Page 223 - "Xəzər"
P. 223
r. Paradoksal haldır ki, filmdəki Hamlet Vısotskinin yaratdığı Hamlet də maraqlı 223
və Ofeliyanın münasibətlərində elə bir idi. 60-cı illərdə Smoktunovskinin Hamleti 2017
“yaşam” hiss olunmur. Solğun çöhrəli aşiq- necə maraqlı idisə, 70-ci illərdə o məş-
məşuqun münasibətləri bir qədər sünidir. hurluğa Vısotskinin yaratdığı obraz da Hamletin əbədi müəmması və ya sənətin yeddinci möcüzəsi
Rejissor obrazları bir neçə əsrlik ham- nail oldu. Hamlet şüurun faciəsidir. Öz-
letşünaslıqdan gələn ideyalarla o qədər özünü dərk etmək yolunda üzləşdiyi faci-
yükləyir ki, aktyorlar özlərini necə apara- ələrə qurban gedir. Smoktunosvki Ham-
caqlarını bilmir. Nəticədə film teatrallıq- letin bu üzü idi.
dan tam xilas olmur. Şostakoviçin həd-
dən artıq qabarıq eşidilən musiqisi isə – 1990-cı ildə Mel Gibsonun yarat-
göstərir ki, film özünün musiqi həllini lazı- dığı Hamlet obrazı Şekspir yaradıcılı-
mınca tapmayıb. ğını bütün gənclərə sevdirdi. Zefirelli-
nin bu filmi əsərlə nə dərəcədə uyu-
Ayaz Salayev: – Ümumiyyətlə, “Ham- şur?
let” əsasında çəkilən filmlər arasında mən
yüksək səviyyəli ekran əsəri görməmi- Әsəd Cahangir: – Ruslar həmişə
şəm. Bütün hallarda kino Hamlet obrazı- inandırmağa çalışıb ki, dünya kinosunda
nı istismar edib. Hamlet o qədər böyük ən yaxşı “Hamlet” Kozintsevin işidir, ən
obrazdır ki, ondan hərə özünəuyğun şə- uğurlu Hamlet Smoktunovskidir. Amma
kildə yararlanmaq istəyib. Kozintsevin fil- Zefirellinin “Hamlet”i ilə tanışlıqdan sonra
mini buna misal çəkmək olar. Baxmaya- aydın olur ki, heç də belə deyil.
raq ki, bu ekran işi 1960-cı illərdə böyük
səs-küyə səbəb oldu. Hətta kinoteatrlar- Olivyenin “Hamlet”ində zaman yox-
da bilet tapılmırdı. Amma o zamanın təm- dur, Kozintsevdə Yelizaveta dövrü İngil-
təraqlı filmi bu gün tamamilə unudulub.
Kozintsevin Hamleti kino tarixində heç bir tərəsidir, Zefirelli isə X əsr Danimarkasını
iz qoymayıb. Heç rus sovet kinosu tari- seçir. Yəni rejissor nəinki əsrlər boyu dağ
xində də izi yoxdur. Kozintsev Hamletdən kimi qalaqlanmış şekspirşünaslıq butafo-
necə istifadə edirdi? O, təbii ki, sovet sis- riyasını, hətta dahi dramaturqun özünü
teminə qarşı bir film çəkməyi düşünürdü. də bir kənara qoyub tarixə üz tutur. Gözlə-
Sistemə qarşı açıq şəkildə film çəkmək rimiz önündən sanki birdən-birə pərdə
cəsarət tələb edirdi. Bu cəsarət tapılma-
yanda tarixə, özü də ayrı məkanın tarixi-
nə müraciət edilir. Amma belə edəndə
də bəzən təhlükəli olur. “Hamlet”də – orta
əsrlər Danimarkasında baş verən hadi-
sələrin rejissor üçün elə bir qorxusu yox
idi. İnnokenti Smoktunovskinin Hamletin-
də də istismar halları var. Smoktunovski
məqsədinə doğru hərəkət edən və ona
çatan bir qəhrəmanı yaradarkən bu obra-
zı istismar edir. Bu məqamda bir detalı
da deyək. 70-ci illərdə Taqanka teatrında
və Ofeliyanın münasibətlərində elə bir idi. 60-cı illərdə Smoktunovskinin Hamleti 2017
“yaşam” hiss olunmur. Solğun çöhrəli aşiq- necə maraqlı idisə, 70-ci illərdə o məş-
məşuqun münasibətləri bir qədər sünidir. hurluğa Vısotskinin yaratdığı obraz da Hamletin əbədi müəmması və ya sənətin yeddinci möcüzəsi
Rejissor obrazları bir neçə əsrlik ham- nail oldu. Hamlet şüurun faciəsidir. Öz-
letşünaslıqdan gələn ideyalarla o qədər özünü dərk etmək yolunda üzləşdiyi faci-
yükləyir ki, aktyorlar özlərini necə apara- ələrə qurban gedir. Smoktunosvki Ham-
caqlarını bilmir. Nəticədə film teatrallıq- letin bu üzü idi.
dan tam xilas olmur. Şostakoviçin həd-
dən artıq qabarıq eşidilən musiqisi isə – 1990-cı ildə Mel Gibsonun yarat-
göstərir ki, film özünün musiqi həllini lazı- dığı Hamlet obrazı Şekspir yaradıcılı-
mınca tapmayıb. ğını bütün gənclərə sevdirdi. Zefirelli-
nin bu filmi əsərlə nə dərəcədə uyu-
Ayaz Salayev: – Ümumiyyətlə, “Ham- şur?
let” əsasında çəkilən filmlər arasında mən
yüksək səviyyəli ekran əsəri görməmi- Әsəd Cahangir: – Ruslar həmişə
şəm. Bütün hallarda kino Hamlet obrazı- inandırmağa çalışıb ki, dünya kinosunda
nı istismar edib. Hamlet o qədər böyük ən yaxşı “Hamlet” Kozintsevin işidir, ən
obrazdır ki, ondan hərə özünəuyğun şə- uğurlu Hamlet Smoktunovskidir. Amma
kildə yararlanmaq istəyib. Kozintsevin fil- Zefirellinin “Hamlet”i ilə tanışlıqdan sonra
mini buna misal çəkmək olar. Baxmaya- aydın olur ki, heç də belə deyil.
raq ki, bu ekran işi 1960-cı illərdə böyük
səs-küyə səbəb oldu. Hətta kinoteatrlar- Olivyenin “Hamlet”ində zaman yox-
da bilet tapılmırdı. Amma o zamanın təm- dur, Kozintsevdə Yelizaveta dövrü İngil-
təraqlı filmi bu gün tamamilə unudulub.
Kozintsevin Hamleti kino tarixində heç bir tərəsidir, Zefirelli isə X əsr Danimarkasını
iz qoymayıb. Heç rus sovet kinosu tari- seçir. Yəni rejissor nəinki əsrlər boyu dağ
xində də izi yoxdur. Kozintsev Hamletdən kimi qalaqlanmış şekspirşünaslıq butafo-
necə istifadə edirdi? O, təbii ki, sovet sis- riyasını, hətta dahi dramaturqun özünü
teminə qarşı bir film çəkməyi düşünürdü. də bir kənara qoyub tarixə üz tutur. Gözlə-
Sistemə qarşı açıq şəkildə film çəkmək rimiz önündən sanki birdən-birə pərdə
cəsarət tələb edirdi. Bu cəsarət tapılma-
yanda tarixə, özü də ayrı məkanın tarixi-
nə müraciət edilir. Amma belə edəndə
də bəzən təhlükəli olur. “Hamlet”də – orta
əsrlər Danimarkasında baş verən hadi-
sələrin rejissor üçün elə bir qorxusu yox
idi. İnnokenti Smoktunovskinin Hamletin-
də də istismar halları var. Smoktunovski
məqsədinə doğru hərəkət edən və ona
çatan bir qəhrəmanı yaradarkən bu obra-
zı istismar edir. Bu məqamda bir detalı
da deyək. 70-ci illərdə Taqanka teatrında
