Page 32 - "Xəzər"
P. 32
düşür, oynaşırdı. Həyatın çırpıntılarıyla dolu heç gərək olmadan, hətta az qala onun
2016 müqəddəs dəyişikliyə uğramış dünya masasına, kreslosuna toxunaraq keçməyə
ovsunlanmış insanı qucur və onun qəlbi gözəl sövq edən nə idi? Bəlkə daha güclü hissiyyata
Tomas Mann. Venesiyada ölüm nağıllar aləmində çırpınırdı. Neçə dəfələrlə sahib olanın hələ fiziki və mənəvi cəhətdən
Venesiyada günəş batarkən, parkdakı skamya- yetkinləşməyən birisinə təsirindən qaynaqla-
da otururdu ki, bəyaz kostyumlu, alabəzək nırdı bu? Aşenbax hər gün Tadziu gələnədək
qurşaqlı, müxtəlif oyunlar üçün məxsusi gözləyirdi və hərdən özünü elə göstərirdi ki,
toxaclanıb bərkidilmiş meydançada top qovan guya məşğuldur, görmür onu. Lakin bəzən
Tadziuya göz qoysun və ona elə gəlirdi ki, gözlərini qaldırırdı və bu zaman onların baxışları
qarşısında Giasinti görür – iki tanrının sevimlisi toqquşurdu. Hər ikisi elə anlarda fövqəladə
olduğundan, ölməkdən savayı çarəsi qalmayan ciddi olurdular. Böyüyün ağıllı, ləyaqətli sifəti
Giasinti. O hətta Zefirin gözəl oğlanla oynamaq onun daxilindəki həyəcanı heç bir şeylə büruzə
üçün orakulu, yay və kifaranı unudan rəqibinə vermirdi; Tadziunun gözlərində isə bir maraq,
etdiyi dəhşətli paxıllığa bənzər bir hissdən bir dalğın sual oyanır, yerişi qətiyyətsiz olur,
əzab çəkirdi; amansız qısqanclığın onun gözəl özü isə ayağının altına baxır, sonra baxışlarını
başına tuşladığı diski də görürdü, cansız bir də qaldıraraq, uzaqlaşırdı və adama elə
bədəni göydə tutarkən rəngi də qaçırdı və o gəlirdi ki, çönüb arxasına baxmağa yalnız
şirin qandan içib, boy atan çiçəklərin üstündə tərbiyəsi imkan vermir.
bitib-tükənməyən şikayətləri yazılırdı…
Amma bir axşam tamam başqa cür oldu.
Bir-birini yalnız gözlə tanıyan insanların Nahar vaxtı polyaklarla mürəbbiyələri zalda
münasibətlərindən daha qəribə və daha incə görünmədilər – Aşenbax bunu nigaranlıqla öz
əlaqə ola bilməz, – onlar bir-biriylə hər gün, içində götür-qoy etdi. Masa arxasından
hər saat görüşür, bir-birini müşahidə edirlər, qalxaraq, elə əynindəki axşam kostyumu və
lakin ya hamının qəbul etdiyi qaydalara, ya həsir şlyapasıyla hotelin terrası boyunca narahat
da elə öz kaprizlərinə görə, zahiri biganəliklərini halda gəzişməyə başlamışdı ki, rahibəyə bənzər
qoruyaraq görüşmürlər – nə təzim edirlər, nə qızlar öz mürəbbiyələri və onlardan bir neçə
də ki, kəlmə kəsirlər. Onların arasında bir addım dalda gələn Tadziu ilə bir yerdə fənərlərin
nigaranlıq, hər şeydən xəbərdar olmağa güclü işığında göründülər. Yəqin, onlar naharlarını
bir maraq pərvazlanır – qeyri-məmnunluğun, şəhərdə etmişdilər və indi də körpüdən qayı-
ünsiyyətə, bir-birini tanımağa ehtiyacın, ən dırdılar. Sahil axşamlar sərin olurdu; Tadziu
əsası isə həyəcanlı ehtirama bənzər bir şeyin qızılı düymələri olan matros gödəkcəsi geymiş,
qeyri-təbii şəkildə əzilməsindən dolayı dənizçi papağı qoymuşdu. Günəş və dəniz
şaşqınlıq… Nə qədər ki, insan başqasını havası onun dərisini qaraltmamışdı – dərisi
tanımır, onu sevə də bilər, hörmət də eləyər – elə əvvəlki kimi, azacıq sarıya çalan mərmər
onun da sevgisi, həsrəti kifayət qədər rəngindəydi. Lakin bu gün həmişəkindən solğun
tanımamaqdan qaynaqlanır. Aşenbaxla gənc görünürdü – ya soyuqdan idi, ya da fənərlərin
Tadziu arasında hansısa əlaqənin yaranması işığından. Onun qaşlarının quruluşu daha
labüd idi və onlardan böyüyü nəhayətsiz bir aydın seçilir, gözlərinin qarası daha işıqlı
sevinclə diqqət yetirdi ki, cəhdləri, marağı heç görünürdü. O, qənirsiz gözəl idi. Aşenbax
də cavabsız qalmır. Məsələn, Tadziunu səhərlər içindəki ağrıyla duydu ki, belə bir gözəlliyi
çimərliyə kabinələrin arxasındakı taxta kör- yalnız tərənnüm etməyə qadirdir, təsvirə yox.
pünün üstüylə deyil, qumla, Aşenbaxın
kabinəsinin yanından getməyə, bəzən buna O, qəlbinə sevinc bəxş edən bu görüşə
hazır deyildi, hər şey qəfil baş vermişdi deyə,
2016 müqəddəs dəyişikliyə uğramış dünya masasına, kreslosuna toxunaraq keçməyə
ovsunlanmış insanı qucur və onun qəlbi gözəl sövq edən nə idi? Bəlkə daha güclü hissiyyata
Tomas Mann. Venesiyada ölüm nağıllar aləmində çırpınırdı. Neçə dəfələrlə sahib olanın hələ fiziki və mənəvi cəhətdən
Venesiyada günəş batarkən, parkdakı skamya- yetkinləşməyən birisinə təsirindən qaynaqla-
da otururdu ki, bəyaz kostyumlu, alabəzək nırdı bu? Aşenbax hər gün Tadziu gələnədək
qurşaqlı, müxtəlif oyunlar üçün məxsusi gözləyirdi və hərdən özünü elə göstərirdi ki,
toxaclanıb bərkidilmiş meydançada top qovan guya məşğuldur, görmür onu. Lakin bəzən
Tadziuya göz qoysun və ona elə gəlirdi ki, gözlərini qaldırırdı və bu zaman onların baxışları
qarşısında Giasinti görür – iki tanrının sevimlisi toqquşurdu. Hər ikisi elə anlarda fövqəladə
olduğundan, ölməkdən savayı çarəsi qalmayan ciddi olurdular. Böyüyün ağıllı, ləyaqətli sifəti
Giasinti. O hətta Zefirin gözəl oğlanla oynamaq onun daxilindəki həyəcanı heç bir şeylə büruzə
üçün orakulu, yay və kifaranı unudan rəqibinə vermirdi; Tadziunun gözlərində isə bir maraq,
etdiyi dəhşətli paxıllığa bənzər bir hissdən bir dalğın sual oyanır, yerişi qətiyyətsiz olur,
əzab çəkirdi; amansız qısqanclığın onun gözəl özü isə ayağının altına baxır, sonra baxışlarını
başına tuşladığı diski də görürdü, cansız bir də qaldıraraq, uzaqlaşırdı və adama elə
bədəni göydə tutarkən rəngi də qaçırdı və o gəlirdi ki, çönüb arxasına baxmağa yalnız
şirin qandan içib, boy atan çiçəklərin üstündə tərbiyəsi imkan vermir.
bitib-tükənməyən şikayətləri yazılırdı…
Amma bir axşam tamam başqa cür oldu.
Bir-birini yalnız gözlə tanıyan insanların Nahar vaxtı polyaklarla mürəbbiyələri zalda
münasibətlərindən daha qəribə və daha incə görünmədilər – Aşenbax bunu nigaranlıqla öz
əlaqə ola bilməz, – onlar bir-biriylə hər gün, içində götür-qoy etdi. Masa arxasından
hər saat görüşür, bir-birini müşahidə edirlər, qalxaraq, elə əynindəki axşam kostyumu və
lakin ya hamının qəbul etdiyi qaydalara, ya həsir şlyapasıyla hotelin terrası boyunca narahat
da elə öz kaprizlərinə görə, zahiri biganəliklərini halda gəzişməyə başlamışdı ki, rahibəyə bənzər
qoruyaraq görüşmürlər – nə təzim edirlər, nə qızlar öz mürəbbiyələri və onlardan bir neçə
də ki, kəlmə kəsirlər. Onların arasında bir addım dalda gələn Tadziu ilə bir yerdə fənərlərin
nigaranlıq, hər şeydən xəbərdar olmağa güclü işığında göründülər. Yəqin, onlar naharlarını
bir maraq pərvazlanır – qeyri-məmnunluğun, şəhərdə etmişdilər və indi də körpüdən qayı-
ünsiyyətə, bir-birini tanımağa ehtiyacın, ən dırdılar. Sahil axşamlar sərin olurdu; Tadziu
əsası isə həyəcanlı ehtirama bənzər bir şeyin qızılı düymələri olan matros gödəkcəsi geymiş,
qeyri-təbii şəkildə əzilməsindən dolayı dənizçi papağı qoymuşdu. Günəş və dəniz
şaşqınlıq… Nə qədər ki, insan başqasını havası onun dərisini qaraltmamışdı – dərisi
tanımır, onu sevə də bilər, hörmət də eləyər – elə əvvəlki kimi, azacıq sarıya çalan mərmər
onun da sevgisi, həsrəti kifayət qədər rəngindəydi. Lakin bu gün həmişəkindən solğun
tanımamaqdan qaynaqlanır. Aşenbaxla gənc görünürdü – ya soyuqdan idi, ya da fənərlərin
Tadziu arasında hansısa əlaqənin yaranması işığından. Onun qaşlarının quruluşu daha
labüd idi və onlardan böyüyü nəhayətsiz bir aydın seçilir, gözlərinin qarası daha işıqlı
sevinclə diqqət yetirdi ki, cəhdləri, marağı heç görünürdü. O, qənirsiz gözəl idi. Aşenbax
də cavabsız qalmır. Məsələn, Tadziunu səhərlər içindəki ağrıyla duydu ki, belə bir gözəlliyi
çimərliyə kabinələrin arxasındakı taxta kör- yalnız tərənnüm etməyə qadirdir, təsvirə yox.
pünün üstüylə deyil, qumla, Aşenbaxın
kabinəsinin yanından getməyə, bəzən buna O, qəlbinə sevinc bəxş edən bu görüşə
hazır deyildi, hər şey qəfil baş vermişdi deyə,
