüyü Erot yalnız bu cür həyatı keçirirdi. Belə ki, bir dəfə böyük zaldakı səhər
seçir, yalnız bu cür həyatı fərqləndirir. Məgər yeməyi zamanı fransız kostyumu geymiş,
ən cəsur xalqlar ona digər tanrılardan daha dörd bir tərəfə təzim edərək, baş verənlərə
artıq sitayiş etmirdilərmi? Məgər cəsarətiylə ayıq-sayıq göz qoyan, bir-iki kəlmə danışmaq
ad çıxarmış şəhərlərdə çiçəklənən o deyildimi? üçün Aşenbaxın masasının yanında ayaq
Qədim, igid döyüşçülərdən bir xeylisi onun saxlayan bəstəboy, sakit inzibatçıyla söhbətə
boyunduruğuna könüllü girir və bu tanrının başladı. Sanki elə-belə maraqlanan Aşenbax
yolladığı qismət, başqa məqsədlər naminə “Niyə görəsən, son zamanlar Venesiyanı de-
edilsə, qorxaqlıq damğası vurulan hərəkətlər zinfeksiya etməyə başlayıblar? Bu nə qəribə
qətiyyən alçaqlıq kimi qiymətləndirilmir: itaət, ideyadır?” – deyərək, sanki ötəri verdiyi suala
andiçmə, bitməz iltimaslar və qul mütiliyi sakit, təmkinli adamdan “Polis tədbiridir, belə
nəinki aşiqi biabır etmir, əksinə alqışlanır, isti və küləkli havada həmişə təhlükəyə məruz
təqdir olunurdu. Onun sərməst beynində belə qalan ictimai sağlamlığın qorunması məqsədini
fikirlər dolaşırdı, ayaqları altında yenə möhkəm daşıyır” – cavabını aldı.
torpaq duymağa, öz mənliyini tapmağa can
atırdı. Və o eyni zamanda Venesiya –Təqdirəlayiq uzaqgörənlikdir, – Aşenbax
küçələrindəki şübhəli hadisələri ayıq-sayıq, qeyd etdi.
diqqətini yayındırmadan izləyirdi – ətraf
dünyanın dərdləriylə qəlb ağrılarının ecazkar Onlar meteoroloji səciyyə daşıyan daha
bir şəkildə çulğalaşmasını izləyir və öz ehtirasını bir neçə mülahizələrini bölüşdülər və inzibatçı
ordan aralandı.
Elə həmin günün axşamı, nahardan sonra
şəhərin səyyar musiqiçilərindən ibarət kiçik
2016 belə qeyri-münasib macərada dolaşaraq, ek- Xəstəliyin vəziyyəti barədə yeni və mötəbər
zotik və nəhayətsiz hisslərin girdabına qərq xəbərlər almaq istəyindən alışıb-yanaraq,
Tomas Mann. Venesiyada ölüm olarkən onlar barədə düşünür, sələflərinin qəhvəxanalarda alman qəzetlərini tələsik
xarakterlərini, ləyaqətli kişiliklərini yada salıb, nəzərdən keçirirdi – çünki artıq neçə gün idi
əhvalsız halda gülümsünürdü. Nə deyərdilər, ki, onlar qiraətxanalardan yoxa çıxmışdı.
görəsən? Axı onların yaşadığı həyatdan tam Xəstələnənlərin və ölənlərin sayı guya iyirmi,
fərqlənən, incəsənətlə lənətlənmiş, bir za- qırx, nəhayət, yüz və daha artıq idi, lakin elə
manlar, ata-babalarının gəncliyində yaşadığı oradaca, bu rəqəmlərdən sonra epidemiya
həyatın bir parçası olan burjua əhvali- barədə ayrı-ayrı yoluxma halları kimi danışılır,
ruhiyyəsinə tam uyğun və özünün də lağa infeksiyanın kənardan gəldiyini yazırdılar və
qoyduğu bu yaşam tərzi haqda nə deyə bütün bunlar italyan hakimiyyətinin təhlükəli
bilərdilər?! Onların əksəriyyəti kimi, o da qulluq oyunlarına etiraz və xəbərdarlıqlarla qarışırdı.
etmişdi, o da əsgər, döyüşçü olmuşdu, – çünki Bir sözlə, həqiqəti tapıb, aşkar etmək qeyri-
incəsənət də əslində, bir savaş, yorucu bir mümkün idi.
müharibədir. Bizim zamanlarda onu uzun
müddət aparmaq mümkün deyil. Ozünütəyinlə Aşenbax tənhalığına baxmayaraq, bu
dolu olan, saysız-hesabsız “baxmayaraq”la sirrdən xəbərdar olduğunu bir üstünlük kimi
üzbəüz qaldığınız, acı, inadlı, pəhrizkar həyat; qiymətləndirirdi. Burda tamamilə yad adam
o həyat ki, bizim zamanlarda yeganə mümkün olmasına baxmayaraq, vəziyyəti bilən, lakin
şeyə – kövrək qəhrəmanlığın bir rəmzinə susmağa məcbur qalmış şəxsləri özünün
çevrilmişdi; onu haqlı olaraq, mətin, igid həyat məkrli suallarıyla birbaşa yalan danışmağa
saymaq olardı və nədənsə ona elə gəlirdi ki, vadar edərkən, daxili bir məmnunluq hissi
əsarətinə düşdüyü Erot yalnız bu cür həyatı keçirirdi. Belə ki, bir dəfə böyük zaldakı səhər
seçir, yalnız bu cür həyatı fərqləndirir. Məgər yeməyi zamanı fransız kostyumu geymiş,
ən cəsur xalqlar ona digər tanrılardan daha dörd bir tərəfə təzim edərək, baş verənlərə
artıq sitayiş etmirdilərmi? Məgər cəsarətiylə ayıq-sayıq göz qoyan, bir-iki kəlmə danışmaq
ad çıxarmış şəhərlərdə çiçəklənən o deyildimi? üçün Aşenbaxın masasının yanında ayaq
Qədim, igid döyüşçülərdən bir xeylisi onun saxlayan bəstəboy, sakit inzibatçıyla söhbətə
boyunduruğuna könüllü girir və bu tanrının başladı. Sanki elə-belə maraqlanan Aşenbax
yolladığı qismət, başqa məqsədlər naminə “Niyə görəsən, son zamanlar Venesiyanı de-
edilsə, qorxaqlıq damğası vurulan hərəkətlər zinfeksiya etməyə başlayıblar? Bu nə qəribə
qətiyyən alçaqlıq kimi qiymətləndirilmir: itaət, ideyadır?” – deyərək, sanki ötəri verdiyi suala
andiçmə, bitməz iltimaslar və qul mütiliyi sakit, təmkinli adamdan “Polis tədbiridir, belə
nəinki aşiqi biabır etmir, əksinə alqışlanır, isti və küləkli havada həmişə təhlükəyə məruz
təqdir olunurdu. Onun sərməst beynində belə qalan ictimai sağlamlığın qorunması məqsədini
fikirlər dolaşırdı, ayaqları altında yenə möhkəm daşıyır” – cavabını aldı.
torpaq duymağa, öz mənliyini tapmağa can
atırdı. Və o eyni zamanda Venesiya –Təqdirəlayiq uzaqgörənlikdir, – Aşenbax
küçələrindəki şübhəli hadisələri ayıq-sayıq, qeyd etdi.
diqqətini yayındırmadan izləyirdi – ətraf
dünyanın dərdləriylə qəlb ağrılarının ecazkar Onlar meteoroloji səciyyə daşıyan daha
bir şəkildə çulğalaşmasını izləyir və öz ehtirasını bir neçə mülahizələrini bölüşdülər və inzibatçı
ordan aralandı.
Elə həmin günün axşamı, nahardan sonra
şəhərin səyyar musiqiçilərindən ibarət kiçik
