Page 152 - "Xəzər" 4/2016
P. 152
Rotterdamlı Erazmus
AXMAQLIĞIN TӘRİFİ
MÜƏLLİFİN ÖN SÖZÜ
Rotterdamlı Erazmusdan əzizi Tomas
Mora salam!
İtaliyadan İngiltərəyə dönərkən, son
günlər at belində keçən vaxtım ədəbiyyata
və muzalara yad mənasız söhbətlərə sərf
olunmasın deyə, ya bizim birgə çalışma-
larımız haqqında düşünür, ya da elmli həm bacarır, həm də sevirsən. Deməli,
olduqları qədər də qəlbimə yaxın bildiyim, mənim bu deklamasiya cızma-qaramı,
tərk etdiyim dostlarımı xatırlayır, xəyalən dostundan yadigartək nəinki lütfkarlıqla
bundan həzz alırdım. Sən də, əzizim Mor, qəbul edəcək, həm də onu öz himayən
onların arasında birincilər sırasında altına alacaqsan, belə ki, o, sənə ithaf
152 gözlərim önündə canlanırdın; birlikdə olunduğundan, artıq mənim deyil, sənindir.
Bəlkə də, böhtan yağdırmağa bir para
2016 olarkən ünsiyyətindən həzz aldığım kimi, qeybətçilər tapılacaq ki, guya bu yüngül
uzaq düşərkən də xatirələrin mənə bir o
qədər zövq verirdi; varlığıma and olsun, zarafatlar bir ilahiyyatçıya yaraşmadığı
həyatımda bundan şirin heç nə olmayıb. kimi, xristian itaətkarlığı üçün də həddindən
Beləliklə, mən nəsə bir işlə məşğul olmağa artıq zərərli şeylərdir; hətta bizi qədim
qərar versəm də, şərait ciddi məsələlər komediyaya qayıtmaqda və ya Lukianos4
üçün az əlverişli göründüyündən, Axmaq- kimi hamını laga qoymaqda da günahlan-
lığa tərif qoşmaq fikrinə düşdüm. “Yenə dıracaqlar. Ancaq qoy mövzunun yüngül-
Rotterdamlı Erazmus. Axmaqlığın tərifi hansı Pallas1 bu fikri sənin beyninə yeri- lüyündən və şit zarafatla dolu olmasın-
dib?” – deyə soruşacaqsan. Öncə, bunu dan hiddətlənən o kəslər bilsinlər ki, belə
mənə təlqin edən sənin nəcib Mor soyadın yazı nümunəsi heç də təkcə mənim istə-
oldu; o, moriya2 sözünə nə qədər yaxınsa yim olmayıb, vaxtilə bir çox böyük müəllif-
da, özün onun həqiqi mənasından bir o lər tərəfindən də istifadə edilib. Hələ neçə
əsrlər bundan öncə Homeros Batraxo-
qədər uzaqsan; belə ki, ümumi rəyə görə, miomaxiyanı5, Maro ağcaqanadı və sarım-
ondan hamıdan çox sən uzaqsan. Sonra saq qəlyanaltısını6, Ovidius cevizi tərənnüm
düşündüm ki, bizim bu zehni oyunumuz, edib7. Polikrates və onun tənqidçisi
xüsusilə ürəyincə olmalıdır, çünki sən, İsokrates Busirisi mədh eləyib8, Qlavkon
əgər yanılmıramsa, bu cür şit olmayan – ədalətsizliyi9, Favorinos – Fersitesi10 və
zarafatları xoşlayırsan və ümumiyyətlə, qızdırma tutmasını, Sinesios – dazlığı11,
bu fani həyatımızda özünü Demokritosa3 Lukianos – milçəyi və birəni12, Seneka –
bənzətməyə adət etmisən. Sən öz ağlının məzəli apofeozla Klavdiusu13, Plutarxos
müstəsna bəsirətinə görə kobud camaatın Qrillosun Ulisslə mükaliməsini14, Lukianos
zövq və baxışlarından xeyli uzaq olsan və Apuleyus – eşşəyi15, bilmirəm daha
da, xasiyyətinin qeyri-adi sadəliyi, müla- kimsə, müqəddəs İeronimusun yazdığı
yimliyi səbəbindən, hamı ilə bərabər kimi, Qrunni Korokotta adlı donuz balasının
səviyyədə ən adi insan rolunu oynamağı
AXMAQLIĞIN TӘRİFİ
MÜƏLLİFİN ÖN SÖZÜ
Rotterdamlı Erazmusdan əzizi Tomas
Mora salam!
İtaliyadan İngiltərəyə dönərkən, son
günlər at belində keçən vaxtım ədəbiyyata
və muzalara yad mənasız söhbətlərə sərf
olunmasın deyə, ya bizim birgə çalışma-
larımız haqqında düşünür, ya da elmli həm bacarır, həm də sevirsən. Deməli,
olduqları qədər də qəlbimə yaxın bildiyim, mənim bu deklamasiya cızma-qaramı,
tərk etdiyim dostlarımı xatırlayır, xəyalən dostundan yadigartək nəinki lütfkarlıqla
bundan həzz alırdım. Sən də, əzizim Mor, qəbul edəcək, həm də onu öz himayən
onların arasında birincilər sırasında altına alacaqsan, belə ki, o, sənə ithaf
152 gözlərim önündə canlanırdın; birlikdə olunduğundan, artıq mənim deyil, sənindir.
Bəlkə də, böhtan yağdırmağa bir para
2016 olarkən ünsiyyətindən həzz aldığım kimi, qeybətçilər tapılacaq ki, guya bu yüngül
uzaq düşərkən də xatirələrin mənə bir o
qədər zövq verirdi; varlığıma and olsun, zarafatlar bir ilahiyyatçıya yaraşmadığı
həyatımda bundan şirin heç nə olmayıb. kimi, xristian itaətkarlığı üçün də həddindən
Beləliklə, mən nəsə bir işlə məşğul olmağa artıq zərərli şeylərdir; hətta bizi qədim
qərar versəm də, şərait ciddi məsələlər komediyaya qayıtmaqda və ya Lukianos4
üçün az əlverişli göründüyündən, Axmaq- kimi hamını laga qoymaqda da günahlan-
lığa tərif qoşmaq fikrinə düşdüm. “Yenə dıracaqlar. Ancaq qoy mövzunun yüngül-
Rotterdamlı Erazmus. Axmaqlığın tərifi hansı Pallas1 bu fikri sənin beyninə yeri- lüyündən və şit zarafatla dolu olmasın-
dib?” – deyə soruşacaqsan. Öncə, bunu dan hiddətlənən o kəslər bilsinlər ki, belə
mənə təlqin edən sənin nəcib Mor soyadın yazı nümunəsi heç də təkcə mənim istə-
oldu; o, moriya2 sözünə nə qədər yaxınsa yim olmayıb, vaxtilə bir çox böyük müəllif-
da, özün onun həqiqi mənasından bir o lər tərəfindən də istifadə edilib. Hələ neçə
əsrlər bundan öncə Homeros Batraxo-
qədər uzaqsan; belə ki, ümumi rəyə görə, miomaxiyanı5, Maro ağcaqanadı və sarım-
ondan hamıdan çox sən uzaqsan. Sonra saq qəlyanaltısını6, Ovidius cevizi tərənnüm
düşündüm ki, bizim bu zehni oyunumuz, edib7. Polikrates və onun tənqidçisi
xüsusilə ürəyincə olmalıdır, çünki sən, İsokrates Busirisi mədh eləyib8, Qlavkon
əgər yanılmıramsa, bu cür şit olmayan – ədalətsizliyi9, Favorinos – Fersitesi10 və
zarafatları xoşlayırsan və ümumiyyətlə, qızdırma tutmasını, Sinesios – dazlığı11,
bu fani həyatımızda özünü Demokritosa3 Lukianos – milçəyi və birəni12, Seneka –
bənzətməyə adət etmisən. Sən öz ağlının məzəli apofeozla Klavdiusu13, Plutarxos
müstəsna bəsirətinə görə kobud camaatın Qrillosun Ulisslə mükaliməsini14, Lukianos
zövq və baxışlarından xeyli uzaq olsan və Apuleyus – eşşəyi15, bilmirəm daha
da, xasiyyətinin qeyri-adi sadəliyi, müla- kimsə, müqəddəs İeronimusun yazdığı
yimliyi səbəbindən, hamı ilə bərabər kimi, Qrunni Korokotta adlı donuz balasının
səviyyədə ən adi insan rolunu oynamağı
