Page 81 - "Xəzər"
P. 81
inə çevrilmişdi; hətta kübar mənşəyi- yalnız ordu əsgərləri göz yetirir, bu za- 81
nə məhəl qoymayıb, ona “kapot” deyirdi- man bir-birinə gizli işarələr verərək qəri- 2017
lər. Doğrudan da, bu, çox qəribə şinel idi: bə səslər çıxarırdılar.
yaxalığı ildən-ilə kiçilirdi. Çünki hər dəfə Nikolay Qoqol. Şinel
dərzi yaxalıqdan kəsib şinelin süzülən, Petroviçin mənzilinə aparan arxa pil-
yırtılan yerlərinə yamaq salmalı olurdu. ləkəndə spirt iyindən, çirkab sularının qo-
Dərzilik isə yamaq salmaq sənəti deyil, xusundan nəfəs almaq olmurdu. Orasını
odur ki, yamaq yerləri torba kimi sallanır, da deyək ki, arxa pilləkənlər Peterburq
kənardan çox pis görünürdü. Akaki Aka- evlərinin hamısında bu gündədir. Pillə-
kiyeviç işin nə yerdə olduğunu başa kənlə qalxarkən Akaki Akakiyeviç fikirlə-
düşüncə şineli Petroviçin – hardasa dör- şirdi ki, görəsən, Petroviç nə qədər əl-
düncü mərtəbədə yaşayan dərzinin yanı- haqqı istəyəcək? Düşünüb-daşınıb bu qə-
na aparmaq qərarına gəldi. Petroviçin si- rara gəldi ki, ustaya iki rubldan artıq pul
fətini çopur basmışdı, bir gözü də çaş idi, ödəməyəcək. Mənzilin qapısı açıq idi –
buna baxmayaraq, sərxoş olmadığı, baş- Petroviçin arvadı mətbəxdə balıq qızar-
qa işlərə baş qoşmadığı vaxtlarda mə- dırdı, evə o qədər tüstü dolmuşdu ki, ta-
murların və digər peşə sahiblərinin şalı- rakanları da görmək olmurdu. Akaki Aka-
varını və frakını məharətlə təmir edirdi. kiyeviç mətbəxdən keçib-gedəndə qadın
Әlbəttə, bu dərzi haqqında bir-iki kəlmə onu sezmədi. O, içəri girəndə gördü ki,
deyib, üstündən keçmək də olardı, am- Petroviç türk paşasısayağı bardaş qu-
ma hekayətimizdə bütün şəxslərin xarak- raraq böyük, boyasız taxtın üstündə otu-
teri sonacan açılmalıdır, ona görə də Pet- rub. Həmişəki kimi, dərzinin ayaqları ya-
roviçdən bir az əhatəli danışacağıq. Әv- lın idi. Akaki Akakiyeviçin gözü onun baş
vəlllər onu sadəcə “Qriqori” çağırırdılar, barmağına sataşdı – dərzinin dırnağı çox
o, hansısa ağanın təhkimli kəndlisi idi. qalın, bağa çanağı kimi möhkəm, olduq-
Təhkimçilikdən azad edilib bütün bayram- ca eybəcər idi. Petroviçin boynundan ipək
larda möhkəm içməyə başlayandan son- ip yumağı və kələf asılmışdı, dizinin
ra “Petroviç” oldu. Әvvəlcə böyük bay- üstündə isə əsgi-üsgü vardı. O, cidd-
ramlarda içirdi, sonra bütün bayramlarda cəhdlə iynəni saplamağa çalışır, amma
içib-dəmlənməyə başladı. Son vaxtlar isə heç cür sapı iynənin gözündən keçirə bil-
təqvimdə işarələnmiş bütün kilsə bayram- mirdi.
larını da qeyd edirdi. Bu mənada o, ata-
baba yolu ilə gedirdi, arvadı ilə sözləri Ona görə də qaranlığı və sapı söyüb-
çəpləşəndə isə onu dünyəvi qadın, al- yamanlayır, öz-özünə donquldanırdı: “gir-
man adlandırırdı. Arvadından söz mir, lənətə gəlmiş, səni zəhrimara qala-
düşmüşkən, bir-iki kəlmə də onun barə- san!” Akaki Akakiyeviç, Petroviçin hirsli
sində deyək; heyif, onun haqqında çox vaxtında gəlib-çıxdığına görə özünü dan-
az şeylər məlum idi. Bilirdik ki, Petroviçin layırdı. O, Petroviçin dəm vaxtlarında si-
arvadı var, başına yaylıq yox, ləçək bağ- fariş verməyi xoşlayırdı – arvadının diliy-
layır, vəssalam; elə bir gözəlliyi yox idi, lə desək, “təkgöz şeytan sivuxadan içib
hər halda, yolda-izdə rastlaşanda ona havalandığı” dəqiqələrdə. Petoroviç içib-
keflənəndən sonra tamamilə yumşalır, nə
versələr razılaşır, hətta sifarişçiyə baş en-
dirib razılığını bildirirdi. Düzdür, sonra ar-
nə məhəl qoymayıb, ona “kapot” deyirdi- man bir-birinə gizli işarələr verərək qəri- 2017
lər. Doğrudan da, bu, çox qəribə şinel idi: bə səslər çıxarırdılar.
yaxalığı ildən-ilə kiçilirdi. Çünki hər dəfə Nikolay Qoqol. Şinel
dərzi yaxalıqdan kəsib şinelin süzülən, Petroviçin mənzilinə aparan arxa pil-
yırtılan yerlərinə yamaq salmalı olurdu. ləkəndə spirt iyindən, çirkab sularının qo-
Dərzilik isə yamaq salmaq sənəti deyil, xusundan nəfəs almaq olmurdu. Orasını
odur ki, yamaq yerləri torba kimi sallanır, da deyək ki, arxa pilləkənlər Peterburq
kənardan çox pis görünürdü. Akaki Aka- evlərinin hamısında bu gündədir. Pillə-
kiyeviç işin nə yerdə olduğunu başa kənlə qalxarkən Akaki Akakiyeviç fikirlə-
düşüncə şineli Petroviçin – hardasa dör- şirdi ki, görəsən, Petroviç nə qədər əl-
düncü mərtəbədə yaşayan dərzinin yanı- haqqı istəyəcək? Düşünüb-daşınıb bu qə-
na aparmaq qərarına gəldi. Petroviçin si- rara gəldi ki, ustaya iki rubldan artıq pul
fətini çopur basmışdı, bir gözü də çaş idi, ödəməyəcək. Mənzilin qapısı açıq idi –
buna baxmayaraq, sərxoş olmadığı, baş- Petroviçin arvadı mətbəxdə balıq qızar-
qa işlərə baş qoşmadığı vaxtlarda mə- dırdı, evə o qədər tüstü dolmuşdu ki, ta-
murların və digər peşə sahiblərinin şalı- rakanları da görmək olmurdu. Akaki Aka-
varını və frakını məharətlə təmir edirdi. kiyeviç mətbəxdən keçib-gedəndə qadın
Әlbəttə, bu dərzi haqqında bir-iki kəlmə onu sezmədi. O, içəri girəndə gördü ki,
deyib, üstündən keçmək də olardı, am- Petroviç türk paşasısayağı bardaş qu-
ma hekayətimizdə bütün şəxslərin xarak- raraq böyük, boyasız taxtın üstündə otu-
teri sonacan açılmalıdır, ona görə də Pet- rub. Həmişəki kimi, dərzinin ayaqları ya-
roviçdən bir az əhatəli danışacağıq. Әv- lın idi. Akaki Akakiyeviçin gözü onun baş
vəlllər onu sadəcə “Qriqori” çağırırdılar, barmağına sataşdı – dərzinin dırnağı çox
o, hansısa ağanın təhkimli kəndlisi idi. qalın, bağa çanağı kimi möhkəm, olduq-
Təhkimçilikdən azad edilib bütün bayram- ca eybəcər idi. Petroviçin boynundan ipək
larda möhkəm içməyə başlayandan son- ip yumağı və kələf asılmışdı, dizinin
ra “Petroviç” oldu. Әvvəlcə böyük bay- üstündə isə əsgi-üsgü vardı. O, cidd-
ramlarda içirdi, sonra bütün bayramlarda cəhdlə iynəni saplamağa çalışır, amma
içib-dəmlənməyə başladı. Son vaxtlar isə heç cür sapı iynənin gözündən keçirə bil-
təqvimdə işarələnmiş bütün kilsə bayram- mirdi.
larını da qeyd edirdi. Bu mənada o, ata-
baba yolu ilə gedirdi, arvadı ilə sözləri Ona görə də qaranlığı və sapı söyüb-
çəpləşəndə isə onu dünyəvi qadın, al- yamanlayır, öz-özünə donquldanırdı: “gir-
man adlandırırdı. Arvadından söz mir, lənətə gəlmiş, səni zəhrimara qala-
düşmüşkən, bir-iki kəlmə də onun barə- san!” Akaki Akakiyeviç, Petroviçin hirsli
sində deyək; heyif, onun haqqında çox vaxtında gəlib-çıxdığına görə özünü dan-
az şeylər məlum idi. Bilirdik ki, Petroviçin layırdı. O, Petroviçin dəm vaxtlarında si-
arvadı var, başına yaylıq yox, ləçək bağ- fariş verməyi xoşlayırdı – arvadının diliy-
layır, vəssalam; elə bir gözəlliyi yox idi, lə desək, “təkgöz şeytan sivuxadan içib
hər halda, yolda-izdə rastlaşanda ona havalandığı” dəqiqələrdə. Petoroviç içib-
keflənəndən sonra tamamilə yumşalır, nə
versələr razılaşır, hətta sifarişçiyə baş en-
dirib razılığını bildirirdi. Düzdür, sonra ar-
