Page 23 - "Xəzər"
P. 23
u, baxmayaraq ki, günəş göy üzünü örtən tərəfindəki nəcib bir bəşər övladının asayişini 23
çənli dumanı heç cür dəlib keçə bilməmişdi. ayıq-sayıq qoruyur. Gözəlliyi bəxşiş kimi almış 2016
Süstlük onun ruhunu buxovladı, hissləri isə qəlbini bir atalıq hissi doldurdu – öz ruhunu
dənizin misilsiz sükutunun məstedici dilinə hər saat qurban verərək, həm də özünü Tomas Mann. Venesiyada ölüm
köklənirdi. “Adzio” kimi səslənən adın nə gözəlləşdirən birisinin şəfqəti bütün vücudunu
olduğunu axtarıb tapmaq bu ciddi adama işğal etdi…
layiqli məşğuliyyət və ən vacib bir iş kimi
gəlirdi. Nəhayət, Polşayla bağlı hansısa Günorta o çimərlikdən getdi, hotelə qayıtdı
xatirələrinin köməyiylə bu qənaətə gəldi ki, və liftlə öz otağına qalxdı. Orda güzgü
yəqin, bu Tadzio, Tadeuşun əzizləmə forması qabağında bir xeyli duraraq, ağ saçlarına,
olacaq. cizgiləri sivriləşmiş yorğun sifətinə uzun-uzadı
baxdı. Həmin anlarda öz şöhrəti haqda, küçədə
Tadzio çimirdi, onu gözdən itirən Aşenbax çoxlarının onu tanıyaraq, pərəstişlə süzməkləri
birdən dənizin içində, lap uzaqda onun başını, barədə və bunlara görə hədəfi dəqiq vuran,
üzərkən növbəylə irəli atdığı əllərini gördü. cazibədar sözünə minnətdar olduğunu
Görünür dənizin o yeri dayaz idi, amma sahildə düşünürdü.
artıq nigaran qalmağa başlamışdılar,
kabinələrdən onun adını çağıran qadın səsləri O, istedadının zahiri uğuruna aid edilə
gəldi və bu ad bütün dəniz kənarını özünün bilən, xatırladığı, bildiyi bütün şeyləri, hətta
yumşaq samitləri və sondakı uzun “u” saitiylə zadəganlıq fərmanını da yaddaşının dərin-
ağuşuna aldı – şirin və eyni zamanda vəhşi liklərindən çəkib çıxardı, sonra ikinci səhər
bir ad: “Tadziu! Tadziu!” Oğlan qayıtdı, başını yeməyi üçün aşağı enərək, masasının
arxaya əyib, ayaqlarına müqavimət göstərən arxasında tək-tənha oturdu. Yeməyini qısa bir
suyu köpükləndirərək qaçırdı və özünün həddi- zamanda bitirib, liftə girərkən, yuxarı qalxacaq
buluğ gözəlliyiylə fərqlənən, bir-birinə dolaşmış bu kiçicik yuvaya onun dalınca səhər
qıvrım yaş saçları olan bu canlı varlığın yeməyindən qayıdan bir dəstə yeniyetmə
qəflətən dəniz və səma qovşağının doluşdu. Tadzio da aralarında idi. O, Aşenbaxın
ənginliklərindən necə zühur etməsini – suyun lap yanında durmuşdu – ilk dəfəydi ki, bu
ağuşundan çıxaraq qaçmasını görmək, mifik qədər yaxın idilər, həmişəki kimi onu uzaq
anlayışları dərindən dərk etmək demək idi. məsafədən, tabloya baxırmış kimi seyr etmirdi.
Bu, sanki yaranışdan, tanrıların doğuşundan, Lap yaxından, insana xas bütün cizgilərini
zamanın başlanğıclarından gələn poetik xəbər bircə-bircə seçərək, tanıyırdı. Kimsə Tadzioya
idi. Aşenbax qapalı gözləriylə içində səslənən müraciət elədi, o, təsvirəgəlməz dərəcədə
bu nəğməyə diqqət kəsilmişdi və yenə də ecazkar bir təbəssümlə cavab verdi və ikinci
düşünürdü ki, bura yaxşıdır, burda qalacaq. mərtəbəyə çatan kimi, baxışlarını aşağı endirdi
və dal-dala çəkilərək, liftdən çıxdı. “Gözəllik
Sonra Tadzio sağ çiynindən sürüşmüş ağ abırlı olur”, – Aşenbax qərara gəldi və bunun
mələfəyə bürünərək, qumun üstündə uzanıb səbəbləri üzərində düşünməyə başladı. Amma
dincəlirdi, başını çılpaq qoluna söykəmişdi. bu arada fikir vermişdi ki, oğlanın dişləri elə
Aşenbax ona baxmayaraq, özüylə götürdüyü də gözəl deyil, bir balaca kələ-kötürlüyü vardı,
kitabdan bir-iki səhifə oxuyanda belə, daim rəngləri də solğundu, onlarda sağlamlığa
yadındaydı ki, o, oğlana yaxın uzanıb və dəlalət edən bəyaz parlaqlıq yox idi – qan
başını bir azca sağa çevirsə, qarşısında azlığında olan kimi, kövrək, şəffaf idi. “O zəif,
müstəsna bir gözəllik açılacaq. Zaman-zaman xəstəhaldır, – fikirləşirdi Aşenbax, – yəqin,
Aşenbaxa, hətta elə gəlirdi ki, burda onun qocalana kimi yaşamayacaq”. Və bundan
hüzurunun gözətçisi kimi oturub, öz işləriylə sonra içində baş qaldıran məmnuniyyət və
məşğul olsa belə, orda, lap yaxınlığında, sağ dinclik hissinə qapılmaqdan vaz keçdi.
çənli dumanı heç cür dəlib keçə bilməmişdi. ayıq-sayıq qoruyur. Gözəlliyi bəxşiş kimi almış 2016
Süstlük onun ruhunu buxovladı, hissləri isə qəlbini bir atalıq hissi doldurdu – öz ruhunu
dənizin misilsiz sükutunun məstedici dilinə hər saat qurban verərək, həm də özünü Tomas Mann. Venesiyada ölüm
köklənirdi. “Adzio” kimi səslənən adın nə gözəlləşdirən birisinin şəfqəti bütün vücudunu
olduğunu axtarıb tapmaq bu ciddi adama işğal etdi…
layiqli məşğuliyyət və ən vacib bir iş kimi
gəlirdi. Nəhayət, Polşayla bağlı hansısa Günorta o çimərlikdən getdi, hotelə qayıtdı
xatirələrinin köməyiylə bu qənaətə gəldi ki, və liftlə öz otağına qalxdı. Orda güzgü
yəqin, bu Tadzio, Tadeuşun əzizləmə forması qabağında bir xeyli duraraq, ağ saçlarına,
olacaq. cizgiləri sivriləşmiş yorğun sifətinə uzun-uzadı
baxdı. Həmin anlarda öz şöhrəti haqda, küçədə
Tadzio çimirdi, onu gözdən itirən Aşenbax çoxlarının onu tanıyaraq, pərəstişlə süzməkləri
birdən dənizin içində, lap uzaqda onun başını, barədə və bunlara görə hədəfi dəqiq vuran,
üzərkən növbəylə irəli atdığı əllərini gördü. cazibədar sözünə minnətdar olduğunu
Görünür dənizin o yeri dayaz idi, amma sahildə düşünürdü.
artıq nigaran qalmağa başlamışdılar,
kabinələrdən onun adını çağıran qadın səsləri O, istedadının zahiri uğuruna aid edilə
gəldi və bu ad bütün dəniz kənarını özünün bilən, xatırladığı, bildiyi bütün şeyləri, hətta
yumşaq samitləri və sondakı uzun “u” saitiylə zadəganlıq fərmanını da yaddaşının dərin-
ağuşuna aldı – şirin və eyni zamanda vəhşi liklərindən çəkib çıxardı, sonra ikinci səhər
bir ad: “Tadziu! Tadziu!” Oğlan qayıtdı, başını yeməyi üçün aşağı enərək, masasının
arxaya əyib, ayaqlarına müqavimət göstərən arxasında tək-tənha oturdu. Yeməyini qısa bir
suyu köpükləndirərək qaçırdı və özünün həddi- zamanda bitirib, liftə girərkən, yuxarı qalxacaq
buluğ gözəlliyiylə fərqlənən, bir-birinə dolaşmış bu kiçicik yuvaya onun dalınca səhər
qıvrım yaş saçları olan bu canlı varlığın yeməyindən qayıdan bir dəstə yeniyetmə
qəflətən dəniz və səma qovşağının doluşdu. Tadzio da aralarında idi. O, Aşenbaxın
ənginliklərindən necə zühur etməsini – suyun lap yanında durmuşdu – ilk dəfəydi ki, bu
ağuşundan çıxaraq qaçmasını görmək, mifik qədər yaxın idilər, həmişəki kimi onu uzaq
anlayışları dərindən dərk etmək demək idi. məsafədən, tabloya baxırmış kimi seyr etmirdi.
Bu, sanki yaranışdan, tanrıların doğuşundan, Lap yaxından, insana xas bütün cizgilərini
zamanın başlanğıclarından gələn poetik xəbər bircə-bircə seçərək, tanıyırdı. Kimsə Tadzioya
idi. Aşenbax qapalı gözləriylə içində səslənən müraciət elədi, o, təsvirəgəlməz dərəcədə
bu nəğməyə diqqət kəsilmişdi və yenə də ecazkar bir təbəssümlə cavab verdi və ikinci
düşünürdü ki, bura yaxşıdır, burda qalacaq. mərtəbəyə çatan kimi, baxışlarını aşağı endirdi
və dal-dala çəkilərək, liftdən çıxdı. “Gözəllik
Sonra Tadzio sağ çiynindən sürüşmüş ağ abırlı olur”, – Aşenbax qərara gəldi və bunun
mələfəyə bürünərək, qumun üstündə uzanıb səbəbləri üzərində düşünməyə başladı. Amma
dincəlirdi, başını çılpaq qoluna söykəmişdi. bu arada fikir vermişdi ki, oğlanın dişləri elə
Aşenbax ona baxmayaraq, özüylə götürdüyü də gözəl deyil, bir balaca kələ-kötürlüyü vardı,
kitabdan bir-iki səhifə oxuyanda belə, daim rəngləri də solğundu, onlarda sağlamlığa
yadındaydı ki, o, oğlana yaxın uzanıb və dəlalət edən bəyaz parlaqlıq yox idi – qan
başını bir azca sağa çevirsə, qarşısında azlığında olan kimi, kövrək, şəffaf idi. “O zəif,
müstəsna bir gözəllik açılacaq. Zaman-zaman xəstəhaldır, – fikirləşirdi Aşenbax, – yəqin,
Aşenbaxa, hətta elə gəlirdi ki, burda onun qocalana kimi yaşamayacaq”. Və bundan
hüzurunun gözətçisi kimi oturub, öz işləriylə sonra içində baş qaldıran məmnuniyyət və
məşğul olsa belə, orda, lap yaxınlığında, sağ dinclik hissinə qapılmaqdan vaz keçdi.
