Page 35 - "Xəzər"
P. 35
ya aşxanalara girsin, ya da irəli buraxmaq pəncərələr görünürdü. Hansısa kilsənin mərmər 35
üçün yad darvazaların ağzında gizlənsin; pillələri suya sarı enirdi; pillələrə sığınmış 2016
onları gözdən itirir, körpülərin üstüylə qan-tər qoca dilənçi öz şlyapasını keçənlərə uzadır,
içində, nəfəsi kəsilə-kəsilə, dallarınca yüyürür, bəbəksiz gözlərini göstərirdi – guya kormuş. Tomas Mann. Venesiyada ölüm
zibili xirtdəyə çıxan döngələrə girir və qaçmaq Əntiq mallar taciri xırda dükanının yerləşdiyi
mümkün olmayan dar keçiddə onlarla qəfil dəliyin qarşısından ötənlərin başlarını əməlli-
üzbəüz gələndə, qorxudan rəngi qaçırdı. başlı “piyləmək” ümidiylə onları yaltaq jestlərlə
Amma desək ki, çox əzab çəkirdi, düz olmaz. içəri dəvət edirdi. Bu Venesiya idi – adama
Onun beyni də, qəlbi də məst olmuşdu. O, in- yarınan və şübhəli gözəlçə, – ya nağıl, ya da
san şüurunu və mənliyini ayaqlarının altına gəlmələr üçün tələ; bir zamanlar onun çürüntü
salıb tapdamaqdan yaxşı əyləncə bilməyən qoxulu havasında incəsənət dəli kimi, özbaşına
şeytanın əmrinə tabe olaraq, irəli addımlayırdı. çiçəklənirdi və bu şəhər öz musiqiçilərinə
incə, insanın sayıqlığını əlindən alaraq, yatıran
Sonra mürəbbiyə qondola çağırdı və onlar səslər bəxş etmişdi. Aşenbaxa elə gəlirdi ki,
əyləşəndə, binanın dalında, fontanın arxasında gözləri bütün bu misilsizliyi sümürür, qulaqları
gizlənən Aşenbax da bir az uzaqlaşmalarını bu işvəli sədaları birər-birər dinləyir; o fikirləşirdi
gözləyib, qondolaya mindi. Qondolyerə tələsik, ki, Venesiya xəstədir və öz dərdini indi qəsdən
boğuq səslə dedi ki, qabaqdakı, tindən indicə gizlədir; odur ki, qarşısında irəli şütüyən
burulan qondolanı gizlincə təqib edə bilsə, qondolanı artıq heç utanmadan da təqib edir-
yaxşı çaypulu alacaq və kişi bic-bic gülərək, di.
hər şeyin qaydasında olacağını, vicdanla
çalışacağını eyni səs ahəngiylə vəd edəndə, Sərməst edilmiş və yolundan azmış bu
Aşenbax xəcalətindən lap üşütdü. insan indi bircə şeyi dəqiq bilir, bircə şeyi
dəqiq istəyirdi: qanını oynadan birisini göz
Beləcə, qara qayığın yumşaq, qara balışları çəkmədən izləmək, onun barəsində xəyallara
üstünə yıxılaraq, başqa qara qayığın dalınca dalmaq və yaxınlığında olmayanda, bütün
şütüyür, onun suda buraxdığı izə doğru bütün sevənlər kimi, kölgəsinə aşiqanə sözlər pıçılda-
ehtirasıyla can atırdı. Bəzən onlar gözdən maq... Tənhalıq, yad diyarlar, gecikmiş və
itirdilər və onda həyəcandan lap ürəyi sıxılırdı. mükəmməl bir məstlik ona cəsarət verir, utan-
Lakin təcrübəli qondolyer zirək bir manevrlə, maq, qorxu nə olduğunu bilmədən, ən qəribə
sıçrayışla və aralarındakı məsafəni ustalıqla avantüralara sövq edirdi. Məsələn, Vene-
qısaltmaqla, gözdən itmiş qayığı Aşenbaxa siyadan axşamdan xeyli keçmiş qayıdanda
qaytarırdı. Hərəkətsiz hava qoxularla dolu idi, ehtirasının gücündən tam əldən düşərək,
günəş göyün üzünü qəhvəyiyə boyayan dəhlizdə, Tadzionun yaşadığı otağın qarşısında
buxarlanmaların dumanından keçərək, torpağı ayaq saxladı, alnını qapının taxtasına dirəyib,
qızdırırdı. Ağaca, daşlara çırpılan suyun səsi uzun müddət yerindən tərpənmək iqtidarında
eşidilirdi. Qondolyerin salamlama, ya da olmadı – tamam unutmuşdu ki, onu bu sərsəm
xəbərdarlıq anlamında olan qışqırtısına su vəziyyətində görən olar.
labirintinin o başından eyni cavab gəlirdi –
sanki qabaqcadan sirli bir sözləşmələri varmış. Lakin hər halda elə anlar olurdu ki, özünə
Yüksəkliyə dırmanan kiçik bağlardan mamır gəlir, hisslərinə nəzarət etməyə çalışırdı.
bağlamış divarlara badam qoxusu verən, Anadangəlmə üstünlüklərini dərk edən, öz
bəyaz və qırmızı çiçəklər salxım-salxım mənşəyinə əsilzadə marağı olan bir insan
sallanırdı. Boz ala-toranın içində gah orda, kimi, həyatının hər hadisəsində və uğurunda
gah burda mavritaniya üslublu naxışları olan əcdadlarını xatırlayır, fikrən onların xeyir-
üçün yad darvazaların ağzında gizlənsin; pillələri suya sarı enirdi; pillələrə sığınmış 2016
onları gözdən itirir, körpülərin üstüylə qan-tər qoca dilənçi öz şlyapasını keçənlərə uzadır,
içində, nəfəsi kəsilə-kəsilə, dallarınca yüyürür, bəbəksiz gözlərini göstərirdi – guya kormuş. Tomas Mann. Venesiyada ölüm
zibili xirtdəyə çıxan döngələrə girir və qaçmaq Əntiq mallar taciri xırda dükanının yerləşdiyi
mümkün olmayan dar keçiddə onlarla qəfil dəliyin qarşısından ötənlərin başlarını əməlli-
üzbəüz gələndə, qorxudan rəngi qaçırdı. başlı “piyləmək” ümidiylə onları yaltaq jestlərlə
Amma desək ki, çox əzab çəkirdi, düz olmaz. içəri dəvət edirdi. Bu Venesiya idi – adama
Onun beyni də, qəlbi də məst olmuşdu. O, in- yarınan və şübhəli gözəlçə, – ya nağıl, ya da
san şüurunu və mənliyini ayaqlarının altına gəlmələr üçün tələ; bir zamanlar onun çürüntü
salıb tapdamaqdan yaxşı əyləncə bilməyən qoxulu havasında incəsənət dəli kimi, özbaşına
şeytanın əmrinə tabe olaraq, irəli addımlayırdı. çiçəklənirdi və bu şəhər öz musiqiçilərinə
incə, insanın sayıqlığını əlindən alaraq, yatıran
Sonra mürəbbiyə qondola çağırdı və onlar səslər bəxş etmişdi. Aşenbaxa elə gəlirdi ki,
əyləşəndə, binanın dalında, fontanın arxasında gözləri bütün bu misilsizliyi sümürür, qulaqları
gizlənən Aşenbax da bir az uzaqlaşmalarını bu işvəli sədaları birər-birər dinləyir; o fikirləşirdi
gözləyib, qondolaya mindi. Qondolyerə tələsik, ki, Venesiya xəstədir və öz dərdini indi qəsdən
boğuq səslə dedi ki, qabaqdakı, tindən indicə gizlədir; odur ki, qarşısında irəli şütüyən
burulan qondolanı gizlincə təqib edə bilsə, qondolanı artıq heç utanmadan da təqib edir-
yaxşı çaypulu alacaq və kişi bic-bic gülərək, di.
hər şeyin qaydasında olacağını, vicdanla
çalışacağını eyni səs ahəngiylə vəd edəndə, Sərməst edilmiş və yolundan azmış bu
Aşenbax xəcalətindən lap üşütdü. insan indi bircə şeyi dəqiq bilir, bircə şeyi
dəqiq istəyirdi: qanını oynadan birisini göz
Beləcə, qara qayığın yumşaq, qara balışları çəkmədən izləmək, onun barəsində xəyallara
üstünə yıxılaraq, başqa qara qayığın dalınca dalmaq və yaxınlığında olmayanda, bütün
şütüyür, onun suda buraxdığı izə doğru bütün sevənlər kimi, kölgəsinə aşiqanə sözlər pıçılda-
ehtirasıyla can atırdı. Bəzən onlar gözdən maq... Tənhalıq, yad diyarlar, gecikmiş və
itirdilər və onda həyəcandan lap ürəyi sıxılırdı. mükəmməl bir məstlik ona cəsarət verir, utan-
Lakin təcrübəli qondolyer zirək bir manevrlə, maq, qorxu nə olduğunu bilmədən, ən qəribə
sıçrayışla və aralarındakı məsafəni ustalıqla avantüralara sövq edirdi. Məsələn, Vene-
qısaltmaqla, gözdən itmiş qayığı Aşenbaxa siyadan axşamdan xeyli keçmiş qayıdanda
qaytarırdı. Hərəkətsiz hava qoxularla dolu idi, ehtirasının gücündən tam əldən düşərək,
günəş göyün üzünü qəhvəyiyə boyayan dəhlizdə, Tadzionun yaşadığı otağın qarşısında
buxarlanmaların dumanından keçərək, torpağı ayaq saxladı, alnını qapının taxtasına dirəyib,
qızdırırdı. Ağaca, daşlara çırpılan suyun səsi uzun müddət yerindən tərpənmək iqtidarında
eşidilirdi. Qondolyerin salamlama, ya da olmadı – tamam unutmuşdu ki, onu bu sərsəm
xəbərdarlıq anlamında olan qışqırtısına su vəziyyətində görən olar.
labirintinin o başından eyni cavab gəlirdi –
sanki qabaqcadan sirli bir sözləşmələri varmış. Lakin hər halda elə anlar olurdu ki, özünə
Yüksəkliyə dırmanan kiçik bağlardan mamır gəlir, hisslərinə nəzarət etməyə çalışırdı.
bağlamış divarlara badam qoxusu verən, Anadangəlmə üstünlüklərini dərk edən, öz
bəyaz və qırmızı çiçəklər salxım-salxım mənşəyinə əsilzadə marağı olan bir insan
sallanırdı. Boz ala-toranın içində gah orda, kimi, həyatının hər hadisəsində və uğurunda
gah burda mavritaniya üslublu naxışları olan əcdadlarını xatırlayır, fikrən onların xeyir-
