Page 21 - "Xəzər"
P. 21
ə-deyə stula əyləşdi, onun yandan kimi taxta meydançalarda həm qayğısız bir 21
görünüşü Aşenbaxı yenə heyrətləndirdi, hətta çılğınlıq, həm də bir sakitlik hakim idi, bundan 2016
bu yeniyetmənin ilahi gözəlliyindən qorxdu savayı, qonaq-qonaq oyunu, adi söhbətləşmə,
da. Bu gün onun əynində mavi zolaqlı bəyaz səhər əlbisələrinin zərifliyi və dəniz sahilinin Tomas Mann. Venesiyada ölüm
parçadan yaxalığına qırmızı ipək bant bəlli üstünlüklərindən sərbəst və təmkinlə
bağlanmış köynək vardı. Lakin bu yaxalığın bəhrələnən çılpaqlıq… Çimənlər suyun lap
arasından özünün bənzərsiz gözəlliyiylə qırağında, yaş olduğundan bərkimiş qumun
əynindəki geyimə o qədər də yaraşmayan üstüylə bəyaz xalatlarda və rəngbərəng çimərlik
vücudu çiçək kimi dikəlirdi, başı paros kostyumlarında gəzişirdilər. Sağ tərəfdə
mərmərinin sarımtıl sayrışması içində görünən uşaqların qumdan düzəltdiyi, bütün ölkələrin
Erotun surətinə bənzəyirdi, nazik, ciddi qaşlar, bayraqları sancılmış dəbdəbəli qəsr ucalırdı.
gicgahlarına düşən kölgələr, sallanaraq Balıqqulağı, şirni və meyvə satıcıları dizi üstə
qulaqlarını tam gizləyən qıvrım saçlar… enib mallarını düzürdülər. Sol tərəfdə, köndələn
qoyulduğundan çimərliyin bitdiyi ərazini
“İlahi, necə gözəldir bu!” – Aşenbax bəzən göstərən kabinənin qarşısında rus ailəsi
peşəkar bir rəssamın mükəmməl yaradılmış yerləşmişdi: iridiş, saqqallı kişilər; ölgün, sallaq
bir əsər qarşısında öz həyəcan və heyranlığını bədənli arvadlar; molbert qarşısında oturub,
bildirdiyi tərzdə düşündü. Onun fikirləri bir az ümidsiz nidalar çıxararaq dənizin şəklini çəkən,
da uzağa getdi: “Düzü, məni dəniz və qum baltikyanı əyalətlərin birindən olan qız; kifir
cəlb etməsəydi belə, nə qədər ki, sən varsan, olsalar da, xoş təsir bağışlayan iki uşaq;
mən də burda qalardım!” Beləliklə, o, ayağa sahibini qane edən qul davranışlı, başına
qalxdı, hotel işçilərinin ehtiramla salamlaş- yaylıq bağlamış qoca dayə. Onlar sanki
masına cavab verərək, holldan keçdi, böyük həyatdan məmnun idilər, başları oyuna qarışan,
terrasdan endi və körpünün üstüylə mehmanxa- ipə-sapa yatmayan uşaqları yorulmadan
na müştəriləri üçün taxta çəpərlə ayrılmış səsləyir, şirniyyat aldıqları gülməli qocayla
çimərliyə tərəf addımladı. Orda kətan şalvarlı, zarafat edirdilər – bundan ötrü yaxşı ki, bir
matros köynəyi geymiş, başında həsir şlyapa neçə italyan sözü bilirdilər; intim hərəkətlərinə
olan, gözətçi vəzifəsini icra edən ayaqyalın göz qoyanlara qəti əhəmiyyət vermir, bir-
qocadan xahiş etdi ki, onun üçün ayrılmış birinin yanağından öpürdülər.
kabinəni göstərsin, masa və kreslonu bayıra
– üzərinə qum səpilmiş taxta meydançaya “Burda qalacam! Burdan yaxşısını tapa
çıxarsın. Özü isə sürüyərək dənizə, qumu bilmərəm!” – Aşenbax fikirləşdi və əllərini
mum kimi qızılı-sarı olan ləpədöyənə yaxınlaş- dizlərində çarpazlayaraq, dənizin ənginliklərinə
dırdığı şezlonqda yerini rahatladı. baxmağa başladı, dəniz isə onun nəzərlərindən
yayınır, qarışır, duman içində görünməz olurdu.
Çimərlik, burdakı mədəniyyət, təbiətin bu Aşenbaxın dəniz sevgisinin bəs deyincə dərin
guşəsində aldığı ləzzət onun başını qatır və əsasları vardı: hadisələrin zəhlətökən
həmişə olduğundan daha artıq sevinc bəxş çoxqatlılığından nicat tapmaq üçün daim sadə,
edirdi. Boz, ölgün dəniz artıq canlanmışdı – təbii şeylərə sinərək, özünü unudub çalışan
qoynunda suyu şappıldadan uşaqlar onu bir yaradıcının dinclik ehtiyacından, gördüyü
bəzəyirdi, sinəsinə uzgüçülər, sahilinə isə işin mahiyyətiylə daban-dabana zidd olduğuna
əlləri başları altında çarpazlanmış, qumlu görə daha cəlbedici görünən, yasaqlanmış,
dayazlıqlarda uzanan rəngbərəng fiqurlar bölünməz, ölçüsüz, adı Heçlik olan əbədi
yaraşıq verirdi. Başqaları göy-qırmızı faniliyə can atırdı. Etdiklərindən sonra
rənglənmiş kiçik, yastıdib qayıqlarda oturub dincəlmək – yaxşı şeylər üçün çalışan birinin
avar çəkir, aşıb-çevriləndə isə gülməkdən arzusudursa, məgər bu Heçlik mükəmməlliyin
özlərindən gedirdilər. Kabinələrin xeyli uzanan formalarından biri deyil? Və, budur, boşluğun
sırası qarşısında adamların əyləşdiyi eyvan
görünüşü Aşenbaxı yenə heyrətləndirdi, hətta çılğınlıq, həm də bir sakitlik hakim idi, bundan 2016
bu yeniyetmənin ilahi gözəlliyindən qorxdu savayı, qonaq-qonaq oyunu, adi söhbətləşmə,
da. Bu gün onun əynində mavi zolaqlı bəyaz səhər əlbisələrinin zərifliyi və dəniz sahilinin Tomas Mann. Venesiyada ölüm
parçadan yaxalığına qırmızı ipək bant bəlli üstünlüklərindən sərbəst və təmkinlə
bağlanmış köynək vardı. Lakin bu yaxalığın bəhrələnən çılpaqlıq… Çimənlər suyun lap
arasından özünün bənzərsiz gözəlliyiylə qırağında, yaş olduğundan bərkimiş qumun
əynindəki geyimə o qədər də yaraşmayan üstüylə bəyaz xalatlarda və rəngbərəng çimərlik
vücudu çiçək kimi dikəlirdi, başı paros kostyumlarında gəzişirdilər. Sağ tərəfdə
mərmərinin sarımtıl sayrışması içində görünən uşaqların qumdan düzəltdiyi, bütün ölkələrin
Erotun surətinə bənzəyirdi, nazik, ciddi qaşlar, bayraqları sancılmış dəbdəbəli qəsr ucalırdı.
gicgahlarına düşən kölgələr, sallanaraq Balıqqulağı, şirni və meyvə satıcıları dizi üstə
qulaqlarını tam gizləyən qıvrım saçlar… enib mallarını düzürdülər. Sol tərəfdə, köndələn
qoyulduğundan çimərliyin bitdiyi ərazini
“İlahi, necə gözəldir bu!” – Aşenbax bəzən göstərən kabinənin qarşısında rus ailəsi
peşəkar bir rəssamın mükəmməl yaradılmış yerləşmişdi: iridiş, saqqallı kişilər; ölgün, sallaq
bir əsər qarşısında öz həyəcan və heyranlığını bədənli arvadlar; molbert qarşısında oturub,
bildirdiyi tərzdə düşündü. Onun fikirləri bir az ümidsiz nidalar çıxararaq dənizin şəklini çəkən,
da uzağa getdi: “Düzü, məni dəniz və qum baltikyanı əyalətlərin birindən olan qız; kifir
cəlb etməsəydi belə, nə qədər ki, sən varsan, olsalar da, xoş təsir bağışlayan iki uşaq;
mən də burda qalardım!” Beləliklə, o, ayağa sahibini qane edən qul davranışlı, başına
qalxdı, hotel işçilərinin ehtiramla salamlaş- yaylıq bağlamış qoca dayə. Onlar sanki
masına cavab verərək, holldan keçdi, böyük həyatdan məmnun idilər, başları oyuna qarışan,
terrasdan endi və körpünün üstüylə mehmanxa- ipə-sapa yatmayan uşaqları yorulmadan
na müştəriləri üçün taxta çəpərlə ayrılmış səsləyir, şirniyyat aldıqları gülməli qocayla
çimərliyə tərəf addımladı. Orda kətan şalvarlı, zarafat edirdilər – bundan ötrü yaxşı ki, bir
matros köynəyi geymiş, başında həsir şlyapa neçə italyan sözü bilirdilər; intim hərəkətlərinə
olan, gözətçi vəzifəsini icra edən ayaqyalın göz qoyanlara qəti əhəmiyyət vermir, bir-
qocadan xahiş etdi ki, onun üçün ayrılmış birinin yanağından öpürdülər.
kabinəni göstərsin, masa və kreslonu bayıra
– üzərinə qum səpilmiş taxta meydançaya “Burda qalacam! Burdan yaxşısını tapa
çıxarsın. Özü isə sürüyərək dənizə, qumu bilmərəm!” – Aşenbax fikirləşdi və əllərini
mum kimi qızılı-sarı olan ləpədöyənə yaxınlaş- dizlərində çarpazlayaraq, dənizin ənginliklərinə
dırdığı şezlonqda yerini rahatladı. baxmağa başladı, dəniz isə onun nəzərlərindən
yayınır, qarışır, duman içində görünməz olurdu.
Çimərlik, burdakı mədəniyyət, təbiətin bu Aşenbaxın dəniz sevgisinin bəs deyincə dərin
guşəsində aldığı ləzzət onun başını qatır və əsasları vardı: hadisələrin zəhlətökən
həmişə olduğundan daha artıq sevinc bəxş çoxqatlılığından nicat tapmaq üçün daim sadə,
edirdi. Boz, ölgün dəniz artıq canlanmışdı – təbii şeylərə sinərək, özünü unudub çalışan
qoynunda suyu şappıldadan uşaqlar onu bir yaradıcının dinclik ehtiyacından, gördüyü
bəzəyirdi, sinəsinə uzgüçülər, sahilinə isə işin mahiyyətiylə daban-dabana zidd olduğuna
əlləri başları altında çarpazlanmış, qumlu görə daha cəlbedici görünən, yasaqlanmış,
dayazlıqlarda uzanan rəngbərəng fiqurlar bölünməz, ölçüsüz, adı Heçlik olan əbədi
yaraşıq verirdi. Başqaları göy-qırmızı faniliyə can atırdı. Etdiklərindən sonra
rənglənmiş kiçik, yastıdib qayıqlarda oturub dincəlmək – yaxşı şeylər üçün çalışan birinin
avar çəkir, aşıb-çevriləndə isə gülməkdən arzusudursa, məgər bu Heçlik mükəmməlliyin
özlərindən gedirdilər. Kabinələrin xeyli uzanan formalarından biri deyil? Və, budur, boşluğun
sırası qarşısında adamların əyləşdiyi eyvan
