Page 40 - "Xəzər"

məhz onda göstərmişəm. Bu, bizim pe- di. Әvvəlcə herr Bremanın ağır xəstə ol-

şəkar və mənəvi inkişafımızın həlledici duğunu düşündüm, ancaq zati-alilərinin

mərhələsində baş verən, bizi sınağa çə- bəzi sözləri məni fikrimdən daşındırdı.

kən, son dərəcə böyük güc, gərginlik tə- Təxminən 1920-ci ilin sonlarında lord

ləb edən hadisələrdən biri idi, belə hadi- Darlinqton Berlinə öz çoxsaylı səfərlərin-

sələrdən sonra özünü başqa cür qiymət- dən ilkini etdi və bu, onu çox sarsıtdı. Al-

ləndirməyə başlayırsan. Təbii ki, konfrans maniyadan qayıdanda bir neçə gün

başqa səbəblərdən də yadımda qalıb, bu- özündə-sözündə olmadı; yadımdadır, bir

nu indi sizə izah etmək istərdim. dəfə səfərin neçə keçdiyini soruşanda ca-
vabında dedi:

* * * – Pis, Stivens. Son dərəcə pis. Uduz-

1923-cü il konfransı lord Darlinqton muş rəqiblə bu cür davranmaq bizə rüsvay-

tərəfindən uzun müddət aparılan hazırlıq çılıq gətirir. Bizim ölkənin ənənələrinə ta-

işləri ilə əlamətdar olmuşdu; xatırlayanda mam yaddır.

zati-alilərinin düz üç il bunun üçün necə Bununla bağlı bir hadisəni də yaxşı

çalışdığını görürsən. Yadımdadır, Böyük xatırlayıram. Köhnə ziyafət zalında indi

40 müharibənin sonunda imzalanan sülh stol yoxdur, mister Farradey gözəl tavanlı

müqaviləsi ilə əvvəl elə də maraqlanmır- bu geniş otağı özünəməxsus qalereyaya
2017 dı və məncə, həqiqət naminə demək la- çevirib. Ancaq zati-alilərinin vaxtında zal-

zımdır ki, zati-alilərini hərəkətə gətirən, dan və otuzdan çox qonağın yerləşdiyi

müqavilənin şərtlərini öyrənməsindən çox, stoldan mütəmadi istifadə edilirdi; ziyafət

herr Karl-Xaynts Bremanla dostluğu ol- zalı o qədər genişdi ki, lazım gələndə

muşdu. uzun stola bir neçəsini də birləşdirib, ən

Müharibə qurtarandan az sonra herr azından, əlli nəfər otuzdururdular. Təbii

Breman Darlinqton-hollu ilk dəfə ziyarət ki, adi günlərdə lord Darlinqton, indi mis-

eləyəndə əynində hələ alman zabitinin ter Farradey kimi, bir düjün adamın yer-

Kazuo İsiquro. O günlərdən qalanlar mundiri var idi və onu lord Darlinqtonla ləşdiyi daha rahat yemək otağında nahar

birlikdə görən hər kəs onların arasında eləyirdi. Ancaq yaxşı xatırladığım həmin

yaxın dostluq əlaqəsi yarandığını başa qış axşamı hansı səbəbdənsə yemək ota-

düşürdü. Bu, məni təəccübləndirmirdi, ğından istifadə etmək mümkün deyildi və

çünki ilk baxışdan aydın olurdu ki, herr lord Darlinqton öz yeganə qonağı ilə –

Breman çox alicənab centlmendir. Ordu- səhv etmirəmsə, zati-alilərinin keçmişdə

dan tərxis olunandan sonra iki il ərzində Xarici İşlər Nazirliyində bir yerdə çalışdı-

müntəzəm olaraq Darlinqton-holla gəlir- ğı ser Riçard Foksla – hündür qübbəli zi-

di; hər gəlişində gözümə daha üzgün də- yafət zalında nahar eləyirdi. Siz, əlbəttə,

yirdi və bu da əndişə doğururdu. Get- razılaşarsınız ki, iki nəfər nahar eləyəndə

gedə lap pis geyinirdi, nəzərəçarpacaq süfrəyə qulluq eləməkdən çətin şey yox-

dərəcədə arıqlamışdı, baxışlarında bir dur. Mənə görə, ilk dəfə görsən belə, bir

ürkəklik sezilirdi, son gəlişində isə gözlə- nəfərə qulluq etmək yaxşıdır. Hətta biri

rini boşluğa zilləyib oturur, zati-alilərinin ağan olsa da, süfrə arxasında iki nəfər

məclisində olduğunu unudub, hətta bə- oturanda yaxşı xidmət üçün çox vacib

zən ona müraciət olunanda belə eşitmir- olan cəldlik və hiss olunmamaq arasında