Page 16 - "Xəzər"
P. 16
Onun niyyətini alqışladılar, qondolyerlərə xəbər mübahisələrini təhdidli əl hərəkətləriylə davam
2016 etdilər, onlar da öz aralarında yerli şivədə etdirirdilər. Lakin suların qoynunda yerləşən
mübahisəyə başladılar. Lakin sahilə çıxmaq bu şəhərin məxsusi sakitliyi bu səs-küyü öz
Tomas Mann. Venesiyada ölüm ona hələ ki, nəsib olmadı: yolu onun öz sandığı içinə hopduraraq, yoxluğa məhkum edir və
kəsmişdi – onu laxlayan pilləkəndən çətinliklə, dənizin üzərinə dağıdırdı.
zor gücünə, sürüyə-sürüyə endirirdilər. Odur
ki, bir yadelliylə sağollaşan, “Arzu edirik ki, Limanda isti idi. Quru küləyin nəfəsi hərdən
vaxtınızı yaxşı keçirəsiniz! Bizi xoş sözlərlə yorğun səyyaha da yetişirdi. Yastıqların
yad edin. Au revoir, excusez et bon jour,1 yumşaqlığı içində, gözlərini yummuşdu – adət
cənab!” – deyərək, kefli-kefli çəkmələrini bir- etmədiyi bir dinclikdən ləzzət alırdı. “Yolumuz
birinə vuran, bəyirən, zəhlətökən qocaya qulaq qısadır, – fikirləşirdi, – amma mən istərdim ki,
asmaqdan daha bir neçə dəqiqə can qurtara bu yol əbədi olsun!” Qayığın ahəngdar ləngəri
bilmədi. Qoca gözlərini yumub, suyu axan onu tünlükdən, səs-küydən alıb aparırdı.
ağzının qıraqlarını yalayır, qocalara xas sallaq
dodaqlarının altında boyaqlı espanyolkası Getdikcə ətrafı daha da sakitliyə qərq
qabarırdı, “Mənim komplimentlərimi qəbul olurdu. Artıq yalnız avarların səsi, suyun
edin, əzizim, gözəlim, canım…” – deyə, üzəriylə uçurmuş kimi irəliləyən, sivriburunlu,
mızıldanaraq, o tərəf-bu tərəfə hava öpüşü qara, ucu lap təbərzinə bənzəyən qondolaya
göndərirdi. Elə bu yerdə onun qoyma üst çırpılan dalğaların küt zərbəsi və bir də üçüncü
dişləri alt dodağının üstünə düşdü. Aşenbax bir səs – qondolyerin mızıltısı eşidilirdi – qırıq-
fürsət tapıb, ordan aralandı. Arxadan qırıq, dişlərinin arasından, avarın ritminə
quruldamağa bənzər: “Mənim əzizimə, uyğun... Aşenbax gözlərini açdı və təəccüb
gözümün işığına” kimi sözləri artıq kəndir qaldı – liman genişlənmişdi və onlar açıq
məhəccərdən tutub, pilləkənlə enəndə eşitdi. dəniz istiqamətində irəliləyirdilər. Yəqin,
rahatlığa bu dərəcədə uymaq yaramaz –
Uzun fasilədən sonra, yaxud da ilk dəfə gərək əmrinin dəqiq yerinə yetirilməsini tələb
Venesiya qondolasına minəndə qəlbin ani edəydi.
titrəyişini kim yaşamayıb ki? Tarixin qədim
zamanlarından kiçicik dəyişikliklərə belə məruz – Demək, limana, – deyə, yarıçönmüş
qalmadan bizə çatmış qəribə, qara bir qayıq vəziyyətdə dilləndi.
– özü də eləsi ki, yer üzündə o rəngdə ancaq
tabutlar olur… Bu qayıqlar bizə su şırıltısı Mızıltı kəsdi. Cavab gəlmədi.
eşidilən sakit gecələrdə gizli və cinayət dolu – Demək, limana, – bir daha təkrar edərək,
sərgüzəştləri, amma bunlardan da çox ölümün tam çöndü ki, qondolyerin üzünə baxsın, o
özünü, ona aparan yolları, dəfn mərasimini isə Aşenbaxın arxasında ayaq üstə durmuşdu,
və sonuncu, səssizcə edilən səyahətləri solğun səmanın fonunda silueti tam görünürdü.
xatırladır. Bu qayığın oturacağının əsl tabut Xoşagəlməz, hətta yırtıcı bir sifəti olan bu
qarası rəngdə olduğunun fərqinə kim varmayıb adam, göy matros paltarı geymişdi. Belinə
axı? Tabut qarası rəngdə kreslo və elə həmin sarı şərf bağlamış, başında bəzi yerləri artıq
rəngdə də oturacaq üzlüyü, – yer üzünün ən sökülmüş, formasını çoxdan itirmiş, yanakı
yumşaq, ən rahat və ən zərif oturacağı deyilmi? qoyduğu həsir şlyapa vardı. Sifət quruluşunun,
Aşenbax qondolyerin ayaqları altında, səliqəylə dik burnunun altından görünən açıq rəngli
qayığın burnuna yığılmış baqajıyla üzbəüz qıvrım bığlarının, heç şübhəsiz italyanlara
oturacağa əyləşəndə, bunu bir də, çox aydın aidiyyəti yox idi. Onu qondolyer sənəti üçün
şəkildə duydu. Hirsli qayıqçılar anlaşılmaz zahirən yararsız eləyən arıqlığına baxmayaraq,
avarla çox cəld hərəkət edir, hər dəfə qolay-
lananda bütün bədəni yay kimi gərilirdi. Bir-iki
dəfə gücə düşüb, dodaqlarını gərdi, iki sıra
bəyaz dişi göründü. Kürən qaşlarını düyərək,
1 Au revoir, excusez et bon jour – Sağ olun, xoş günlər arzulayıram, bağışlayın!
2016 etdilər, onlar da öz aralarında yerli şivədə etdirirdilər. Lakin suların qoynunda yerləşən
mübahisəyə başladılar. Lakin sahilə çıxmaq bu şəhərin məxsusi sakitliyi bu səs-küyü öz
Tomas Mann. Venesiyada ölüm ona hələ ki, nəsib olmadı: yolu onun öz sandığı içinə hopduraraq, yoxluğa məhkum edir və
kəsmişdi – onu laxlayan pilləkəndən çətinliklə, dənizin üzərinə dağıdırdı.
zor gücünə, sürüyə-sürüyə endirirdilər. Odur
ki, bir yadelliylə sağollaşan, “Arzu edirik ki, Limanda isti idi. Quru küləyin nəfəsi hərdən
vaxtınızı yaxşı keçirəsiniz! Bizi xoş sözlərlə yorğun səyyaha da yetişirdi. Yastıqların
yad edin. Au revoir, excusez et bon jour,1 yumşaqlığı içində, gözlərini yummuşdu – adət
cənab!” – deyərək, kefli-kefli çəkmələrini bir- etmədiyi bir dinclikdən ləzzət alırdı. “Yolumuz
birinə vuran, bəyirən, zəhlətökən qocaya qulaq qısadır, – fikirləşirdi, – amma mən istərdim ki,
asmaqdan daha bir neçə dəqiqə can qurtara bu yol əbədi olsun!” Qayığın ahəngdar ləngəri
bilmədi. Qoca gözlərini yumub, suyu axan onu tünlükdən, səs-küydən alıb aparırdı.
ağzının qıraqlarını yalayır, qocalara xas sallaq
dodaqlarının altında boyaqlı espanyolkası Getdikcə ətrafı daha da sakitliyə qərq
qabarırdı, “Mənim komplimentlərimi qəbul olurdu. Artıq yalnız avarların səsi, suyun
edin, əzizim, gözəlim, canım…” – deyə, üzəriylə uçurmuş kimi irəliləyən, sivriburunlu,
mızıldanaraq, o tərəf-bu tərəfə hava öpüşü qara, ucu lap təbərzinə bənzəyən qondolaya
göndərirdi. Elə bu yerdə onun qoyma üst çırpılan dalğaların küt zərbəsi və bir də üçüncü
dişləri alt dodağının üstünə düşdü. Aşenbax bir səs – qondolyerin mızıltısı eşidilirdi – qırıq-
fürsət tapıb, ordan aralandı. Arxadan qırıq, dişlərinin arasından, avarın ritminə
quruldamağa bənzər: “Mənim əzizimə, uyğun... Aşenbax gözlərini açdı və təəccüb
gözümün işığına” kimi sözləri artıq kəndir qaldı – liman genişlənmişdi və onlar açıq
məhəccərdən tutub, pilləkənlə enəndə eşitdi. dəniz istiqamətində irəliləyirdilər. Yəqin,
rahatlığa bu dərəcədə uymaq yaramaz –
Uzun fasilədən sonra, yaxud da ilk dəfə gərək əmrinin dəqiq yerinə yetirilməsini tələb
Venesiya qondolasına minəndə qəlbin ani edəydi.
titrəyişini kim yaşamayıb ki? Tarixin qədim
zamanlarından kiçicik dəyişikliklərə belə məruz – Demək, limana, – deyə, yarıçönmüş
qalmadan bizə çatmış qəribə, qara bir qayıq vəziyyətdə dilləndi.
– özü də eləsi ki, yer üzündə o rəngdə ancaq
tabutlar olur… Bu qayıqlar bizə su şırıltısı Mızıltı kəsdi. Cavab gəlmədi.
eşidilən sakit gecələrdə gizli və cinayət dolu – Demək, limana, – bir daha təkrar edərək,
sərgüzəştləri, amma bunlardan da çox ölümün tam çöndü ki, qondolyerin üzünə baxsın, o
özünü, ona aparan yolları, dəfn mərasimini isə Aşenbaxın arxasında ayaq üstə durmuşdu,
və sonuncu, səssizcə edilən səyahətləri solğun səmanın fonunda silueti tam görünürdü.
xatırladır. Bu qayığın oturacağının əsl tabut Xoşagəlməz, hətta yırtıcı bir sifəti olan bu
qarası rəngdə olduğunun fərqinə kim varmayıb adam, göy matros paltarı geymişdi. Belinə
axı? Tabut qarası rəngdə kreslo və elə həmin sarı şərf bağlamış, başında bəzi yerləri artıq
rəngdə də oturacaq üzlüyü, – yer üzünün ən sökülmüş, formasını çoxdan itirmiş, yanakı
yumşaq, ən rahat və ən zərif oturacağı deyilmi? qoyduğu həsir şlyapa vardı. Sifət quruluşunun,
Aşenbax qondolyerin ayaqları altında, səliqəylə dik burnunun altından görünən açıq rəngli
qayığın burnuna yığılmış baqajıyla üzbəüz qıvrım bığlarının, heç şübhəsiz italyanlara
oturacağa əyləşəndə, bunu bir də, çox aydın aidiyyəti yox idi. Onu qondolyer sənəti üçün
şəkildə duydu. Hirsli qayıqçılar anlaşılmaz zahirən yararsız eləyən arıqlığına baxmayaraq,
avarla çox cəld hərəkət edir, hər dəfə qolay-
lananda bütün bədəni yay kimi gərilirdi. Bir-iki
dəfə gücə düşüb, dodaqlarını gərdi, iki sıra
bəyaz dişi göründü. Kürən qaşlarını düyərək,
1 Au revoir, excusez et bon jour – Sağ olun, xoş günlər arzulayıram, bağışlayın!
