Page 130 - "Xəzər" 4/2016
P. 130
– Təsadüf bizi təsadüflərə uyğun – Zərləri masanın üstünə atın və
şəkildə yaşamağa vadar edir. Bizim bütün otaqdan elə çıxın ki, oyunçular belə, ora
həzlərimiz onunla bağlıdır. Mənə qalsa, girdiyinizdən xəbər tutmasınlar.
özüm üçün nə qədər desən, həzz səbəbləri – Düzgün insan tərbiyəsi və bütövlükdə
fikirləşə bilərəm, onun ləzzətini əvvəlcədən, düzgün tərbiyə inkişaf azadlığı verir, yəni
istədiyim qədər duya da bilərəm, lakin bütün təsadüflərə məhdud çərçivədə şərait
son nəticədə, ondan həzz ala biləcəyəmmi – yaradır.
bu da bir təsadüfdən asılıdır. – Bütövlük – fironların kosmos xülyası,
– “Mən varam”sa, deməli, “yox idim”, qulların ucaltdığı ehramlar deyil. Bizim
“olmaya bilərdim”, “olmaya bilərəm” və ehramın qübbəsi yoxdur, çünki o, ehram
“olmayacam”. deyil. Biz onunçün heç vaxt qübbəni gör-
– Bizim varlığımızın nəsə bir əhəmiyyəti mək nəsibi olmayacaq qul da deyilik,
olsun deyə, hədəf və həzzimiz olsun deyə, çünki qübbə, sadəcə, yoxdur. Ola bilsin
hər zaman bütövlük içində yaşamalı ki, yüz ildən sonra həyat indikindən qeyri-
olacağıq – içindəki bütün fərdi mahiyyətlərə mükəmməl olacaq; lakin ondan sonrakı
tam biganə olan bir bütövlük içində. Onun yüz il ərzində bir az da qeyri-mükəmməl-
130 biganəliyi, konkret olaraq, onda təzahür ləşəcək. Mükəmməlliyin xiffətini çəkmək
edir ki, hər fərdi varlığın var olma müddəti mənasızdır, çünki biz nəhayətsiz “proces-
2016 və taleyi mahiyyət etibarilə, böyük eh- sus”a nə vaxt qədəm qoysaq, eyni uğurla
timalla, təsadüflərdən asılıdır. gələcəyin üfüqlərinə aqibət nostaljisi ilə
– Biz əzab, ölüm, dərd, faciə dediyimiz baxıb, özümüz üçün daha yaxşı zaman-
şeyləri azadlığımızın bədəli adlandırmalıy- ların mənzərəsini çəkə bilərik. Mükəmməllik
dıq. Bu əzabkeş azadlığın yeganə alter- arzusu həm də ona görə ziyanlıdır ki, ka-
nativi əzabsız qeyri-azadlıqdır. milliyin istənilən sərhədi bədxassəli şiş
kimi indimizi çulğayır. Mükəmməllik xiffətini
Allah-allah oyunu çəkənlər üçün sabahkı günün mükəmməl
hədəfləri bugünümüzdə istifadə etdiyimiz
– Təsəvvür edin ki, siz allahsız və istənilən qeyri-kamil vasitəyə haqq
dünya düzəninin qaydalarını müəyyənləş- qazandırmaqdır.
dirməlisiz. Həmin an İlahi Çətinliklə üzbəüz – Biz heç nə tikmirik – biz, sadəcə
qalacaqsız: yaxşı hökmdarlar dövləti idarə tikirik.
edərkən, hamıya bərabər gözlə baxıb – Kainatımız bütün mümkünlərin ən
Con Faulz. Aristos ədalətli qərar verməlidirlər. Lakin idarəçilik yaxşısıdır, çünki içində bütün arzularımıza
fəaliyyəti bir haldan başqa, heç bir hallarda çatacağımız “vəd olunmuş məkan”yoxdur.
eyni dərəcədə ədalətli ola bilməz. Biz arzulamaq üçün yaranmışıq: arzu-
– İlahi Çətinlikdən İlahi Çıxış yolu idarə lamamaq küləksiz dünyanın yel dəyir-
olunanların “idarə etmək” sözünü dərk manları olmaqdır.
etdikləri anlamda idarə etməmələridir; yəni – Emili Dikinson: Әgər yay aksiom
elə bir vəziyyət yaranır ki, idarə olunanlar olsaydı, onda görün, qarda hansı tilsimlər
özləri özlərini idarə edirlər. gizlənərdi?
– Әgər Yaradan olsaydı, atacağı ikinci – Biz mümkün vəziyyətlərin ən yaxşı-
addım özünü kənara çəkmək olmalıydı. sındayıq, çünki acazıq sirli olan heç nədən
şəkildə yaşamağa vadar edir. Bizim bütün otaqdan elə çıxın ki, oyunçular belə, ora
həzlərimiz onunla bağlıdır. Mənə qalsa, girdiyinizdən xəbər tutmasınlar.
özüm üçün nə qədər desən, həzz səbəbləri – Düzgün insan tərbiyəsi və bütövlükdə
fikirləşə bilərəm, onun ləzzətini əvvəlcədən, düzgün tərbiyə inkişaf azadlığı verir, yəni
istədiyim qədər duya da bilərəm, lakin bütün təsadüflərə məhdud çərçivədə şərait
son nəticədə, ondan həzz ala biləcəyəmmi – yaradır.
bu da bir təsadüfdən asılıdır. – Bütövlük – fironların kosmos xülyası,
– “Mən varam”sa, deməli, “yox idim”, qulların ucaltdığı ehramlar deyil. Bizim
“olmaya bilərdim”, “olmaya bilərəm” və ehramın qübbəsi yoxdur, çünki o, ehram
“olmayacam”. deyil. Biz onunçün heç vaxt qübbəni gör-
– Bizim varlığımızın nəsə bir əhəmiyyəti mək nəsibi olmayacaq qul da deyilik,
olsun deyə, hədəf və həzzimiz olsun deyə, çünki qübbə, sadəcə, yoxdur. Ola bilsin
hər zaman bütövlük içində yaşamalı ki, yüz ildən sonra həyat indikindən qeyri-
olacağıq – içindəki bütün fərdi mahiyyətlərə mükəmməl olacaq; lakin ondan sonrakı
tam biganə olan bir bütövlük içində. Onun yüz il ərzində bir az da qeyri-mükəmməl-
130 biganəliyi, konkret olaraq, onda təzahür ləşəcək. Mükəmməlliyin xiffətini çəkmək
edir ki, hər fərdi varlığın var olma müddəti mənasızdır, çünki biz nəhayətsiz “proces-
2016 və taleyi mahiyyət etibarilə, böyük eh- sus”a nə vaxt qədəm qoysaq, eyni uğurla
timalla, təsadüflərdən asılıdır. gələcəyin üfüqlərinə aqibət nostaljisi ilə
– Biz əzab, ölüm, dərd, faciə dediyimiz baxıb, özümüz üçün daha yaxşı zaman-
şeyləri azadlığımızın bədəli adlandırmalıy- ların mənzərəsini çəkə bilərik. Mükəmməllik
dıq. Bu əzabkeş azadlığın yeganə alter- arzusu həm də ona görə ziyanlıdır ki, ka-
nativi əzabsız qeyri-azadlıqdır. milliyin istənilən sərhədi bədxassəli şiş
kimi indimizi çulğayır. Mükəmməllik xiffətini
Allah-allah oyunu çəkənlər üçün sabahkı günün mükəmməl
hədəfləri bugünümüzdə istifadə etdiyimiz
– Təsəvvür edin ki, siz allahsız və istənilən qeyri-kamil vasitəyə haqq
dünya düzəninin qaydalarını müəyyənləş- qazandırmaqdır.
dirməlisiz. Həmin an İlahi Çətinliklə üzbəüz – Biz heç nə tikmirik – biz, sadəcə
qalacaqsız: yaxşı hökmdarlar dövləti idarə tikirik.
edərkən, hamıya bərabər gözlə baxıb – Kainatımız bütün mümkünlərin ən
Con Faulz. Aristos ədalətli qərar verməlidirlər. Lakin idarəçilik yaxşısıdır, çünki içində bütün arzularımıza
fəaliyyəti bir haldan başqa, heç bir hallarda çatacağımız “vəd olunmuş məkan”yoxdur.
eyni dərəcədə ədalətli ola bilməz. Biz arzulamaq üçün yaranmışıq: arzu-
– İlahi Çətinlikdən İlahi Çıxış yolu idarə lamamaq küləksiz dünyanın yel dəyir-
olunanların “idarə etmək” sözünü dərk manları olmaqdır.
etdikləri anlamda idarə etməmələridir; yəni – Emili Dikinson: Әgər yay aksiom
elə bir vəziyyət yaranır ki, idarə olunanlar olsaydı, onda görün, qarda hansı tilsimlər
özləri özlərini idarə edirlər. gizlənərdi?
– Әgər Yaradan olsaydı, atacağı ikinci – Biz mümkün vəziyyətlərin ən yaxşı-
addım özünü kənara çəkmək olmalıydı. sındayıq, çünki acazıq sirli olan heç nədən