Page 133 - "Xəzər" 4/2016
P. 133
zlə desək, “Allah” u-vey və u-mindir – bu mənasızlığı qoruyub saxlayır və bizim 133
“hərəkətsiz” və “adsız”. kifayətlənməli olduğumuz yeganə güman 2016
bu mənasızlığın zəruri olmasından və
– “Dao de szin” (“Yol və ləyaqət kitabı”, Materiyanın bitməz varlığına rəğbətindən Con Faulz. Aristos
eramızdan əvvəl IV-III əsrlər – çinli təfək- ibarətdir.
kürünün təməl bilik mənbəyi və nəinki
Çin, hətta bütün dünya mədəniyyətinə – Biz istəyirik ki, başımızın üstündə
böyük təsir göstərmiş əsər. Əsərin əsas sahibimiz olsun, o isə yoxdur. Bizə xas
ideyası əşyaların kənar təsirə imkan olan səbəb – iyerarxiya üslubunda düşün-
verməyən təbii düzəni, “səmavi iradə”, məkdir. Proses və “Allah” eyni dərəcədə
yaxud “mütləq yoxluq” kimi yozulan “dao” əbədidirlər. Bizim müvəqqəti və bitən
anlayışıdır. Kitabın məzmunu və onun olmağımız onları, onların səbəbsizliyini
müəllifi barədə mübahisələr indiyədək dərk etmək iqtidarında deyil.
səngimək bilmir.)
– “Allah”ın səbəbi, onun səbəb olduğu
LXVII. Əgər o nəyəsə bənzəsəydi, şeylərdədir; zəruriliyi, varlığı üçün zəruri
bütün mənasını çoxdan itirmişdi. olduğu şeylərdədir və biz bunu dərk edə
bilmərik.
LVII. Müdrik söyləyir: Mən heç nə
etmirəm, xalq özü dəyişir. Mən hərəkət- – Biz, son nəticədə, niyə və nə üçün
sizliyə üstünlük verirəm və xalq özü düzəlir. yaşadığımızı anlamadığımız üçün
Mən müdaxilə etmirəm və xalq özü rifah yaşamağa davam edirik. Bilməzlik, yaxud
içində yaşayır. təsadüfün oyunu insan üçün hava-su kimi
vacib olan bir şeydir.
LI. O, kəhkəşanlara həyat verir və bu
zaman onlara sahib çıxmaq iddiasında – Biz istənilən var olan əşyanın
olmur; onlara mərhəmət göstərir, amma yoxluğunu təsəvvür edə bilərik. Bizim
minnətdarlıq tələb etmir; onların qayğısını onun, həqiqətən, var olduğuna əminliyimiz
çəkir, amma hakimiyyətini tətbiq eləmir. qismən “o”, olmaya da bilərdi fikiriylə möh-
kəmlənir. Forma və həcm arxasında daim
X. Siz xalqı sevərək dövləti idarə edə bir yoxluq görünür – yoxluğun kabusu.
və eyni zamanda fəaliyyətsiz qala bilərsi-
nizmi? – Atom müsbət və mənfi hissəciklərin
məcmusudur, eynən, hər bir şey onun
1 – Әgər fərdi varlıq əzab çəkirsə, bu, varlığı və yoxluğunun məcmusu olan kimi.
yalnız tamın, bütövün əziyyət çəkməməsi Bu, istənilən, hətta ən sadə əşyaların belə
üçündür. Bu, yalnız fərdiləşmiş materiya ən qaranlıq özəyi, sirri, varlığı-yoxluğudur.
dünyasında mümkündür – əsas keyfiyyəti
təsadüf, zaman və təbəddülat olan bir – İoann Skot Eriugena: Allah əvvəldən
dünyada. özünü tam olaraq tanımır. Әgər özünü
tam tanısaydı, özünə təyin verərdi və
Sirr onun sərhədi də olardı. Lakin onun özü
barəsində bildiyi hər şey elə öz yaratdıq-
– Biz nə üçün olduğumuzu, ümumiy- larından ibarətdir. Yaradılmışlar – onların
yətlə, hər şeyin niyə və nə üçün olduğunu potensial mümkün biliyi – onların sirridir:
heç vaxt öyrənə bilməyəcəyik. Bizim bütün Allahda olan və Allah üçün olan sirr. Bütün
elmimiz, bütün incəsənətimiz təməlində bunlar, eyni dərəcədə, insana da aiddir.
materiyanın tam nəhayətsiz strukturu kimi
“hərəkətsiz” və “adsız”. kifayətlənməli olduğumuz yeganə güman 2016
bu mənasızlığın zəruri olmasından və
– “Dao de szin” (“Yol və ləyaqət kitabı”, Materiyanın bitməz varlığına rəğbətindən Con Faulz. Aristos
eramızdan əvvəl IV-III əsrlər – çinli təfək- ibarətdir.
kürünün təməl bilik mənbəyi və nəinki
Çin, hətta bütün dünya mədəniyyətinə – Biz istəyirik ki, başımızın üstündə
böyük təsir göstərmiş əsər. Əsərin əsas sahibimiz olsun, o isə yoxdur. Bizə xas
ideyası əşyaların kənar təsirə imkan olan səbəb – iyerarxiya üslubunda düşün-
verməyən təbii düzəni, “səmavi iradə”, məkdir. Proses və “Allah” eyni dərəcədə
yaxud “mütləq yoxluq” kimi yozulan “dao” əbədidirlər. Bizim müvəqqəti və bitən
anlayışıdır. Kitabın məzmunu və onun olmağımız onları, onların səbəbsizliyini
müəllifi barədə mübahisələr indiyədək dərk etmək iqtidarında deyil.
səngimək bilmir.)
– “Allah”ın səbəbi, onun səbəb olduğu
LXVII. Əgər o nəyəsə bənzəsəydi, şeylərdədir; zəruriliyi, varlığı üçün zəruri
bütün mənasını çoxdan itirmişdi. olduğu şeylərdədir və biz bunu dərk edə
bilmərik.
LVII. Müdrik söyləyir: Mən heç nə
etmirəm, xalq özü dəyişir. Mən hərəkət- – Biz, son nəticədə, niyə və nə üçün
sizliyə üstünlük verirəm və xalq özü düzəlir. yaşadığımızı anlamadığımız üçün
Mən müdaxilə etmirəm və xalq özü rifah yaşamağa davam edirik. Bilməzlik, yaxud
içində yaşayır. təsadüfün oyunu insan üçün hava-su kimi
vacib olan bir şeydir.
LI. O, kəhkəşanlara həyat verir və bu
zaman onlara sahib çıxmaq iddiasında – Biz istənilən var olan əşyanın
olmur; onlara mərhəmət göstərir, amma yoxluğunu təsəvvür edə bilərik. Bizim
minnətdarlıq tələb etmir; onların qayğısını onun, həqiqətən, var olduğuna əminliyimiz
çəkir, amma hakimiyyətini tətbiq eləmir. qismən “o”, olmaya da bilərdi fikiriylə möh-
kəmlənir. Forma və həcm arxasında daim
X. Siz xalqı sevərək dövləti idarə edə bir yoxluq görünür – yoxluğun kabusu.
və eyni zamanda fəaliyyətsiz qala bilərsi-
nizmi? – Atom müsbət və mənfi hissəciklərin
məcmusudur, eynən, hər bir şey onun
1 – Әgər fərdi varlıq əzab çəkirsə, bu, varlığı və yoxluğunun məcmusu olan kimi.
yalnız tamın, bütövün əziyyət çəkməməsi Bu, istənilən, hətta ən sadə əşyaların belə
üçündür. Bu, yalnız fərdiləşmiş materiya ən qaranlıq özəyi, sirri, varlığı-yoxluğudur.
dünyasında mümkündür – əsas keyfiyyəti
təsadüf, zaman və təbəddülat olan bir – İoann Skot Eriugena: Allah əvvəldən
dünyada. özünü tam olaraq tanımır. Әgər özünü
tam tanısaydı, özünə təyin verərdi və
Sirr onun sərhədi də olardı. Lakin onun özü
barəsində bildiyi hər şey elə öz yaratdıq-
– Biz nə üçün olduğumuzu, ümumiy- larından ibarətdir. Yaradılmışlar – onların
yətlə, hər şeyin niyə və nə üçün olduğunu potensial mümkün biliyi – onların sirridir:
heç vaxt öyrənə bilməyəcəyik. Bizim bütün Allahda olan və Allah üçün olan sirr. Bütün
elmimiz, bütün incəsənətimiz təməlində bunlar, eyni dərəcədə, insana da aiddir.
materiyanın tam nəhayətsiz strukturu kimi
