Page 225 - "Xəzər"
P. 225
Әsəd Cahangir: – Bu pafos gerçəkli- siyyətindən tutmuş, obrazlarına qədər hər 225
yi əks etdirirdi, çünki patetik danışıq Yeli- şeydə suallar qoymağı, cavabı rejissor, 2017
zaveta dönəmi saray mühiti üçün adi eti- aktyor, tamaşaçının öhdəsinə buraxmağı
ket idi. Şekspir bəzən şeirdən nəsrə keç- sevir. Bu üzdən bir neçə əsrdir ki, bütün Hamletin əbədi müəmması və ya sənətin yeddinci möcüzəsi
məklə bu patetikadan qaçırdı. Bu, dünya dünyada qiyamətin özünəcən hesablan-
dramaturgiyasında yenilik idi. Dramın po- mış bir layihə – Böyük Şekspir Oyunu
zulmaz qaydaları ilə bu cür sərbəst dav- gedir. Bizim bu söhbətimiz də o layihənin
randığına görə klassisizmin lideri Bualo tərkib hissəsidir.
Şekspiri kəskin tənqid edirdi.
Ayaz Salayev: – Bunun çox sadə ca-
Yadınızdadırmı, Hamlet saraya gələn vabı var: “Hamlet” dünya dramaturgiya-
aktyorlara nə deyir? “Qışqırmayın, siz sa- sında bir etalon, ölçüdür. Yazıçı üçün No-
ray carçısı deyilsiniz. Sözlərinizi hərəkət- bel mükafatı almaq nədirsə, aktyor üçün
lərinizə, hərəkətlərinizi sözlərinizə uyğun- də Hamleti yaratmaq odur.
laşdırın”. Bunlar realizmin tələbləri idi və
Şekspirin sənət görüşlərindən xəbər ve- – Bəs aktrisaların Hamlet oynamaq
rirdi. istəyi, sizcə, hansı müəmma ilə bağlı-
dır?
Öz dövrünün əsərlərindən fərqli ola-
raq, Şekspirin qəhrəmanları hansısa ide- Әsəd Cahangir: – Şekspir dönəmin-
yanın sxematik təcəssümü yox, canlı in- də qadın rollarını kişilər oynayıb. Görünür,
sanlardır. Dramaturq qəhrəmanların qəl- aktrisalar da Hamlet oynamaqla bunun
binin ən qaranlıq hücrələrinə işıq salır, bədəlini ödəmək istəyir. Hamlet sənətin
onları etirafa vadar edir, səhnəni vicdan elə bir zirvəsidir ki, aktyor da, aktrisa da
məhkəməsinə çevirirdi. bu rolu oynamağa qürur mənbəyi və im-
tahan kimi baxır. Bir də, görünür, dünya
– Sizcə, nə üçün dünyanın az qala dramaturgiyasında Hamletə bərabər qa-
bütün aktyorları Hamleti oynamağa can dın obrazı yoxdur ki, aktrisalar onunla öz
atır? Bu rolun nə kimi cazibəsi var? potensiallarını tam üzə çıxara bilsinlər.
Yeri gəlmişkən, kinoda Hamleti ilk dəfə
Әsəd Cahangir: – Hamlet sirlərlə do- 1901-ci ildə fransız aktrisası Sara Bernar
lu obrazdır. Məsələn, əsərin əvvəlində o, oynayıb. 1921-ci ildə Danimarka aktrisa-
20–21 yaşlarında universitet tələbəsi, Ofe- sı Asta Nilsen, 1976-cı ildə türk kino ul-
liyanın ölüm səhnəsində isə 30 yaşlı kişi- duzu Fatma Girik də özünü bu rolda sı-
dir. Birinci səhnə ilə Ofeliyanın ölümünə nayıb. Bizdə də Hökumə Qurbanova teatr-
qədər isə cəmi 4 ay keçib. Bəs Hamlet da Hamleti oynamaq istəyib, lakin aktrisa-
bu müddətdə 10 yaş necə böyüdü? Mən- nın arzusu gerçəkləşməyib.
cə, Şekspir bununla Hamletin ikinci do-
ğuluşuna işarə edir. Çünki insanın ikinci – Qeyd olundu ki, Hamlet tamaşa
doğuluşu 20–30 yaş arasında baş verir. içində tamaşa effektinə malik ilk pyes-
Amma bu, mənim yozumumdur və bir dir. “Siçan tələsi” tamaşasının əsərdə
başqası onu tam fərqli yoza bilər. “Ham- rolu nədən ibarətdir?
let”ə müxtəlif rejissor və aktyor yanaşma-
larının əsas səbəbi budur ki, hərə öz ver- Әsəd Cahangir: – “Siçan tələsi” səh-
siyasını gerçəkləşdirmək istəyir. Şekspir nəciyinin məzmununu Hamletə atasının
öz əsərlərinin müəllifliyindən, özünün şəx-
yi əks etdirirdi, çünki patetik danışıq Yeli- şeydə suallar qoymağı, cavabı rejissor, 2017
zaveta dönəmi saray mühiti üçün adi eti- aktyor, tamaşaçının öhdəsinə buraxmağı
ket idi. Şekspir bəzən şeirdən nəsrə keç- sevir. Bu üzdən bir neçə əsrdir ki, bütün Hamletin əbədi müəmması və ya sənətin yeddinci möcüzəsi
məklə bu patetikadan qaçırdı. Bu, dünya dünyada qiyamətin özünəcən hesablan-
dramaturgiyasında yenilik idi. Dramın po- mış bir layihə – Böyük Şekspir Oyunu
zulmaz qaydaları ilə bu cür sərbəst dav- gedir. Bizim bu söhbətimiz də o layihənin
randığına görə klassisizmin lideri Bualo tərkib hissəsidir.
Şekspiri kəskin tənqid edirdi.
Ayaz Salayev: – Bunun çox sadə ca-
Yadınızdadırmı, Hamlet saraya gələn vabı var: “Hamlet” dünya dramaturgiya-
aktyorlara nə deyir? “Qışqırmayın, siz sa- sında bir etalon, ölçüdür. Yazıçı üçün No-
ray carçısı deyilsiniz. Sözlərinizi hərəkət- bel mükafatı almaq nədirsə, aktyor üçün
lərinizə, hərəkətlərinizi sözlərinizə uyğun- də Hamleti yaratmaq odur.
laşdırın”. Bunlar realizmin tələbləri idi və
Şekspirin sənət görüşlərindən xəbər ve- – Bəs aktrisaların Hamlet oynamaq
rirdi. istəyi, sizcə, hansı müəmma ilə bağlı-
dır?
Öz dövrünün əsərlərindən fərqli ola-
raq, Şekspirin qəhrəmanları hansısa ide- Әsəd Cahangir: – Şekspir dönəmin-
yanın sxematik təcəssümü yox, canlı in- də qadın rollarını kişilər oynayıb. Görünür,
sanlardır. Dramaturq qəhrəmanların qəl- aktrisalar da Hamlet oynamaqla bunun
binin ən qaranlıq hücrələrinə işıq salır, bədəlini ödəmək istəyir. Hamlet sənətin
onları etirafa vadar edir, səhnəni vicdan elə bir zirvəsidir ki, aktyor da, aktrisa da
məhkəməsinə çevirirdi. bu rolu oynamağa qürur mənbəyi və im-
tahan kimi baxır. Bir də, görünür, dünya
– Sizcə, nə üçün dünyanın az qala dramaturgiyasında Hamletə bərabər qa-
bütün aktyorları Hamleti oynamağa can dın obrazı yoxdur ki, aktrisalar onunla öz
atır? Bu rolun nə kimi cazibəsi var? potensiallarını tam üzə çıxara bilsinlər.
Yeri gəlmişkən, kinoda Hamleti ilk dəfə
Әsəd Cahangir: – Hamlet sirlərlə do- 1901-ci ildə fransız aktrisası Sara Bernar
lu obrazdır. Məsələn, əsərin əvvəlində o, oynayıb. 1921-ci ildə Danimarka aktrisa-
20–21 yaşlarında universitet tələbəsi, Ofe- sı Asta Nilsen, 1976-cı ildə türk kino ul-
liyanın ölüm səhnəsində isə 30 yaşlı kişi- duzu Fatma Girik də özünü bu rolda sı-
dir. Birinci səhnə ilə Ofeliyanın ölümünə nayıb. Bizdə də Hökumə Qurbanova teatr-
qədər isə cəmi 4 ay keçib. Bəs Hamlet da Hamleti oynamaq istəyib, lakin aktrisa-
bu müddətdə 10 yaş necə böyüdü? Mən- nın arzusu gerçəkləşməyib.
cə, Şekspir bununla Hamletin ikinci do-
ğuluşuna işarə edir. Çünki insanın ikinci – Qeyd olundu ki, Hamlet tamaşa
doğuluşu 20–30 yaş arasında baş verir. içində tamaşa effektinə malik ilk pyes-
Amma bu, mənim yozumumdur və bir dir. “Siçan tələsi” tamaşasının əsərdə
başqası onu tam fərqli yoza bilər. “Ham- rolu nədən ibarətdir?
let”ə müxtəlif rejissor və aktyor yanaşma-
larının əsas səbəbi budur ki, hərə öz ver- Әsəd Cahangir: – “Siçan tələsi” səh-
siyasını gerçəkləşdirmək istəyir. Şekspir nəciyinin məzmununu Hamletə atasının
öz əsərlərinin müəllifliyindən, özünün şəx-
