Page 153 - "Xəzər"
P. 153
sız kimi çıxmış bu qadın təmtəraqdan – Sən o adamı tanımırsan! Mariya 153
necə iyrənir! Bu yaxınlarda Larusselin xeyli tərəddüd edib. Neyləməliydi axı? 2017
bağışladığı faytondan da imtina edib, indi Həm də axşamlar evə qonaq gətirməyi
hamı kimi, tramvayla gedib-gəlir. Nəyə Larusselə qadağan edə bilməzdi. Hə, Fransua Moriak. Sevgi səhrası
gülürsən? Burada gülməli nə var?.. Diş- onun bu cür şam yeməklərində evin xanı-
lərini ağartma, əsəblərimə toxunur... Әli- mı kimi iştirak etdiyi üçün zəif və kəsərsiz
uşaqlı dul qalandan sonra gedib işləmə- adam olduğunu mən də anlayıram. Am-
yə məcbur olan bu “ziyalı qadının” özünü ma onu da bilirəm ki, bu qonaqlıqlar, bu
necə köməksiz hiss etməsini sən bir tə- bədnam eyş-işrət məclisləri necə keçiri-
səvvür elə... Bədbəxtlikdən, mərhum əri- lir... O zaman xanım Larusselin əhvalı
nin bir qadın tanışı onu Larusselin yanı- açıq-aydın pisləşməsəydi, heç bir səs-
na katibə düzəldir. Mariyanın başqa məq- küy qopmayacaqdı. Sənin canınçün, o
sədi yox imiş, amma işçilərinə qarşı aman- vaxt, hətta Mariya bilmirdi ki, şefinin ar-
sızlığıyla tanınan Larussel nədənsə ona vadı ağır xəstəliyə düçar olub. “Mən sə-
heç bir irad tutmurmuş. Hərçənd həmişə feh işlər gördüyümü hələ dərk eləmirdim, –
gecikir, işə elə də can yandırmırmış və deyirdi, – axı hələ o zaman cənab Larus-
bu da onu gözdən salmağa kifayət idi. selə heç nə, heç bir öpüş də verməmiş-
İşin nə yerdə olduğunu anlayanda isə nə- dim. Mənim bu axmaqlar məclisində süfrə
sə bir tədbir görməyə gücü çatmır, baş- başında olmağımda pis nə vardı axı? Әl-
qalarının gözündə “şefin məşuqəsi”nə bəttə, məclisdəkilərin diqqəti məni sər-
çevrilir və işçilərin pis münasibəti orada xoş edirdi. Ağıllı bir qadın təəssüratı ya-
qalmağı mümkünsüz edir. O, elə bu mə- radır, cənab Larusselin mənimlə qürur
qamı gözləyən şefinə vəziyyəti danışan- duyduğunu hiss edirdim... O, uşağımın
da Larussel təklif edir ki, başqa yerdə iş qayğısına qalmağa söz vermişdi...”
tapana qədər şəhərkənarı evinə nəzarət
eləsin: nədənsə həmin il o evi kirayə verə – Səni əməlli-başlı dolayıb!
bilməmişdi, ya da istəməmişdi... “Gör bu kişi nə qədər sadəlövhdü!”
Raymonu ən çox əsəbləşdirən o idi ki,
– Bu təklifdə pis niyyət görməmişdi atası Mariya Krossu biçarə bir müəllim,
yəni? vicdanlı və zəif iradəli adam sayır, həm
də onu haqlı bilirdi.
– Yox, əlbəttə, Larusselin bunu niyə – Mariya, Larusselə arvadı öləndən
təşkil etdiyini gözəl bilirmiş. Amma bəd- sonra təslim olub, bunu da darıxdığın-
bəxt qadın ev kirayəsi verməliydi axı, ona dan, ümidsiz çarəsizlikdən edib – hə,
da imkanı yox idi. Bu yandan da oğlu bax bu, dəqiq ifadədi – “ümidsiz çarəsiz-
Fransuanın bağırsaqları sətəlcəmə tutu- likdən”. Amma ayıq başlı, illüziyasız qa-
lubmuş, həkim də deyib, təcili şəhərkə- dındı, nə Larusselin kədərli dul kişi görü-
narına köçməlidirlər. Həm də artıq özünü nüşünə, nə də onunla evlənəcəyiylə bağlı
nüfuzdan düşmüş sayırmış, bu üzdən be- dumanlı vədlərə inanıb. Xülyalara uyma-
lə təklifdən imtina edə bilməyib. Düşdüyü maq üçün bu tip cənabların kimliyini yax-
vəziyyət ona üstün gəlib. şı öyrənib. Ona məşuqə kimi deyil, arva-
dı kimi şərəf verib! Sən bilmirsən, Larus-
– Deyirsən də... sel oğlu Bertranı Normandiyaya oxuma-
necə iyrənir! Bu yaxınlarda Larusselin xeyli tərəddüd edib. Neyləməliydi axı? 2017
bağışladığı faytondan da imtina edib, indi Həm də axşamlar evə qonaq gətirməyi
hamı kimi, tramvayla gedib-gəlir. Nəyə Larusselə qadağan edə bilməzdi. Hə, Fransua Moriak. Sevgi səhrası
gülürsən? Burada gülməli nə var?.. Diş- onun bu cür şam yeməklərində evin xanı-
lərini ağartma, əsəblərimə toxunur... Әli- mı kimi iştirak etdiyi üçün zəif və kəsərsiz
uşaqlı dul qalandan sonra gedib işləmə- adam olduğunu mən də anlayıram. Am-
yə məcbur olan bu “ziyalı qadının” özünü ma onu da bilirəm ki, bu qonaqlıqlar, bu
necə köməksiz hiss etməsini sən bir tə- bədnam eyş-işrət məclisləri necə keçiri-
səvvür elə... Bədbəxtlikdən, mərhum əri- lir... O zaman xanım Larusselin əhvalı
nin bir qadın tanışı onu Larusselin yanı- açıq-aydın pisləşməsəydi, heç bir səs-
na katibə düzəldir. Mariyanın başqa məq- küy qopmayacaqdı. Sənin canınçün, o
sədi yox imiş, amma işçilərinə qarşı aman- vaxt, hətta Mariya bilmirdi ki, şefinin ar-
sızlığıyla tanınan Larussel nədənsə ona vadı ağır xəstəliyə düçar olub. “Mən sə-
heç bir irad tutmurmuş. Hərçənd həmişə feh işlər gördüyümü hələ dərk eləmirdim, –
gecikir, işə elə də can yandırmırmış və deyirdi, – axı hələ o zaman cənab Larus-
bu da onu gözdən salmağa kifayət idi. selə heç nə, heç bir öpüş də verməmiş-
İşin nə yerdə olduğunu anlayanda isə nə- dim. Mənim bu axmaqlar məclisində süfrə
sə bir tədbir görməyə gücü çatmır, baş- başında olmağımda pis nə vardı axı? Әl-
qalarının gözündə “şefin məşuqəsi”nə bəttə, məclisdəkilərin diqqəti məni sər-
çevrilir və işçilərin pis münasibəti orada xoş edirdi. Ağıllı bir qadın təəssüratı ya-
qalmağı mümkünsüz edir. O, elə bu mə- radır, cənab Larusselin mənimlə qürur
qamı gözləyən şefinə vəziyyəti danışan- duyduğunu hiss edirdim... O, uşağımın
da Larussel təklif edir ki, başqa yerdə iş qayğısına qalmağa söz vermişdi...”
tapana qədər şəhərkənarı evinə nəzarət
eləsin: nədənsə həmin il o evi kirayə verə – Səni əməlli-başlı dolayıb!
bilməmişdi, ya da istəməmişdi... “Gör bu kişi nə qədər sadəlövhdü!”
Raymonu ən çox əsəbləşdirən o idi ki,
– Bu təklifdə pis niyyət görməmişdi atası Mariya Krossu biçarə bir müəllim,
yəni? vicdanlı və zəif iradəli adam sayır, həm
də onu haqlı bilirdi.
– Yox, əlbəttə, Larusselin bunu niyə – Mariya, Larusselə arvadı öləndən
təşkil etdiyini gözəl bilirmiş. Amma bəd- sonra təslim olub, bunu da darıxdığın-
bəxt qadın ev kirayəsi verməliydi axı, ona dan, ümidsiz çarəsizlikdən edib – hə,
da imkanı yox idi. Bu yandan da oğlu bax bu, dəqiq ifadədi – “ümidsiz çarəsiz-
Fransuanın bağırsaqları sətəlcəmə tutu- likdən”. Amma ayıq başlı, illüziyasız qa-
lubmuş, həkim də deyib, təcili şəhərkə- dındı, nə Larusselin kədərli dul kişi görü-
narına köçməlidirlər. Həm də artıq özünü nüşünə, nə də onunla evlənəcəyiylə bağlı
nüfuzdan düşmüş sayırmış, bu üzdən be- dumanlı vədlərə inanıb. Xülyalara uyma-
lə təklifdən imtina edə bilməyib. Düşdüyü maq üçün bu tip cənabların kimliyini yax-
vəziyyət ona üstün gəlib. şı öyrənib. Ona məşuqə kimi deyil, arva-
dı kimi şərəf verib! Sən bilmirsən, Larus-
– Deyirsən də... sel oğlu Bertranı Normandiyaya oxuma-
