Page 226 - "Xəzər"

ruhu danışır. Şekspir bununla sənətin ila- fərqli olaraq, bunu Göylərin hökmü ilə

hi mənşəyinə işarə edir. İkincisi, yalnız edir.

tamaşadan sonra Hamlet əmin olur ki, Paradoks budur ki, çərxi-fələk Ham-

atasını Klavdi öldürüb. Bu, “sənət həqi- letin yox, Fortinbransın xeyrinə fırlanır –

qətin güzgüsüdür” fikrini təsdiq edir. Bun- Danimarka taxtına məhz o əyləşir. Yeni

dan sonra Klavdini öldürmək barədə Ham- dövr nə laertlərin, nə hamletlərin, nə də

letin tərəddüdlərinə son qoyulur. Bu isə fortinbranslarındır. Görəsən, niyə? Sual

sənətin həyata təsir gücünü göstərir. Bütün var, cavab isə yoxdur. Faciə də elə bun-

bunlarla Şekspir teatr sənətinə həqarətlə dadır. Məncə, Şekspir faciəsində qoyu-

yanaşan hakim elitaya dərs verirdi. lan suallara son cavabın özü də bir sual-

Ayaz Salayev: – “Siçan tələsi” çox dır: olum, ya ölüm?

unikal bir tapıntı idi. Bir daha təkrar edi- Ayaz Salayev: – “Olum, ya ölüm” mo-

rəm ki, Şekspir bununla postmoderniz- noloqunun əsl mənası “axına qarşı get-

min yolunu açmış oldu. Yəni o, “tamaşa mək – ölməkdir” ideyasıdır. Amma axına

içində tamaşa” üsulunu yaratmaqla sə- qarşı getməmək, öz içində qalmaq da, bir

nətdə, ədəbiyyatda cığır açdı. Dünya ədə- növ ölmək deməkdir. “Burada “ölüm” elə
biyyatında və kinosunda bu gün də çox “olum”a bərabərdir. Әsas məsələ hansı
226 populyar olan “roman içində roman”, “film ölümün daha şərəfli olduğunu anlamaq-
dır. Ona görə də Hamlet oluma yox, ölümə
2017 içində film” strukturu başlanğıcını oradan gedir. Finalda hamı ölür – canilər də, əks
alır. “Hamlet”i bir də buna görə dünya
tərəf də. Zaman nə Hamletə, nə Klavdiyə
dramaturgiyasının şah əsəri saymaq olar. tabedir. Tarixin yolu açıqdır və gələcək

Hamletin əbədi müəmması və ya sənətin yeddinci möcüzəsi – Laert, Hamlet və Fortinbransın naməlumdur. Şekspir faciələrindəki za-
man – indiki zamandır.
qisas məsələsinə münasibətdə fərqli

cəhətlərini nədə görürsünüz? – Həqiqətənmi mükəmməl “Ham-

let” dünya kinosunda hələ də bir arzu
Әsəd Cahangir: – Norveç şahzadəsi olaraq qalır?
Fortinbransın atasını 30 il öncə təkbətək

döyüşdə Hamletin atası öldürüb. Hamle- Ayaz Salayev: – Bəli, əsl “Hamlet”

tin atasını öz qardaşı Klavdi zəhərləyib. bu gün də dünya kinosunda bir arzu ola-

Laertin atası Polonini səhvən Hamlet qət- raq qalır. Әsl “Hamlet”i yalnız bir adam

lə yetirib. Yəni bu gənclərin hər üçü çəkə bilərdi – Andrey Tarkovski. Fikrim-

öldürülmüş atanın övladıdır. Qətlə yetiri- cə, onun “Hamlet”i daha fərqli və mükəm-

lən atalar Renessans düşüncəsinin məl olacaqdı. O, dünyasını çox tez dəyiş-

“öldürdüyü” Tanrı-Ataya işarədir. Bu ra- di. Bu, ona qismət olmadı. Ömrünün son
kursdan Laert bütpərəstliyi və Renessan- günlərində gündəliyində onun maraqlı qey-
sı təmsil edir. O, Tanrının hökmü olma- di var idi: “Hamlet” və yanında da sual
dan, öz iradəsi ilə öz izzəti-nəfsinin təmi- işarəsi.. Bu, çox şey deməkdir... Tarkovs-
natı üçün qisas alır. Fortinbrans Yeni kinin sual işarəsi bu gün də qüvvəsində
dövrü təmsil edir. O, “öldürülən” Tanrının qalır.

ümumən umrunda deyil. Әbədiyyət ada- Söhbəti apardı: Elmin Nuri
mı olan Hamlet, Fortinbransdan fərqli ola-

raq, atanın qisasını alır, amma Laertdən