Page 15 - "Xəzər"
P. 15
enbax artıq dənizin onu tamam başqa Ve- ki, müvazinətini saxlasın, kefliliyin onu o yan- 15
nesiyaya – quru yoluyla getdiyindən fərqli bir bu yana laxlatmasına baxmayaraq, yerindən 2016
yerə gətirəcəyi haqda fikirlə barışmışdı. O, tərpənmirdi, çünki artıq elə ilk addımda
öndəki dor ağacının qarşısında durub, gözlərini yıxılacağını hiss etmişdi, amma bütün bunlarla Tomas Mann. Venesiyada ölüm
dənizin ənginliklərinə zilləyərək, torpağın bərabər, eybəcər bir zirəklik göstərərək, ona
görünəcəyi anın intizarını çəkirdi. Yadına yaxınlaşan hər kəsin düyməsindən yapışır,
dalğın, vəcdə gəlmiş şair könlünün yaşadığı sarsaq şeylər danışır, ona-buna göz vurur,
anlar düşmüşdü: gözləri qarşısında xəyalları hırıldayır, kiminləsə gic zarafatlar edir, kimisə
sulardan boy verib, kilsə qübbələri və zəng dolayır, üzüklü, qırış-qırış şəhadət barmağını
qüllələri kimi ucalır, içindəki pərəstiş və onun-bunun burnu qarşısında oynadıb,
sitayişdən, xoşbəxtlik və kədərdən yaranan dodaqlarını murdar bir işvəylə dilinin ucuyla
əzəmətli bir nəğməyə çevrilirdi. İndi o, həmin yalayırdı. Aşenbax qaşqabağını töküb ona
nəğmənin ayrı-ayrı bəndlərini öz içində baxır və içində yenə mübhəm bir hiss oyanırdı
zümzümə edirdi. Artıq yaşadığı bu hisslərdən – dünya ağlasığmaz bir şeyə, əsl karikaturaya
riqqətə gələrək, özünün ciddi və yorğun çevrilmək yolunda çətinliklə sezilən, amma
qəlbindən soruşurdu ki, görəsən, yeni bir qarşısı alına bilməyəcək bir meyil nümayiş
heyranlıq, yeni bir çaşqınlıq, gecikmiş də olsa, etdirirdi; amma yaxşı ki, şərait Aşenbaxa bu
duyğularının gətirəcəyi yeni macəralar ona – hisslərindən uzun-uzadı dadmaq imkanı
bu azad sərsəriyə bir daha qismət ola bilərmi? vermədi: mühərrik gurultu salıb işə düşdü,
mənzilinə yaxın olan bu gəmi Müqəddəs
Budur, sağ tərəfdən uzanıb gedən sahil Mark kanalı ilə irəliləməyə başladı.
hamar bir xətt kimi görünürdü; balıqçı qayıqları
artıq dənizə çıxırdı; o yanda nəzərə çarpan Beləliklə, o yenə bu möcüzəni, dənizdən
Çimərlik adasıydi; gəmi onu solda qoyaraq, ucalan şəhəri, yaxınlaşan səyyahları
asta sürətlə sivişib, elə adanın adını daşıyan təəccübləndirmək üçün inşa edilən fantastik
dar limana girdi, sahildəki alabəzək daxma- tikililərin parlaq naxışlarını, sarayların xəyallara
ların keçilməz sıxlığı qarşısında durdu və sa- bənzər misilsizliyini, “Ah Körpüsü”nü, şirli
nitar xidmətinin barkasını gözləməyə başladı. sütunları, sahildəki Müqəddəs Markı və bu
nağılvari məbədin xeyli irəli çıxmış cah-cəlallı
Onu düz bir saat gözləməli oldular. qanadını, kanalın üstündəki körpünün tağından
Sərnişinlər mənzil başına elə bil həm asılmış nəhəng saatı öz gözləriylə görür və
çatmışdılar, həm də yox; kimsə tələsmirdi, fikirləşirdi ki, Venesiyaya quru yoluyla,
amma eyni zamanda hamı səbirsizlik içindəydi. vağzaldan gəlmək, saraya arxa qapıdan girmək
Vətənpərvərlikləri güc gəlmişdi, bəlkə də kimi bir şeydir, bu şəhərə – şəhərlərin ən
şəhərin ictimai bağlar yerləşən tərəfindən qəribəsinə yalnız açıq dənizin ənginliklərindən
suyun üzüylə uçub gələn hərbi şeypur gəlmək lazımdır.
səslərindən həvəslənən gənc Pola sakinləri
indi göyərtəyə tökülmüşdülər və içdiklərinin Gəminin mühərriki dayandı, bir-birini
təsirindən qızışaraq, sahil boyu marş edən sıxışdıran qondolalar1 ona sarı tərpəndilər,
bersalyerlərə “ura!” çığırmağa başlamışdılar. gömrük məmurları aşağı endirilmiş gəmi
Lakin həqiqi iyrəncilik, gənclərlə dostlaşan körpüsüylə yuxarı qalxıb, öz vəzifələrini təcili
yüngülxasiyyət qocanın qızışıb çıxardığı oyun- yerinə yetirməyə başladılar. Nəhayət ki,
lardan ibarət idi. Onun qoca kəlləsi içkiyə sərnişinlərin gəmidən enməsinə icazə verildi.
cavan dostlarının möhkəm başı qədər dözmək Aşenbax izah etdi ki, ona şəhərlə Lido arasında
iqtidarında deyildi: o, çox biabırçı bir şəkildə sərnişin daşıyan katerlərin durduğu limana
sərxoş idi. Bayquş kimi baxır, siqaretini titrəyən getmək və baqajını aparmaq üçün bir qondola
barmaqlarında sıxaraq, var gücüylə çalışırdı lazımdır: sahildə yerlənib-yataqlanmaq istəyir.
1qondola – kayutlu Venesiya qayığı
nesiyaya – quru yoluyla getdiyindən fərqli bir bu yana laxlatmasına baxmayaraq, yerindən 2016
yerə gətirəcəyi haqda fikirlə barışmışdı. O, tərpənmirdi, çünki artıq elə ilk addımda
öndəki dor ağacının qarşısında durub, gözlərini yıxılacağını hiss etmişdi, amma bütün bunlarla Tomas Mann. Venesiyada ölüm
dənizin ənginliklərinə zilləyərək, torpağın bərabər, eybəcər bir zirəklik göstərərək, ona
görünəcəyi anın intizarını çəkirdi. Yadına yaxınlaşan hər kəsin düyməsindən yapışır,
dalğın, vəcdə gəlmiş şair könlünün yaşadığı sarsaq şeylər danışır, ona-buna göz vurur,
anlar düşmüşdü: gözləri qarşısında xəyalları hırıldayır, kiminləsə gic zarafatlar edir, kimisə
sulardan boy verib, kilsə qübbələri və zəng dolayır, üzüklü, qırış-qırış şəhadət barmağını
qüllələri kimi ucalır, içindəki pərəstiş və onun-bunun burnu qarşısında oynadıb,
sitayişdən, xoşbəxtlik və kədərdən yaranan dodaqlarını murdar bir işvəylə dilinin ucuyla
əzəmətli bir nəğməyə çevrilirdi. İndi o, həmin yalayırdı. Aşenbax qaşqabağını töküb ona
nəğmənin ayrı-ayrı bəndlərini öz içində baxır və içində yenə mübhəm bir hiss oyanırdı
zümzümə edirdi. Artıq yaşadığı bu hisslərdən – dünya ağlasığmaz bir şeyə, əsl karikaturaya
riqqətə gələrək, özünün ciddi və yorğun çevrilmək yolunda çətinliklə sezilən, amma
qəlbindən soruşurdu ki, görəsən, yeni bir qarşısı alına bilməyəcək bir meyil nümayiş
heyranlıq, yeni bir çaşqınlıq, gecikmiş də olsa, etdirirdi; amma yaxşı ki, şərait Aşenbaxa bu
duyğularının gətirəcəyi yeni macəralar ona – hisslərindən uzun-uzadı dadmaq imkanı
bu azad sərsəriyə bir daha qismət ola bilərmi? vermədi: mühərrik gurultu salıb işə düşdü,
mənzilinə yaxın olan bu gəmi Müqəddəs
Budur, sağ tərəfdən uzanıb gedən sahil Mark kanalı ilə irəliləməyə başladı.
hamar bir xətt kimi görünürdü; balıqçı qayıqları
artıq dənizə çıxırdı; o yanda nəzərə çarpan Beləliklə, o yenə bu möcüzəni, dənizdən
Çimərlik adasıydi; gəmi onu solda qoyaraq, ucalan şəhəri, yaxınlaşan səyyahları
asta sürətlə sivişib, elə adanın adını daşıyan təəccübləndirmək üçün inşa edilən fantastik
dar limana girdi, sahildəki alabəzək daxma- tikililərin parlaq naxışlarını, sarayların xəyallara
ların keçilməz sıxlığı qarşısında durdu və sa- bənzər misilsizliyini, “Ah Körpüsü”nü, şirli
nitar xidmətinin barkasını gözləməyə başladı. sütunları, sahildəki Müqəddəs Markı və bu
nağılvari məbədin xeyli irəli çıxmış cah-cəlallı
Onu düz bir saat gözləməli oldular. qanadını, kanalın üstündəki körpünün tağından
Sərnişinlər mənzil başına elə bil həm asılmış nəhəng saatı öz gözləriylə görür və
çatmışdılar, həm də yox; kimsə tələsmirdi, fikirləşirdi ki, Venesiyaya quru yoluyla,
amma eyni zamanda hamı səbirsizlik içindəydi. vağzaldan gəlmək, saraya arxa qapıdan girmək
Vətənpərvərlikləri güc gəlmişdi, bəlkə də kimi bir şeydir, bu şəhərə – şəhərlərin ən
şəhərin ictimai bağlar yerləşən tərəfindən qəribəsinə yalnız açıq dənizin ənginliklərindən
suyun üzüylə uçub gələn hərbi şeypur gəlmək lazımdır.
səslərindən həvəslənən gənc Pola sakinləri
indi göyərtəyə tökülmüşdülər və içdiklərinin Gəminin mühərriki dayandı, bir-birini
təsirindən qızışaraq, sahil boyu marş edən sıxışdıran qondolalar1 ona sarı tərpəndilər,
bersalyerlərə “ura!” çığırmağa başlamışdılar. gömrük məmurları aşağı endirilmiş gəmi
Lakin həqiqi iyrəncilik, gənclərlə dostlaşan körpüsüylə yuxarı qalxıb, öz vəzifələrini təcili
yüngülxasiyyət qocanın qızışıb çıxardığı oyun- yerinə yetirməyə başladılar. Nəhayət ki,
lardan ibarət idi. Onun qoca kəlləsi içkiyə sərnişinlərin gəmidən enməsinə icazə verildi.
cavan dostlarının möhkəm başı qədər dözmək Aşenbax izah etdi ki, ona şəhərlə Lido arasında
iqtidarında deyildi: o, çox biabırçı bir şəkildə sərnişin daşıyan katerlərin durduğu limana
sərxoş idi. Bayquş kimi baxır, siqaretini titrəyən getmək və baqajını aparmaq üçün bir qondola
barmaqlarında sıxaraq, var gücüylə çalışırdı lazımdır: sahildə yerlənib-yataqlanmaq istəyir.
1qondola – kayutlu Venesiya qayığı
