Page 37 - "Xəzər"
P. 37
ppa hotelin qarşısındakı bağda tamaşa vardı. İlahi bir gözəlliklə sol əlini məhəccərə, 37
verirdi. İki kişi və iki qadın fənərin dəmir sağını isə beldən bir qədər aşağı, sağrısına 2016
dirəyinə söykənərək, parlaq işıqdan ağappaq söykəmişdi, ayaqlarını çarpazlamışdı, üzündə
görünən üzlərini terrasa tutmuşdular; orda təbəssüm yoxuydu, maraq və ədəb-ərkanla Tomas Mann. Venesiyada ölüm
qəhvə, sərin sulardan içən kurort qonaqları aşağı baxır, səyyar musiqiçilərə tamaşa edirdi.
isə bu xalq tamaşasını böyük həvəslə Hərdən qəddini dikəldir, sinəsini geniş açır və
qarşılayırdılar. Hotelin personalı, liftçilər, ofisiant- hər iki əlinin incə hərəkətiylə ağ gödəkcəsinin
lar, kontor işçiləri qapılardan boylanırdı. Tamaşa ətəklərini qurşağında səliqəyə salırdı. Lakin
həvəskarı olan və ləzzət almağı bacaran rus bəzən – qoca Aşenbax bunu özlüyündə
ailəsi, terrasdan gətirdikləri həsir stullarda məmnuniyyətlə qeyd edirdi – o, sol çiyninin
yarımdairə qurub, aktyorlara yaxın oturmuşdu. üstündən çevrilib, qətiyyətsiz, ürkək, ya da
Ağaların arxasında isə baş yaylığını çalma ona aşiq olmuş birisini lap gözlənilmədən
kimi burmuş qoca qulluqçuları durmuşdu. haqlamaq üçün, qəfil nəzər salırdı. Onunla
göz-gözə gəlmirdi, çünki biabırçılıqdan
Mandolina, gitara və ciyildəyən skripka çəkinməsi Aşenbaxı məcbur edirdi ki,
dilənçi kökündə olan virtuoz ifaçıların əllərində baxışlarını gizlətsin. Terrasın dərinliklərində
susmaq bilmirdi. Çalğı vokal nömrələrlə əvəz Tadzionu müşayiət edən qadınlar oturmuşdu.
olunurdu. Qadınlardan nisbətən cavan olanı Məsələ artıq o dərəcədə qəlizləşmişdi ki, aşiq
adamın canına işləyən cırıltılı səsiylə arabir olmuş Aşenbax nədənsə şübhələnəcəklə-
falsetləşən, şirintəhər tenora malik başqa rindən, ifşa ediləcəyindən çox qorxurdu. Artıq
birisiylə duet oxudu. Lakin bu truppanın neçə dəfə dəhşət içində diqqət yetirmişdi ki,
həqiqətən talantlı və aparıcı ifaçısı, necə onlar çimərlikdə, restoranın zalında, Müqəddəs
deyərlər, komik bariton səsə və böyük eks- Mark meydanında, əgər Tadzio yanlarındadırsa,
pressiyaya malik gitaraçı idi. O, alətini əlindən hər dəfə uzaqlaşmağa çalışırdılar – bu onun
buraxmayaraq, arabir qalanlarından aralanır, qürurunu indiyədək dadını bilmədiyi əzablar
səhnənin ön tərəfinə qaçırdı ki, şən içində incidən dəhşətli təhqir idi; elə bir təhqir
zarafatlarının və cəsarətli əməllərinin əvəzində ki, onu görməməyə vicdanı heç cür imkan
mükafat kimi, iltifatlı gülüş eşitsin. vermirdi.
Aşenbax ballüstradanın yanında əyləşmişdi Bu arada gitaraçı bir solo – o dövrlərdə
və hərdənbir qarşısındakı, yaqut kimi sayrışan bütün İtaliyada geniş yayılmış uzun bir meydan
bakaldan nar şirəsiylə sodalı suyun qarışığını mahnısını ifa etməyə başladı; onun nəqarətinə
sümürürdü. Onun əsəbləri özünü, aşağı əyarlı hər dəfə yoldaşları da qoşulurdu və ifaçıya
səslər və bayağılıq dərəcəsində həzin da layiq olduğu qiyməti vermək lazımdır –
melodiyayla doydururdu, çünki ehtiras incəlik musiqiyə bəs deyincə, kədər və plastika qata
hissini əzir və ayıq halda yumorla yanaşaca- bilirdi. O, arıq, içməkdən əldən düşmüş
ğımız, ya da iyrənərək rədd edəcəyimiz həmin haldaydı, çınqıl tökülmüş meydançada,
o qıcıqlandırıcı təəssüratı ciddiyyətlə qəbul həmkarlarından aralı durmuş, nimdaş keçə
edir. Təlxəyin sıçrayışlarından üzünün cizgiləri şlyapasını elə qoymuşdu ki, altından kürən
donmuş, acı təbəssümü artıq ağzını əymişdi. saçları bir qulac çıxırdı, özünün ağzıyelli, mey-
O, özünü sıxmadan, sərbəst oturmuşdu, bax- dansulayan duruşuyla, simlərdə gəzişmə
mayaraq ki, daxilən çox gərgin idi, çünki altında təsirli səslənən zarafatlarını üzüyuxarı,
ondan beşcə addım aralıda, daş ballüstradaya terrasa elə cani-dildən ünvanlayırdı ki, yaradıcı
söykənmiş Tadzio durmuşdu. Əynində hərdən gərginlikdən lap alnının damarları şişirdi.
nahara geydiyi həmin o qurşaqlı bəyaz kostyum
verirdi. İki kişi və iki qadın fənərin dəmir sağını isə beldən bir qədər aşağı, sağrısına 2016
dirəyinə söykənərək, parlaq işıqdan ağappaq söykəmişdi, ayaqlarını çarpazlamışdı, üzündə
görünən üzlərini terrasa tutmuşdular; orda təbəssüm yoxuydu, maraq və ədəb-ərkanla Tomas Mann. Venesiyada ölüm
qəhvə, sərin sulardan içən kurort qonaqları aşağı baxır, səyyar musiqiçilərə tamaşa edirdi.
isə bu xalq tamaşasını böyük həvəslə Hərdən qəddini dikəldir, sinəsini geniş açır və
qarşılayırdılar. Hotelin personalı, liftçilər, ofisiant- hər iki əlinin incə hərəkətiylə ağ gödəkcəsinin
lar, kontor işçiləri qapılardan boylanırdı. Tamaşa ətəklərini qurşağında səliqəyə salırdı. Lakin
həvəskarı olan və ləzzət almağı bacaran rus bəzən – qoca Aşenbax bunu özlüyündə
ailəsi, terrasdan gətirdikləri həsir stullarda məmnuniyyətlə qeyd edirdi – o, sol çiyninin
yarımdairə qurub, aktyorlara yaxın oturmuşdu. üstündən çevrilib, qətiyyətsiz, ürkək, ya da
Ağaların arxasında isə baş yaylığını çalma ona aşiq olmuş birisini lap gözlənilmədən
kimi burmuş qoca qulluqçuları durmuşdu. haqlamaq üçün, qəfil nəzər salırdı. Onunla
göz-gözə gəlmirdi, çünki biabırçılıqdan
Mandolina, gitara və ciyildəyən skripka çəkinməsi Aşenbaxı məcbur edirdi ki,
dilənçi kökündə olan virtuoz ifaçıların əllərində baxışlarını gizlətsin. Terrasın dərinliklərində
susmaq bilmirdi. Çalğı vokal nömrələrlə əvəz Tadzionu müşayiət edən qadınlar oturmuşdu.
olunurdu. Qadınlardan nisbətən cavan olanı Məsələ artıq o dərəcədə qəlizləşmişdi ki, aşiq
adamın canına işləyən cırıltılı səsiylə arabir olmuş Aşenbax nədənsə şübhələnəcəklə-
falsetləşən, şirintəhər tenora malik başqa rindən, ifşa ediləcəyindən çox qorxurdu. Artıq
birisiylə duet oxudu. Lakin bu truppanın neçə dəfə dəhşət içində diqqət yetirmişdi ki,
həqiqətən talantlı və aparıcı ifaçısı, necə onlar çimərlikdə, restoranın zalında, Müqəddəs
deyərlər, komik bariton səsə və böyük eks- Mark meydanında, əgər Tadzio yanlarındadırsa,
pressiyaya malik gitaraçı idi. O, alətini əlindən hər dəfə uzaqlaşmağa çalışırdılar – bu onun
buraxmayaraq, arabir qalanlarından aralanır, qürurunu indiyədək dadını bilmədiyi əzablar
səhnənin ön tərəfinə qaçırdı ki, şən içində incidən dəhşətli təhqir idi; elə bir təhqir
zarafatlarının və cəsarətli əməllərinin əvəzində ki, onu görməməyə vicdanı heç cür imkan
mükafat kimi, iltifatlı gülüş eşitsin. vermirdi.
Aşenbax ballüstradanın yanında əyləşmişdi Bu arada gitaraçı bir solo – o dövrlərdə
və hərdənbir qarşısındakı, yaqut kimi sayrışan bütün İtaliyada geniş yayılmış uzun bir meydan
bakaldan nar şirəsiylə sodalı suyun qarışığını mahnısını ifa etməyə başladı; onun nəqarətinə
sümürürdü. Onun əsəbləri özünü, aşağı əyarlı hər dəfə yoldaşları da qoşulurdu və ifaçıya
səslər və bayağılıq dərəcəsində həzin da layiq olduğu qiyməti vermək lazımdır –
melodiyayla doydururdu, çünki ehtiras incəlik musiqiyə bəs deyincə, kədər və plastika qata
hissini əzir və ayıq halda yumorla yanaşaca- bilirdi. O, arıq, içməkdən əldən düşmüş
ğımız, ya da iyrənərək rədd edəcəyimiz həmin haldaydı, çınqıl tökülmüş meydançada,
o qıcıqlandırıcı təəssüratı ciddiyyətlə qəbul həmkarlarından aralı durmuş, nimdaş keçə
edir. Təlxəyin sıçrayışlarından üzünün cizgiləri şlyapasını elə qoymuşdu ki, altından kürən
donmuş, acı təbəssümü artıq ağzını əymişdi. saçları bir qulac çıxırdı, özünün ağzıyelli, mey-
O, özünü sıxmadan, sərbəst oturmuşdu, bax- dansulayan duruşuyla, simlərdə gəzişmə
mayaraq ki, daxilən çox gərgin idi, çünki altında təsirli səslənən zarafatlarını üzüyuxarı,
ondan beşcə addım aralıda, daş ballüstradaya terrasa elə cani-dildən ünvanlayırdı ki, yaradıcı
söykənmiş Tadzio durmuşdu. Əynində hərdən gərginlikdən lap alnının damarları şişirdi.
nahara geydiyi həmin o qurşaqlı bəyaz kostyum
