Page 18 - "Xəzər"
P. 18
xəbər verdilər. O da görəndə ki, yolunu Şüurunu zərrəcə zora salmamasına, düşünmək
2016 gözləyən var, aradan çıxdı. üçün ona heç bir əlyeri qoymamasına bax-
mayaraq, bütün bunlar ona çox qəribə və
Tomas Mann. Venesiyada ölüm Aşenbax çiyinlərini çəkdi. həyəcanlı gəlirdi. Amma bu arada o gözləriylə
– Cənab bura havayı gəlib çıxdı, – qoca dənizi salamlayır, Venesiyanın bu qədər yaxın,
dedi və şlyapasını ona uzatdı. əlyetən olmasına sevinirdi. Nəhayət ki, pəncə-
Aşenbax şyapanın içinə pul atdı. Baqajını rədən çəkildi, üzünə sərin su vurdu, xidmətçiyə
hotelə aparmağı tapşırdı, özü isə arabanın əlavə tapşırığını verdi, çünki lap rahatlaşmaq
dalınca addımladı; bəyaz çiçəkləri açmış, hər istəyirdi; əynində yaşıl zərbaftalı xidmətçi
iki tərəfində aşxanaları, dükanları, pansionları paltarı – livreya olan liftçiyə də buyurdu ki,
olan, adanı kəsərək dənizə tərəf enən xiyabanla onu aşağı endirsin.
getdi.
Aşenbax geniş hotelə əsas keçiddən yox, Dənizə çıxan terrasda çay içdi, sonra
bağın terrasından adladı və vestibüldə dənizkənarı bulvara düşdü və onun “Ekselsior”
ləngimədən birbaşa kontora yollandı. Gəlişini hotelinə sarı uzanan böyük bir hissəsini piyada
qabaqcadan xəbər verdiyi üçün onu yaltaqlıqla, gəzdi. O qayıdanda, artıq şam yeməyi üçün
aşırı hörmətlə qarşıladılar. Qara, nazik bığlı, əynini dəyişmək vaxtı idi. Bunu tələsmədən
bəstəboy, sakit, nəzakətli, fransız biçimli sürtük elədi, çünki geyinəndə belə, işləməyə
geymiş inzibatçı liftdə onunla ikinci mərtəbəyə adətkərdə idi, amma buna rəğmən zala çox
qalxdı. Gözə çox xoş dəyən, gilənar rəngdə tez endi. Orada tanış olmayan, özünü
mebeli, gözəl rayihəli çiçəkləri və dənizə açılan başqalarıyla maraqlanmırmış kimi göstərən
hündür pəncərələri olan otağı ona nişan ver- və eyni səbrsizliklə şam yeməyini gözləyən
di. xeyli qonaq vardı. Masanın üstündən qəzet
İnzibatçı gedəndən sonra Aşenbax götürüb, dəri kresloda rahatlandı və burdakı
pəncərələrdən birinə yaxınlaşdı, – xidmətçi adamlara göz qoymağa başladı. Zaldakı in-
isə bu vaxt otaqda onun çamadanlarını sanlar səyahətinin əvvəllərində, adada
yerbəyer edirdi, – və bu saatlarda demək olar gördüklərindən müsbət mənada fərqlənirdilər.
ki, kimsəsiz olan çimərliyə, qabarma anlarında
sahilə kiçik, uzun, sakit dalğalarını yollayan İndi onun gözləri qarşısında hamını və
tutqun dənizə tamaşa etməyə başladı. hər şeyi səbirlə qucan üfüq açılırdı. Müxtəlif
Seyrçiliyə dalan yalqız insanın qəlbi dillərdə astadan danışanların səsi bir-birinə
dumanlı, yayğın və eyni zamanda həm də qarışmışdı. Ləyaqət mundiri sayılan axşam
başqaları arasında olduğu anlardakından daha kostyumu sanki müxtəlif irq və təbəqələrdən
dərin, daha ağır, daha həssas olur və olan cürbəcür adamları bir vahidə çevirirdi.
hisslərində mütləq bir qüssə çaları da duyulur. Burda arıq, uzunsifət bir amerikalı, çoxsaylı
Tək bircə baxışla, gülüşlə, fikir mübadiləsiylə rus ailəsi, tərbiyəçiləri fransız olan alman
dünyanın mənzərəsi onu lazım olandan daha uşaqları vardı. Amma slavyan əlamətləri aşkar
artıq maraqlandırır; sükutun içində hissləri üstünlükdə idi. Aşenbaxın düz böyründə isə
dərinləşir, əhəmiyyətli bir hadisəyə, avantüraya, polyak dilində danışırdılar.
unudulmaz təəssürata çevrilir. Tənhalıq orijinal,
cəsarətli, dəhşətli dərəcədə gözəl bir şeyi – Bambuk masa arxasında, mürəbbiyənin
poeziyanı doğurur. Lakin o həm də mənasız nəzarəti altında yeniyetmələrdən ibarət, lap
sözü, yolverilməz absurdu əmələ gətirir. cavan bir kampaniya oturmuşdu: yaşı çox gü-
Beləliklə, yoldakı olaylar, özünün gözəllik man ki, on beşlə, on yeddi arasında olan üç
barədə sərəkləmələriylə iyrənc, qoca modabaz qız və uzun saçlı, görkəmindən on dörd
və zəhmət haqqını ala bilməyən məzlum qon- yaşındaya bənzəyən oğlan. Aşenbax qızılı,
dolyer səyyahın qəlbini hələ də narahat edirdi. bal rəngli saçları olan bu balaca oğlanın
qənirsiz gözəlliyinə heyran oldu. Düz burnu,
gözəl ağzı, misilsiz ilahi ciddiliyi, solğun, zərif
2016 gözləyən var, aradan çıxdı. üçün ona heç bir əlyeri qoymamasına bax-
mayaraq, bütün bunlar ona çox qəribə və
Tomas Mann. Venesiyada ölüm Aşenbax çiyinlərini çəkdi. həyəcanlı gəlirdi. Amma bu arada o gözləriylə
– Cənab bura havayı gəlib çıxdı, – qoca dənizi salamlayır, Venesiyanın bu qədər yaxın,
dedi və şlyapasını ona uzatdı. əlyetən olmasına sevinirdi. Nəhayət ki, pəncə-
Aşenbax şyapanın içinə pul atdı. Baqajını rədən çəkildi, üzünə sərin su vurdu, xidmətçiyə
hotelə aparmağı tapşırdı, özü isə arabanın əlavə tapşırığını verdi, çünki lap rahatlaşmaq
dalınca addımladı; bəyaz çiçəkləri açmış, hər istəyirdi; əynində yaşıl zərbaftalı xidmətçi
iki tərəfində aşxanaları, dükanları, pansionları paltarı – livreya olan liftçiyə də buyurdu ki,
olan, adanı kəsərək dənizə tərəf enən xiyabanla onu aşağı endirsin.
getdi.
Aşenbax geniş hotelə əsas keçiddən yox, Dənizə çıxan terrasda çay içdi, sonra
bağın terrasından adladı və vestibüldə dənizkənarı bulvara düşdü və onun “Ekselsior”
ləngimədən birbaşa kontora yollandı. Gəlişini hotelinə sarı uzanan böyük bir hissəsini piyada
qabaqcadan xəbər verdiyi üçün onu yaltaqlıqla, gəzdi. O qayıdanda, artıq şam yeməyi üçün
aşırı hörmətlə qarşıladılar. Qara, nazik bığlı, əynini dəyişmək vaxtı idi. Bunu tələsmədən
bəstəboy, sakit, nəzakətli, fransız biçimli sürtük elədi, çünki geyinəndə belə, işləməyə
geymiş inzibatçı liftdə onunla ikinci mərtəbəyə adətkərdə idi, amma buna rəğmən zala çox
qalxdı. Gözə çox xoş dəyən, gilənar rəngdə tez endi. Orada tanış olmayan, özünü
mebeli, gözəl rayihəli çiçəkləri və dənizə açılan başqalarıyla maraqlanmırmış kimi göstərən
hündür pəncərələri olan otağı ona nişan ver- və eyni səbrsizliklə şam yeməyini gözləyən
di. xeyli qonaq vardı. Masanın üstündən qəzet
İnzibatçı gedəndən sonra Aşenbax götürüb, dəri kresloda rahatlandı və burdakı
pəncərələrdən birinə yaxınlaşdı, – xidmətçi adamlara göz qoymağa başladı. Zaldakı in-
isə bu vaxt otaqda onun çamadanlarını sanlar səyahətinin əvvəllərində, adada
yerbəyer edirdi, – və bu saatlarda demək olar gördüklərindən müsbət mənada fərqlənirdilər.
ki, kimsəsiz olan çimərliyə, qabarma anlarında
sahilə kiçik, uzun, sakit dalğalarını yollayan İndi onun gözləri qarşısında hamını və
tutqun dənizə tamaşa etməyə başladı. hər şeyi səbirlə qucan üfüq açılırdı. Müxtəlif
Seyrçiliyə dalan yalqız insanın qəlbi dillərdə astadan danışanların səsi bir-birinə
dumanlı, yayğın və eyni zamanda həm də qarışmışdı. Ləyaqət mundiri sayılan axşam
başqaları arasında olduğu anlardakından daha kostyumu sanki müxtəlif irq və təbəqələrdən
dərin, daha ağır, daha həssas olur və olan cürbəcür adamları bir vahidə çevirirdi.
hisslərində mütləq bir qüssə çaları da duyulur. Burda arıq, uzunsifət bir amerikalı, çoxsaylı
Tək bircə baxışla, gülüşlə, fikir mübadiləsiylə rus ailəsi, tərbiyəçiləri fransız olan alman
dünyanın mənzərəsi onu lazım olandan daha uşaqları vardı. Amma slavyan əlamətləri aşkar
artıq maraqlandırır; sükutun içində hissləri üstünlükdə idi. Aşenbaxın düz böyründə isə
dərinləşir, əhəmiyyətli bir hadisəyə, avantüraya, polyak dilində danışırdılar.
unudulmaz təəssürata çevrilir. Tənhalıq orijinal,
cəsarətli, dəhşətli dərəcədə gözəl bir şeyi – Bambuk masa arxasında, mürəbbiyənin
poeziyanı doğurur. Lakin o həm də mənasız nəzarəti altında yeniyetmələrdən ibarət, lap
sözü, yolverilməz absurdu əmələ gətirir. cavan bir kampaniya oturmuşdu: yaşı çox gü-
Beləliklə, yoldakı olaylar, özünün gözəllik man ki, on beşlə, on yeddi arasında olan üç
barədə sərəkləmələriylə iyrənc, qoca modabaz qız və uzun saçlı, görkəmindən on dörd
və zəhmət haqqını ala bilməyən məzlum qon- yaşındaya bənzəyən oğlan. Aşenbax qızılı,
dolyer səyyahın qəlbini hələ də narahat edirdi. bal rəngli saçları olan bu balaca oğlanın
qənirsiz gözəlliyinə heyran oldu. Düz burnu,
gözəl ağzı, misilsiz ilahi ciddiliyi, solğun, zərif
